MINISTERSTWA FINANSÓW - Izba Skarbowa w Szczecinie

SPECJALIŚCI O PODATKACH
SPRAWY MIĘDZYNARODOWE I UNIJNE
Jak zatrzymać oszustwa karuzelowe
w handlu wewnątrzwspólnotowym
– ostatnie inicjatywy instytucji Unii Europejskiej
oraz wybrane inicjatywy wielostronne
WACŁAW KUCHAREK
Radca Ministra w Departamencie Unii Europejskiej
1. WSTĘP
„Karuzela w handlu wewnątrzwspólnotowym” to jeden
z tych tematów dotyczących podatku VAT, który pojawia
się nie tylko w oficjalnych publikacjach Unii Europejskiej.
Często w publikacjach podatkowych, a w Wielkiej Brytanii
także w prasie codziennej, ukazują się informacje dotyczące
tego oszustwa, jego skali, wpływu na uszczuplenia
dochodów podatkowych oraz skutecznego jego zwalczania
1 .
Poniżej w skrócie przedstawię mechanizm oszustwa karuzelowego
(oszustwa typu znikający podatnik), a skoncentruję
się na ostatnich inicjatywach podejmowanych przez
instytucje UE oraz państwa członkowskie zmierzające do
ograniczenia skali tego zjawiska.
2. OSZUSTWA KARUZELOWE
W HANDLU WEWNĄTRZWSPÓLNOTOWYM
2A. OPIS OSZUSTWA KARUZELOWEGO
Transakcje handlowe pomiędzy przedsiębiorcami z różnych
państw członkowskich UE są od 1993 r. opodatkowane
stawką 0% VAT i nie podlegają kontroli na granicach
wewnętrznych UE. Rada UE zdecydowała w 1991 r.
o utworzeniu tymczasowego systemu VAT 2 . System miał
funkcjonować do 1997 r., ale wobec problemów z zaprojektowaniem
i wdrożeniem systemu docelowego
funkcjonuje on do dnia dzisiejszego i nic nie zapowiada
możliwości radykalnej zmiany. W systemie przejściowym
wewnątrzwspólnotowe dostawy towarów pomiędzy
przedsiębiorcami w różnych państwach UE opodatkowane
są według stawek i warunków istniejących
w państwie członkowskim przeznaczenia (destination).
Importerzy (nabywcy) mogą otrzymać towary bez konieczności
opłacenia podatku VAT od nabycia wewnątrzwspólnotowego,
ale muszą rozliczyć podatek
VAT od ich sprzedaży.
Ten sposób regulowania podatku VAT od wewnątrzwspólnotowej
dostawy towarów naraził system VAT w UE
na różnego rodzaju oszustwa, z których najbardziej znane
nazywane jest oszustwem wewnątrzwspólnotowym typu
„znikający podatnik” (intra-Community missing trader
[MTIC] fraud), inaczej nazywane oszustwem od nabyć
acquisition fraud. W zdecydowanej większości przypadków
oszustwo jest wielokrotnie powtarzane z udziałem tych
samych podatników, stąd nazwa oszustwa karuzelowego.
Jest to wysoce wyrafinowany i dobrze zorganizowany atak
na system VAT, często dokonywany przez zorganizowane
gangi przestępców 3 .
Nie jest to oszustwo skierowane przeciw instytucjom
UE, ale działa na szkodę państw członkowskich (uszczuplając
ich dochody z tytułu podatku VAT), wykorzystując
reguły, które zostały zastosowane przez państwa podczas
implementacji opodatkowania handlu wewnątrzwspólnotowego.
Niniejsze oszustwo działa według następujących zasad
(dla ilustracji przyjęto najbardziej uproszczoną jego wersję):
1. Firma A „dostawca” (w przykładzie firma z Belgii)
sprzedaje towary, stosując stawkę 0% VAT (jako dostawę
wewnątrzwspólnotową), firmie B „znikający podatnik”
(w przykładzie firma z Holandii) za kwotę 10 000 euro.
2. Firma B sprzedaje towary (zwykła transakcja krajowa)
firmie C „bufor” za kwotę 8000 euro + VAT (przykładowa
stawka 20% – czyli 1600 euro), który powinna odprowadzić
do urzędu podatkowego, ale „znika” przed zapłaceniem
podatku.
3. Firma C sprzedaje dalej towary (zwykła transakcja krajowa)
firmie D „broker” za np. 8500 euro + 20% VAT i odprowadza
do urzędu podatkowego należny podatek VAT
(stawka 20% – czyli 100 euro).
4. Firma D sprzedaje dalej towary firmie A za kwotę 9500
euro, stosując stawkę 0% VAT (jako dostawa wewnątrzwspólnotowa),
oraz odzyskuje z urzędu podatkowego cały
podatek naliczony (czyli 1700 euro).
5. Administracja podatkowa traci na takiej jednej transakcji
kwotę 1600 euro niezapłaconego podatku VAT przez
firmę B.
6. Najczęściej w „karuzeli obiegają” towary o małych gabarytach
i dużej wartości (np. procesory komputerowe,
10 BIULETYN SKARBOWY NR 4/2007