Podróże po świecie monet - EuroStyl. NOWE SPOJRZENIE.

W doborowym towarzystwie
tekst: Anna Zawadzka
na zdjęciach: koty norweskie leśne – hodowla GROOVE ARMADA*PL
Jak człowiek
z kotem
Stwór bardzo tajemniczy, niemal magiczny.
Przez jednych czczony był więc jako bóstwo,
inni go tępili, wierząc w jego złe moce. Do
dziś niektórzy nie wyobrażają sobie bez
niego domu, a inni spluwają przez lewe
ramię i zawracają z drogi, gdy podążając
w czarnym futerku, przetnie im drogę
TTak skrajne reakcje wywołuje niewielkie, cicho
stąpające futrzane zwierzątko, które jednak
w ciągu ułamka sekundy umie zmienić się
w groźnego drapieżcę, a to za sprawą wysuwanych
pazurów i ostrych jak małe sztylety zębów.
Lubi ludzi i chętnie się udamawia, zachowując
jednak niezależność, o czym najlepiej wiedzą
ci, którzy próbowali nakłonić go do zrobienia
czegoś wbrew jego woli. Zemsta nie zawsze
jest natychmiastowa, jej skutki zawsze jednak
są dotkliwe i nie pozostawiają wątpliwości co do
sprawcy i jego motywów. No cóż, kot lubi korzyści
związane z życiem z człowiekiem, ale nie
chce rezygnować ze swoich dzikich przyzwyczajeń,
np. nocnego wychodzenia i włóczenia
się po okolicy. Po tysiącach lat udomowienia
zachowuje w sobie pierwotne instynkty i zwyczaje.
Łatwo też dziczeje, choć wtedy długość
jego życia znacząco się skraca z 15 czy nawet
25 lat w przypadku domowego pieszczocha, do
średnio 7-8 lat na przysłowiowym dachu, gdy
sam musi troszczyć się o siebie.
Mimo ich dzikich instynktów, niezrażeni, kochamy
koty za ich wdzięk. Przednie łapy tego zwierzęcia
nie są połączone z obojczykami, a kręgi
luźne, co sprawia, że jego chód jest nad wyraz
zmysłowy. Grube, gąbczaste poduszeczki
łap pozwalają mu przechadzać się cicho i z gracją,
a w razie potrzeby znakomicie amortyzują
upadek z wysokości. Nasz pupil zawsze ląduje
na podłodze bez szwanku i nadmiernego
hałasu. Mimo stereotypowej chłodnej rezerwy
kot umie się też przymilać. Wspaniale mruczy
nam do ucha, gdy jest w dobrym nastroju. Wybiega
na spotkanie, domaga się pieszczot, zawsze
chce towarzyszyć przy pracy na komputerze
i czyta z nami książki, układając się najczęściej
na ich kartkach. Uwielbiamy takie wyrazy
miłości i oddania. Może dlatego tak mu dogadzamy?
A może powodem jest to, że ludzie
i koty mają identyczny obszar w mózgu odpowiedzialny
za uczucia. Z całą pewnością mózg
koci jest bardziej podobny do ludzkiego niż psi.
Znane jest przywiązanie kota do miejsca. Nie
oznacza to jednak, że kotu obojętny jest człowiek,
a raczej to, że jest po prostu zwierzęciem
terytorialnym i potrafi pokonać znaczne odległości,
by wrócić do domu, w którym się wychowywał.
Bazując na tej wiedzy, w 1879 roku
w Belgii podjęto próbę zastąpienia gołębi pocztowych
kotami. Prawie 40 zwierząt wywieziono
w miejsce oddalone 30 km. Wszystkie wróciły,
jednak większość w drodze pozbyła się przesyłek.
Czy to oznacza, że kot jest nieużyteczny?
Nic bardziej mylnego. Przyjrzyjmy się historii.
Kot pojawił się w życiu człowieka, gdy ten porzucił
koczowniczy tryb życia, osiadł i zajął się
rolnictwem. Zapasy ziarna zwabiły szczury, za
którymi przywędrowały – wtedy jeszcze dzikie
– koty. Obie strony szybko doceniły korzyści
płynące z symbiozy – kot miał jedzenie niemal
na talerzu, a my otrzymaliśmy ochronę spichlerzy
przed gryzoniami. Tak nastąpiło udomowienie
drapieżcy. Jak podają jedne źródła było to
9,5 tys., inne – 7 tys. lat temu. na obszarze zwanym
Nubią (na styku Afryki, Egiptu i Sudanu).
W starożytnym Egipcie koty były już hodowane
powszechnie, a do tego cieszyły się statu-
W doborowym towarzystwie
sem bogów. W dolinie Nilu potęga i pomyślność
opierały się przecież na produkcji rolnej. Koty
chroniły zboże złożone w spichrzach przed myszami
i szczurami, broniły też Egipcjan przed
jadowitymi wężami i skorpionami. Chronione
były prawem, a zabicie kota było karane śmiercią.
Herodot podaje także, że jeśli kot odchodził
śmiercią naturalną, domownicy na znak żałoby
golili sobie brwi. Był on bowiem zwierzęciem
bogini Bastet, opiekunki ogniska domowego
przedstawianej jako kobieta z kocią głową.
Również po śmierci kotom należał się szacunek.
Były więc mumifikowane i chowane na
cmentarzach, w drewnianych lub brązowych
skrzynkach w kształcie zwierzęcia. Egipscy kapłani
hodowali też koty w celach odpustowych.
Rytualnie zabijali je, mumifikowali i sprzedawali
na ofiary składane bogom przez wiernych.
W XIX w. archeolodzy wykopali tak wiele małych
mumii, że były one ekspediowane do Wielkiej
Brytanii i mielone na nawóz.
Koty zyskały też sympatię w starożytnym Rzymie.
Uczestniczyły nawet w wyprawach wojennych,
aby pilnować zapasów w obozowiskach.
Towarzyszyły też Rzymianom w ich domach,
w koloniach. Rozeszły się więc po świecie,
gdzie chętnie dołączane były do domowej menażerii.
Czasy prosperity skończyły się jednak w średniowieczu.
W Europie kot zaczął być tępiony
jako zwierzę kojarzone z nieczystymi siłami.
Z pogańskiego bóstwa, symbolu płodności
i strażnika domowego ogniska przeistoczył się
w towarzysza czarownic i ucieleśnienie diabła.
Kościół rzymskokatolicki wydał kotom bezlitosną
walkę – były okaleczane, ginęły na torturach,
palono je na stosach i kamienowano. Ślady
wierzeń w związek kota z szatanem pozostał
do dzisiaj w strachu przed czarnym przedstawicielem
tego gatunku przecinającym drogę
i obawie przed pechem, który taki osobnik sprowadza.
Wskutek niehumanitarnych praktyk w stosunku
do kotów zostały one niemal doszczętnie wytępione
wszędzie tam, gdzie sięgały wpływy Kościoła.
Europejskie miasta stały się siedliskiem
pozbawionych naturalnego wroga i wciąż mnożących
się myszy i szczurów, uszczuplających
zapasy żywności i niosących ich mieszkańcom
epidemie dżumy. „Czarna śmierć” zabiła wtedy
– w XIV w. – około 1/3 ludności średniowiecznej
Europy. W niektórych rejonach zmarło nawet
80 proc. populacji, co spowodowało gospodarczy
paraliż tej części świata.
42 43