Kuwekeza katika lugha za Kiafrika na elimu kwa lugha nyingi ni ...

Institute for Lifelong Learning (UIL). Matokeo ya mapitio haya ya tathmini yaliwasilishwa
kwenye mkutano wa ADEA wa mwaka 2006 mbele ya kundi kubwa la wanazuoni na
wataalamu wa mabadiliko katika elimu na vilevile mawaziri wanaoshughulikia masuala
ya elimu. Ushahidi muhimu uliotumiwa katika muhtasari huu unatokana na utafiti huo
(Alidou na wenzie, 2006).
Tangu kufanywa kwa utafiti huo, nchi kadhaa kama vile Bukinafaso (tazama Alidou na
wenzie, 2008), Ethiopia (Heugh na wenzie, 2007), Malawi, Msumbiji, na Nijeri (tazama
Alidou na wenzie, 2009) zimeanza kazi ya kutathmini, kuboresha, na kupitia upya mikakati
na sera zao kuhusu matumizi ya lugha katika elimu. Data zinazohusiana na hatua hizi
mpya za maendeleo zilipatikana na kutumiwa katika waraka huu.
Lengo la UNESCO kuchapisha dokezo hili la sera ni kutoa muhtasari mzito wa utafiti
wa kisayansi na uliofanyiwa majaribio kuhusiana na suala la lugha katika elimu barani
Afrika, kwa kulenga zaidi matumizi ya lugha na jinsi yanavyoathiri ubora wa elimu na wa
ujifunzaji. Maswali makuu katika mijadala inayohusu utekelezaji wa elimu kwa lughamama
na lugha nyingi yanashughulikiwa hapa kwa utaratibu maalumu. Utafiti wa
tathmini uliotajwa hapo awali ni raslimali muhimu, lakini kwa vyovyote vile si raslimali
pekee.
13
Wakati umefika kutangamanisha nyanja mbalimbali
Waandishi wa taarifa ya mapitio ya tathmini wanaona kwamba (a) kwa kiasi kikubwa,
uhusiano uliopo baina ya maendeleo na matumizi ya lugha hupuuzwa; (b) mbali ya
wataalamu, kuna watu wachache tu wanaofahamu uhusiano uliopo baina ya lugha na
elimu; na (c) watu wengi wanakubali kwamba kuna uhusiano baina ya maendeleo na
elimu kutokana na uelewa wa juujuu tu, kwani wanaelewa kidogo sana maana halisi
ya uhusiano huo. Kwa hiyo, kwa siku zijazo, kunapendekezwa kuwepo na ushirikiano wa
karibu zaidi baina ya wataalamu wa lugha, wataalamu wa elimu, wataalamu wa uchumi,
wataalamu wa masuala yahusuyo asili ya binadamu na maendeleo yake ya awali, na
wataalamu wa elimu-jamii. Sekta ya mawasiliano kwa maendeleo na ile ya vyombo vya
habari hazina budi kushirikishwa kwani nyanja hizi hutoa mchango muhimu sana katika
elimu na ujifunzaji. Kila tabaka lina kundi la wataalamu makini ambao kwa kawaida
hujenga hoja kulingana na mitazamo yao. Hadi sasa, wamefanya mawasiliano baina
yao kwa nadra. Hata hivyo, kila mmoja wao analiona suala hili kuwa ni changamani
mno kutafutiwa ufumbuzi kwa kutumia mtazamo mmoja tu. Wakati umefika sasa
kutangamanisha nyanja mbalimbali.
Sankofa
»Rudi uipate«
Jifunze kutokana na
yaliyopita
Kusisitiza uzoefu barani Afrika
Kwa kuwa msisitizo hapa umewekwa kwenye uzoefu mbalimbali wa elimu kwa lughamama
na lugha nyingi barani Afrika, kwa kiasi kikubwa data hizi zinatoka barani Afrika.
Hata hivyo, kuchagua data hizi haina maana kuwa ujifunzaji katika miktadha isiyokuwa
ya Kiafrika umepuuzwa. Mara nyingi huko nyuma kosa lililokuwa likifanywa ni kuhamisha
matokeo ya tafiti za masuala ya lugha katika elimu kutoka nchi zilizoendelea kiviwanda na
kuyatumia vile yalivyo katika muktadha wa Kiafrika ingawa miktadha ya lugha ni tofauti
sana. Barani Afrika, wanafunzi wengi huikuta lugha rasmi ya nchi yao – ambayo ni lugha
ya kigeni – kama lugha ya kufundishia shuleni, lakini haipo katika maisha yao ya kila siku.
Mara nyingi wanafunzi wa Kiafrika hujishughulisha na lugha kadhaa katika mawasiliano
yao ya kila siku, lakini hawajishughulishi na lugha rasmi. Katika nchi zilizoendelea
kiviwanda, wahamiaji na jamii zenye watu wachache huishi katika mazingira ambamo
kuna lugha rasmi siku hadi siku.
Maana ya »lugha-mama« barani Afrika
Ili kuweka msingi thabiti wa fasili yake katika hali halisi ya lugha barani Afrika, tunafasili
lugha-mama kwa mtazamo mpana kama lugha ambayo au ambazo huzungumzwa katika