Kuwekeza katika lugha za Kiafrika na elimu kwa lugha nyingi ni ...

6. Je, elimu kwa lugha-mama na lugha nyingi inawezekana kugharamiwa
kutekeleza mpango huu. Awamu ya majaribio inakadiriwa kugharimu karibu dola milioni
4 za Kimarekani na utekelezaji dola milioni 100 za Kimarekani.
Nchi ya Bukinafaso iliagiza kufanywa kwa tathmini na kuundwa kwa mpango-kazi (2008
– 2010) utakaowezesha elimu ya msingi kwa lugha nyingi itumiayo modeli ya nyongeza
iimarishwe na kuingizwa katika mfumo unaotumiwa na watu wengi (Alidou na wenzie,
2008). Kwa sasa, lugha nane za kitaifa pamoja na Kifaransa zinatumiwa katika programu
inayoendelea ya elimu ya msingi kwa lugha mbili, kuanzia shule ya chekechea hadi elimu
ya sekondari. Gharama za jumla zinazokadiriwa kwa ajili ya kuimarisha na kueneza
programu hii kwa shule 70 za chekechea, 150 za msingi, na 45 za sekondari zitakuwa dola
milioni 9.5 za Kimarekani.
Gharama za kuimarisha mfumo wa kutunga sheria na wa kitaasisi zinajumuisha kuwepo
kwa fasili ya sera kamilifu ya lugha na pia utafiti kuhusu kuingiza mabadiliko katika
muundo wa kitaasisi unaotumiwa na walio wengi (awamu ya uchunguzi, uendelezaji, na
utumiaji wa sheria husika).
41
Kiasi kinachotakiwa kuwekezwa katika uendelezaji lugha hutegemea hatua
iliyokwishafikiwa tayari katika uendelezaji na utumiaji lugha katika mada husika katika
elimu na kadhalika.
Heugh (2006b) anaeleza kwamba nchini Afrika Kusini, uendelezaji wa lugha tisa za
Kiafrika ili ziweze kutumiwa hadi mwisho wa elimu ya sekondari uligharimu karibu dola
550,000 za Kimarekani. Wakati wa mchakato wa uendelezaji, mikakati minne ifuatayo ya
kupunguza gharama na kuokoa muda zilionyesha kuwa na ufanisi mkubwa:
Ako-Ben
Pembe ya vita
Silaha mkononi
1. Kutumia raslimali zilizopo. Asasi nyingi zisizo za kiserikali tayari zimeshatafiti na
kuunda msamiati maalumu katika lugha za Kiafrika. Istilahi hizi zinatumiwa tayari.
2. Kushiriki kwa jamii-lugha husika katika kuendeleza lugha ili kuhakikisha kuwa istilahi
mpya zinakubaliwa.
3. Kuendeleza kwa wakati mmoja lugha zinazokaribiana sana huziwezesha kusaidiana
katika kuunda istilahi.
4. Kushirikiana raslimali baina ya nchi jirani zenye lugha zinazotambuka mpaka wa nchi
na nchi.
Uundaji wa tahajia huhitaji gharama za mara moja tu ambazo zitaendelea kuwa za
chini, nao unaweza kufanikishwa katika sehemu nyingi na kufanywa na taasisi kadhaa
kama vile Summer Institute of Linguistics (SIL). Ushirikiano kati ya nchi na nchi ili
kuhakikisha kunakuwa na ulinganifu wa tahajia za lugha zinazofanana utaleta manufaa
ya muda mrefu kwa kuongeza idadi ya wasomaji wa maandiko ya lugha hizo. Mradi wa
»Mandingue-Peul« (Mandingo-Fulfulde) katika miaka ya katikati ya 1980 ulisababisha
kuenea kwa ulinganishaji wa tahajia, sarufi, na istilahi katika lugha hizi mbili zilizoko
katika eneo la nchi 15.
Gharama za atlasi ya jamii-lugha kitaifa ni halali kwa sababu atlasi itasaidia kuchagua
lugha zinazoweza kufundishwa katika kila shule. Itabainisha lugha zinazofaa kufundishwa
kwa kila mwanafunzi na sifa kuhusu lugha wanazotakiwa kuwa nazo waalimu na
watendaji wengine. Hivyo, atlasi hii itakuwa ni kifaa cha msingi kwa uongozi wa shule
(Alidou na wenzie, 2009) na kwa mazungumzo na watunga sera, wataalamu, na jamii ya
kiraia.
Uundaji na utoaji wa miongozo ya waalimu na vifaa vya wajifunzaji haupaswi kufanywa
kwa kutafsiri au kurekebisha tu vifaa vinavyotumiwa katika shule zinazotoa elimu kwa
lugha moja. Vifaa hivi ni lazima viakisi mkabala wa lugha nyingi na vitengenezwe katika