Jacanje lokalne vlasti.qxd - PALGO centar

28 Uvod u komparativnu studiju lokalne vlasti
Teritorijalna samouprava ispod opštinskog nivoa je samo ograni~eno prisutna
u svim zemljama o kojima se raspravljalo, izuzimaju}i Jugoslaviju. Po jugoslovenskom
(posebno srpskom) zakonu, opštine mogu da odlu~e da organizuju ,,lokalne
zajednice" na svojoj teritoriji. Lokalne zajednice se mogu organizovati i u urbanim
i u ruralnim oblastima. One su lokalni oblici samoorganizacije gra|ana, ~iji je cilj
izra`avanje i zadovoljavanje zajedni~kih lokalnih interesa onako kako ih definiše
lokalno stanovništvo. Lokalne zajednice su pravni subjekti ~ije je pravo i du`nost
uklju~ivanje, a na njihovom ~elu su ve}a koje direktno bira stanovništvo.
Politi~ka kritika lokalnih zajednica tvrdi da one mogu voditi ,,gra|anskoj neposlušnosti".
Oblici teritorijalne samouprave ispod nivoa opštine u drugim zemljama
uklju~uju gradske ~etvrti (regione) i kancelarije gradona~elnika. Neke imaju
izabrana predstavni~ka tela, kao što su teritorijalni komiteti u Hrvatskoj. Albanija
uvodi zanimljiv oblik samouprave ispod nivoa opštine u selima – kryplaku (najstarija
osoba). Kryplaku je izabrana lokalna vlast ~ija je mandatna odgovornost
da sprovodi odluke zajednice. On ili ona predstavljaju selo i izra`avaju interese
njegovih stanovnika ali uopšteno nemaju legalne nadle`nosti i rade na dobrovoljnoj
osnovi.
Sistemi lokalnih samouprava u svim predstavljenim zemljama poseduju slede}e
zajedni~ke karakteristike:
– Lokalni predstavnici se biraju javnim glasanjem, a lokalne vlasti imenuju
zvani~nike i ostalo osoblje bez uplitanja centralnih vlasti.
– [iroki obim ovlaš}enja, uklju~uju}i i ona koja se ti~u lokalnih poreza i ekonomskog
i socijalnog razvoja.
– Zna~ajna autonomija jedinica lokalne vlasti, uklju~uju}i finansijsku autonomiju.
– Lokalno ve}e kao predstavni~ko telo koje je najva`nija vlast u lokalnoj
upravi i koje utelovljuje princip lokalne autonomije;
– Najviša izvršna vlast – gradona~elnik – koga bira stanovništvo ili lokalno
ve}e koje sprovodi opšte nadle`nosti; u izuzetnim slu~ajevima izvršne
funkcije se dele sa izvršnim komitetom i njegovim na~elnikom.
– [iroki sistem administrativnih i izvršnih organa, od kojih je svaki sa posebnom
nadle`noš}u i u principu strukturisan u skladu sa podelom izvršnih
funkcija centralne vlasti.
– Sistem lokalne samouprave na jednom nivou (ponekad udvojen samoupravnim
oblicima na srednjem nivou).
– Velike opštine sa administrativnim podstrukturama, ~esto kombinovane sa
podopštinskom, delimi~nom samoupravom.
Po ustavu ovih zemalja, opštine imaju opšte nadle`nosti za pitanja od posebnog
interesa. Samo tamo gde zakon propisuje dopunska ili posebna ovlaš}e-