Kuwekeza katika lugha za Kiafrika na elimu kwa lugha nyingi ni ...

2. Uwezekano wa kutumia lugha za Kiafrika katika elimu
Vitabu vya habari za
kubuniwa na visivyo
vya habari za kubuniwa
vilivyoandikwa
kwa lugha ya Kipulaari,
Senegali
Uendelezaji wa lugha kitaifa na baina ya mataifa kupitia sekta ya uchapishaji:
mfano kutoka Senegali
Nchini Senegali, kuna mashirika mengi yanayochapisha kazi zenye habari za kubuniwa
na zisizo za kubuniwa katika lugha mbalimbali za taifa. Mojawapo ya mashirika hayo,
Associates in Research and Education for Development (ARED), huchapisha hususani
katika lugha ya Kipulaari (au Kifulfulde), lakini si katika lugha hii pekee, ili kuleta heshima
kwa jamii ya wazungumzaji wa Kipulaari na kukidhi mahitaji ya maandiko katika lugha ya
Kipulaari. Tangu lilipoanzishwa mwaka 1990, shirika hili limechapisha zaidi ya machapisho
150 kwa lugha za Kiafrika, na kuuza zaidi ya vitabu 800,000, vingi kati ya hivyo vikiwa
ni vitabu vya riwaya. Lengo la ARED ni kwenda mbali zaidi ya kutayarisha vifaa vya
mafunzo ya msingi ya kusoma na kuandika kwa kuchapisha vifaa changamani sana
vinavyohusu masuala muhimu kwa jamii hii. Vifaa huandikwa katika lugha ya Kipulaari
kwanza ili kuweza kuamua iwapo vinakidhi mahitaji na viwango vya wasomi wapya au la.
Uchapishaji baina ya mataifa hufanywa pindi vifaa vinapokuwa vimeandaliwa tayari kwa
lugha ya Kipulaari. Vifaa hivi huwekwa katika lahaja nyingine za Kifulfulde, lugha nyingine
za Afrika Magharibi, au kutafsiriwa katika Kifaransa. Vitabu vya ARED hutumiwa katika
programu zinazoendeshwa na mashirika ya eneo hilo, mashirika yasiyo ya kiserikali, na
miradi ya pande mbili nchini Senegali, Mali, Benini, Bukinafaso, na Nijeri.
Duafe
Chanuo la mbao
Uvumilivu, upendo,
uangalifu
23
Kuendeleza lugha kwa ajili ya elimu shuleni hukutumii muda mwingi tofauti na
inavyodaiwa mara kwa mara, kama inavyoonyeshwa nchini Somalia:
Kisomali kama lugha ya kufundishia hadi mwaka wa 12, Somalia
Kwa miaka tisa tu, lugha ya Kisomali ilisanifishwa, ikaundiwa alfabeti rasmi kwa kutumia
hati ya Kilatini, istilahi zake zikaongezwa kwa ajili ya elimu rasmi, na ikatumiwa kama
lugha ya kufundishia hadi mwaka wa 12 katika mfumo rasmi wa elimu. Masomo ya awali
katika ngazi ya elimu ya juu yaliandaliwa kwa Kisomali. Kuzuka kwa vita ya wenyewe kwa
wenyewe mwaka 1986 ndicho kitu pekee kilichosimamisha mchakato huu.
Mfano wa lugha ya Kisomali unaonyesha kwamba sera thabiti ya lugha na elimu na imani
kwamba ni jambo la kawaida kutumia lugha za Kiafrika katika nyanja zote za maisha ndizo
sababu kuu za mafanikio (Griefenow-Mewis, 2004).
Mifano ya uendelezaji lugha iliyotajwa hapo juu inasisitiza ukweli kwamba mawasiliano
ya kielimu na kitaaluma huweza kufanywa kwa kutumia lugha maalumu za kiufundi
ambazo hubadilika wakati wote. Hivyo basi, uundaji wa tahajia za lugha kwa ajili ya elimu
ya msingi na madarasa ya kujifunza kusoma na kuandika ni mwanzo tu na haupaswi
kuchanganywa na uendelezaji lugha (Faye, 2006). Zaidi ya hayo, mfano kutoka nchini
Somalia unaonyesha kwamba inawezekana kufanya mabadiliko ya lugha katika mfumo
rasmi wa elimu kwa muda mfupi tu.