Kuwekeza katika lugha za Kiafrika na elimu kwa lugha nyingi ni ...

6. Je, elimu kwa lugha-mama na lugha nyingi
inawezekana kugharamiwa
Tatizo
Kwa mtazamo wa kiuchumi, je, inawezekana kutoa elimu kwa lugha-mama na lugha
nyingi katika mfumo unaotumiwa na walio wengi
Licha ya matokeo mazuri yaletwayo na programu za lugha mbili, watu wengi wana
mashaka iwapo raslimali haba za nchi za Kiafrika zinapaswa kutumiwa kubadili mfumo
wa elimu kuwa ule unaotoa elimu kwa kutumia modeli kawizi au za nyongeza za
lugha mbili, hususani ukizingatia mazingira ya ujifunzaji na hali ya madarasa kuwa na
wanafunzi wanaozungumza lugha tofautitofauti barani kote. Je, ni kweli jambo hili
linapaswa kupewa kipaumbele, na kitu gani kitarajiwe kutokana na uwekezaji huu Je,
haitakuwa ghali mno kutengeneza vifaa vya kufundishia, kuwapa mafunzo waalimu, na
kuendeleza lugha hizi
39
Majibu
Katika sehemu inayofuata tunajaribu kuchambua maswali haya. Uchumi wa elimu ya
lugha nyingi ni uwanja mpya wa taaluma na uhusiano kati ya lugha na ujifunzaji bado
haueleweki vizuri kwa wataalamu wa uchumi walio wengi (Gorter na wenzie, hakuna
tarehe).
Je, manufaa yapi hupatikana Faida kubwa zaidi ya kuwekeza kwenye jamii nzima
Nkyimkyim
»Mizunguko ya
maisha«
Ari, nguvu, uelekevu
Kuna kanuni ya uchumi isemayo kwamba gharama hazina budi kulinganishwa na
faida itokanayo na gharama hizo. Kwa suala la elimu fanisi kwa lugha-mama na
lugha nyingi, matokeo ya tafiti yanaonyesha kuwepo kwa manufaa ya muda wa kati
na ya muda mrefu yaliyo makubwa kiasi cha kutosha kuhalalisha kufanywa kwa
utafiti kuhusu maswali ya wazi yaliyobaki na kuzikubali gharama zake kubwa.
Tathmini ya programu za elimu iliyowasilishwa katika sehemu zilizotangulia inaonyesha
wazi kwamba, ikilinganishwa na programu nyingine, elimu yenye ubora wa hali ya juu
kwa lugha mbili itumiayo modeli kawizi na modeli ya nyongeza huleta faida kubwa
na usawa zaidi kutokana na uwekezaji uliofanywa. Faida ya elimu fanisi kwa lughamama
na lugha nyingi huonekana katika ongezeko la alama za kufaulu, na vilevile
katika kiwango cha chini cha idadi ya wanafunzi wanaorudia madarasa na wanaoacha
shule. Nchini Afrika Kusini, kwa mfano, inaonyesha kwamba wanafunzi wanaofaulu
kwa kiwango cha juu katika mitihani yao ya kumaliza shule ni wale tu wanaoweza
kujifunza kwa lugha yao ya kwanza. Huku kukiwa na ongezeko la asilimia 5 tu katika
bajeti ya elimu, tafiti za sasa (Grin, 2005; Heugh, 2006b) zinadai kwamba sehemu kubwa
ya gharama za kufanya mabadiliko ya aina hiyo zitarejeshwa baada ya miaka mitano
hadi saba kutokana na kuwepo idadi ndogo ya wanafunzi wanaorudia madarasa na
wanaoacha shule.
»Makadirio ya kiuchumi ya mabadiliko ya lugha na ya kiutamaduni huanza na kauli
kwamba maadili ya jamii hayana budi kutokana na maadili ya mtu mmoja mmoja...«
(Gorter na wenzie, hakuna tarehe: 23). Elimu itolewayo kwa lugha nyingi ili kuleta
maendeleo ya kijamii na kiuchumi huleta manufaa ya namna nyingi kwani huamsha
watu, huunga mkono uenezaji na utumiaji wa maarifa na uwezo wake kwa kuondoa
vikwazo vya lugha, hupanua ujuzi wa lugha na mawasiliano, na husaidia kutatua
migogoro (Adegbija, 2003; Bamgbose, 2000). Utafiti na usimamizi wenye mwelekeo wa