Kuwekeza katika lugha za Kiafrika na elimu kwa lugha nyingi ni ...

1. Athari za elimu kwa lugha-mama na lugha nyingi katika maendeleo ya kijamii na kiuchumi
kisiasa katika maeneo yao. Na kama wazazi, hutoa msaada bora kwa watoto wao wenye
umri wa kwenda shule.
Umuhimu wa kuendeleza na kufundisha lugha za jamii barani Afrika umejidhihirisha pia
kupitia jambo lingine. Wahitimu wengi wa vyuo vikuu wenye sifa za hali ya juu hushindwa
kupata kazi katika sekta rasmi ya uchumi, ambayo huajiri asilimia 10 tu ya nguvukazi
(ILO, 2007). Ujuzi wao wa lugha na maarifa waliyoyapata katika mfumo rasmi wa elimu
haviendani na ujuzi wa lugha na uwezo unaohitajika katika miktadha mingine. Hii ni
sababu mojawapo kwa nini vijana wengi wa Kiafrika wenye elimu kubwa hukimbilia
maeneo ya mjini au ng’ambo.
Uwezo thabiti wa lugha nyingi huendeleza shughuli za kijamii na kiuchumi za kikanda
Uzoefu wa programu za nyongeza za elimu kwa lugha-mama na lugha nyingi
umedhihirisha kwa vitendo kuwa kupata maarifa thabiti kwa lugha ya Kiafrika na kwa
lugha rasmi kunaweza kuwa na manufaa sana, kama ilivyo katika programu ya lugha mbili
nchini Bukinafaso (Alidou na wenzie, 2008; Ilboudo, 2003). Wajifunzaji katika programu hii
wamepata ujuzi thabiti kwa lugha nyingi unaofaa kwa mazingira mbalimbali. Programu
hii, kwa makusudi, huunga mkono kuendeleza wajifunzaji kitaaluma. Huitikia shughuli
za kijamii na kiuchumi katika eneo hili, hujumuisha mafunzo ya kitaaluma, na huwapa
wajifunzaji fursa ya kazi za ufundi, za utaalamu, au za elimu ya juu.
Elimu fanisi kwa lugha-mama na lugha nyingi hufunza ustadi wa lugha na mawasiliano
unaoendana na shughuli za kiuchumi barani Afrika zinazofanywa kwa kutumia lugha
nyingi, ambazo zina sifa ya kuwa na sekta rasmi ya kiuchumi ndogo na sekta isiyo rasmi
kubwa. Sekta isiyo rasmi »hutoa 75% ya kazi zilizopo, 80% ya kazi mpya, na karibu 50% ya
pato la taifa« (Walther, 2007: 30). Mawasiliano yaliyo mengi katika sekta hii hufanywa kwa
lugha za Kiafrika (Djité, 2008). Sekta hii ina kiwango cha juu cha uvumbuzi na ubunifu,
hutoa fursa kwa wenye kiwango kidogo cha elimu, hutoa mafunzo kwa vijana walio wengi
kwa msaada kidogo sana kutoka katika serikali za kitaifa, na ina mahitaji makubwa sana
ya mafunzo ya ufundi na utaalamu (OECD, African Development Bank, 2008; Walther,
2007). Walther alibaini kwamba »inaelekea kama vile hakuna ufahamu kabisa kuhusu aina
na viwango vya maarifa vinavyotolewa huko au kazi na biashara mahususi zilizomo katika
muundo wake« (2007: 190). Anataja haja ya kuchambua vizuri stadi na taaluma hizi. Ili
kuendeleza programu za mafunzo zinazoendana na miktadha ya lugha nyingi, uchambuzi
wa aina hiyo huhitaji kutoa mwanga kuhusu uwezo wa lugha na wa mawasiliano uliopo
tayari.
Nkonsonnkonson
Pete za mnyororo,
kama alama ya
umoja na mahusiano
ya watu
Kushoto: Elimu ya
utaalamu kwa lugha
mbili, Bukinafaso
Kulia: Shughuli za
maendeleo vijijini
zilizotangamanishwa,
Afrika Kusini
17