05.02.2015 Views

Kuwekeza katika lugha za Kiafrika na elimu kwa lugha nyingi ni ...

Kuwekeza katika lugha za Kiafrika na elimu kwa lugha nyingi ni ...

Kuwekeza katika lugha za Kiafrika na elimu kwa lugha nyingi ni ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

5. Ai<strong>na</strong> ga<strong>ni</strong> <strong>za</strong> modeli <strong>za</strong> <strong>lugha</strong> zi<strong>na</strong> mafa<strong>ni</strong>kio makubwa Afrika<br />

kitaifa, laki<strong>ni</strong> hujumuisha <strong>lugha</strong> ya kimataifa yenye wigo mpa<strong>na</strong> wa mawasiliano;<br />

hivyo basi, <strong>katika</strong> mifano yote, modeli hizi hujumuisha kikamilifu miktadha iliyoenea<br />

pote ya <strong>lugha</strong> zilizo jira<strong>ni</strong> bara<strong>ni</strong> Afrika.<br />

Jedwali 2 li<strong>na</strong>onyesha chaguo la <strong>lugha</strong> mbili <strong>na</strong> vilevile chaguo la hiari la <strong>lugha</strong> tatu <strong>kwa</strong><br />

nchi zilizo <strong>na</strong> <strong>lugha</strong> <strong>nyingi</strong> pasipo kuwa <strong>na</strong> <strong>lugha</strong> thabiti ya kitaifa yenye wigo mpa<strong>na</strong><br />

wa mawasiliano bali <strong>lugha</strong> ya kimataifa yenye wigo mpa<strong>na</strong> wa mawasiliano kama <strong>lugha</strong><br />

rasmi.<br />

Jedwali 3 li<strong>na</strong>onyesha chaguo la <strong>lugha</strong> tatu <strong>kwa</strong> nchi zilizo <strong>na</strong> <strong>lugha</strong> moja au <strong>za</strong>idi <strong>za</strong><br />

kitaifa zenye nguvu <strong>na</strong> wigo mpa<strong>na</strong> wa mawasiliano pamoja <strong>na</strong> <strong>lugha</strong> ya kimataifa yenye<br />

wigo mpa<strong>na</strong> wa mawasiliano.<br />

Jedwali 3 Mapendekezo <strong>kwa</strong> nchi zenye <strong>lugha</strong> <strong>nyingi</strong> <strong>na</strong> <strong>lugha</strong> ya taifa yenye wigo mpa<strong>na</strong><br />

wa mawasiliano<br />

Mwaka<br />

Muda wa kufundisha <strong>na</strong> ai<strong>na</strong> ya kazi <strong>kwa</strong> kila <strong>lugha</strong><br />

37<br />

1-2<br />

3-4<br />

% ya L1 kama somo <strong>na</strong><br />

LYK<br />

80%: kusoma, kuandika,<br />

<strong>na</strong> kuhesabu<br />

70%<br />

% ya L2 (LTWM) kama<br />

somo <strong>na</strong> LYK<br />

20%: kuzungum<strong>za</strong> <strong>za</strong>idi<br />

30%: kuzungum<strong>za</strong>;<br />

kusoma, kuandika, <strong>na</strong><br />

kuhesabu<br />

Chaguo la hiari: % ya<br />

L3 (LKWM) kama somo<br />

<strong>na</strong>/au LYK<br />

Wawa Aba<br />

Wawa <strong>ni</strong> ai<strong>na</strong> ya mti<br />

mgumu utumiwao<br />

<strong>katika</strong> uchongaji<br />

Nguvu<br />

5<br />

50% <strong>na</strong> kuendele<strong>za</strong><br />

kusoma <strong>na</strong> kuandika<br />

40%<br />

10%<br />

6-7 *<br />

40% <strong>na</strong> kuendele<strong>za</strong><br />

kusoma <strong>na</strong> kuandika<br />

40%<br />

20%<br />

8-12 **<br />

± 35%: kuimarisha<br />

kusoma <strong>na</strong> kuandika<br />

kitaaluma <strong>na</strong> L1 kama<br />

somo<br />

± 35% <strong>na</strong> kujenga<br />

ujuzi wa kusoma <strong>na</strong><br />

kuandika kitaaluma<br />

30% <strong>na</strong> kujenga<br />

ujuzi wa kusoma <strong>na</strong><br />

kuandika kitaaluma<br />

L1 = Lugha ya <strong>kwa</strong>n<strong>za</strong><br />

L2 = Lugha ya pili<br />

L3 = Lugha ya tatu<br />

LYK = Lugha ya<br />

kufundishia<br />

LTWM = Lugha<br />

ya (ki)taifa yenye<br />

wigo mpa<strong>na</strong> wa<br />

mawasiliano<br />

LKWM = Lugha ya<br />

kimataifa yenye<br />

wigo mpa<strong>na</strong> wa<br />

mawasiliano<br />

* L1 hai<strong>na</strong> budi kubaki<br />

<strong>kwa</strong> asilimia 50 ya<br />

muda wa mafundisho<br />

<strong>kwa</strong> siku. Hata<br />

hivyo, <strong>lugha</strong> ya tatu<br />

ikiingizwa <strong>katika</strong> modeli,<br />

mabadiliko haya<strong>na</strong> budi<br />

kufanywa. L1 itaendelea<br />

kutumiwa angalau<br />

<strong>kwa</strong> nusu ya muda<br />

wote uliobaki <strong>katika</strong><br />

mtaala.<br />

** Mabadiliko muhimu<br />

ya kutumia LTWM <strong>ni</strong><br />

sahihi <strong>katika</strong> hatua<br />

hii <strong>kwa</strong><strong>ni</strong> <strong>ni</strong> <strong>lugha</strong><br />

i<strong>na</strong>yotumiwa sa<strong>na</strong><br />

<strong>katika</strong> eneo hili <strong>na</strong><br />

wajifun<strong>za</strong>ji hukuta<strong>na</strong><br />

<strong>na</strong>yo sa<strong>na</strong> kuliko<br />

»<strong>lugha</strong> ya kige<strong>ni</strong>«/<br />

LKWM.<br />

Chanzo: Heugh, 2006a

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!