pobierz plik (artykuł wraz przypisami) - LexisNexis

Postępowanie karne – wyrok nakazowy – brak podpisu sędziego na wyroku
Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna
z dnia 14 grudnia 2011 r.
IV KK 357/11
Faktem niespornym jest, że zaskarżony wyrok nakazowy, wydany jednoosobowo, nie został
podpisany. Obowiązujące przepisy nie dopuszczają możliwości uzupełnienia tego braku po
ogłoszeniu orzeczenia. W żadnym razie nie stanowi on oczywistej omyłki pisarskiej
w rozumieniu art. 105 § 1 k.p.k. Niepodpisanie orzeczenia przez osobę je wydającą jest
bezwzględnym powodem odwoławczym określonym w art. 439 § 1 pkt 6 in fine k.p.k.
Sąd Najwyższy w sprawie Janusza M., skazanego z art. 178a § 1 k.k., po rozpoznaniu w Izbie
Karnej na posiedzeniu bez udziału stron w dniu 14 grudnia 2011 r. kasacji wniesionej przez
Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego od wyroku nakazowego Sądu Rejonowego z dnia
1 kwietnia 2004 r., uchylił zaskarżony wyrok nakazowy i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do
ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Kasacja wniesiona na korzyść skazanego okazała się zasadna w stopniu oczywistym i dlatego
została uwzględniona w całości na posiedzeniu bez udziału stron (art. 535 § 5 k.p.k.).
Faktem niespornym jest, że zaskarżony wyrok nakazowy, wydany jednoosobowo, nie został
podpisany. Obowiązujące przepisy nie dopuszczają możliwości uzupełnienia tego braku po ogłoszeniu
orzeczenia. W żadnym razie nie stanowi on oczywistej omyłki pisarskiej w rozumieniu art. 105 § 1
k.p.k. Niepodpisanie orzeczenia przez osobę je wydającą jest bezwzględnym powodem odwoławczym
określonym w art. 439 § 1 pkt 6 in fine k.p.k.
Dlatego SN nie pozostawało nic innego, jak tylko wydać rozstrzygnięcie kasatoryjne (art. 537 § 2
k.p.k.).
Glosa
Stanowisko zaprezentowane w glosowanym wyroku SN dotyczy kwestii niepodpisania wyroku
nakazowego przez sędziego jako osoby biorącej udział w wydaniu orzeczenia oraz dopuszczalności
uzupełnienia lub sprostowania tego braku. Stanowisko SN w przeważającej części zasługuje na
aprobatę.
Wyrok nakazowy zalicza się do wyroków, jednakże ma charakter szczególny 1 . Od wyroków
zwykłych odróżnia go tryb jego wydawania, tzn. jednoosobowo na posiedzeniu, ale bez udziału stron 2 ,
ponadto jego elementy składowe są inne niż w tym pierwszym orzeczeniu, w tym nie musi zawierać
uzasadnienia 3 . Poza tym wprowadzono obowiązek doręczenia odpisu wyroku nakazowego
oskarżycielowi, oskarżonemu i jego obrońcy – wraz z odpisem aktu oskarżenia; w każdym wypadku
odpis tego wyroku trzeba doręczyć prokuratorowi. Wraz z odpisem tego orzeczenia obligatoryjnie
należy doręczyć pouczenie, przytaczające przepisy o prawie, terminie i sposobie wniesienia sprzeciwu
oraz konsekwencjach jego niewniesienia 4 . Oskarżonemu i oskarżycielowi ustawa gwarantuje prawo
1 Wyrok nakazowy wprowadzono na miejsce nakazu karnego ustawą z 10 I 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania karnego, ustawy – przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego, ustawy o świadku koronnym oraz
ustawy o ochronie informacji niejawnych, Dz.U. Nr 17, poz. 155; zwana dalej nowelą styczniową. Szerzej na temat charakteru
wyroku nakazowego i porównania z nakazem karnym, zob. S. Durczak, Charakter prawny wyroku nakazowego (aspekty
karnoprocesowe i konstytucyjne), „Gdańskie Studia Prawnicze” 2004, tom XII, s. 29 i n.
2 Art. 500 § 4 k.p.k.
3 Art. 504 § 2 k.p.k.
4 Art. 505 k.p.k.

wniesienia odmiennego środka zaskarżenia, tj. sprzeciwu do sądu, który ten wyrok wydał, w terminie
zawitym 7 dni od jego doręczenia. Wyrok ten ma warunkowy charakter, co oznacza, iż w razie
złożenia sprzeciwu wyrok nakazowy pozbawiony zostanie mocy, a sprawa będzie podlegać
rozpoznaniu na zasadach ogólnych 5 . Kodeks przewiduje, że oprócz kary ograniczenia wolności
i grzywny (do 100 stawek dziennych lub do 200 000 zł) można orzec każdy środek karny, nie tylko
przepadek przedmiotów czy nawiązkę 6 .
Wyrok nakazowy podlega udostępnieniu. Instytucja ta polega na tym, iż w przypadku wyrokowania
poza rozprawą, treść wyroku należy udostępnić publicznie przez złożenie jego odpisu na okres 7 dni
w sekretariacie sądu, o czym należy poczynić wzmiankę w protokole posiedzenia (art. 418a k.p.k.) 7 .
Przepis ten celowo zamieszczono zaraz po regulacji o publicznym ogłaszaniu wyroków, wśród norm
dotyczących wyrokowania (rozdział 47, dział VIII k.p.k.) 8 . Ustawodawca zmierzał do tego, aby
art. 418a k.p.k. stanowił wypełnienie zasady publiczności, o której mowa w Konstytucji RP 9 , według
bowiem tego przepisu udostępnienie ma nastąpić publicznie. Autorka już wskazywała, iż zwrot
„udostępnienie treści wyroku publicznie” nie jest tożsamy ze sformułowaniem „publicznego ogłoszenia
wyroku” 10 . Udostępnienie, nawet publiczne, to jedynie ułatwienie zapoznania się z treścią wyroku, jaki
zapadł, z kolei ogłoszenie, sensu stricto, to uroczyste odczytanie treści wyroku, gdy wszyscy obecni,
z wyjątkiem sądu, stoją (art. 418 § 1 k.p.k.). Przepis art. 418a k.p.k. poprzestaje wyłącznie na
poczynieniu wzmianki w protokole posiedzenia o złożeniu odpisu wyroku nakazowego na okres 7 dni
w sekretariacie sądu. Skoro zaś zarówno stronom, niezawiadomionym o terminie posiedzenia, jak
i publiczności nie przysługuje prawo udziału w posiedzeniu, w którego protokole czyni się wzmiankę
o złożeniu odpisu, nie będą oni mieli faktycznej możliwości uzyskania informacji o tym, że w ogóle
wyrok nakazowy w danej sprawie zapadł, i w określonym wyżej terminie mogą skorzystać z instytucji
udostępnienia, nie wspominając o zapoznaniu się z treścią tego orzeczenia 11 . Tym bardziej, iż
w przypadku procedowania na rozprawie czy na posiedzeniu, w którym strony mogą uczestniczyć,
informacja o dacie, godzinie i numerze sali, dotycząca danej rozprawy czy posiedzenia, jest
umieszczona na tzw. wokandzie, wywieszonej obok sali sądowej, w przypadku zaś gdy posiedzenie
odbywa się bez udziału stron, ale należy do kończących sprawę, wokandę się co prawda sporządza,
ale ex post i nie ma normatywnego obowiązku jej wywieszenia. W konsekwencji nie można przyjąć,
aby art. 418a k.p.k. stanowił rzeczywiście wypełnienie zasady publiczności 12 . Jednocześnie należy
kategorycznie stwierdzić, że wyrok nakazowy nie podlega ogłoszeniu w trybie art. 418 § 1 k.p.k.,
korzysta się bowiem w tym przypadku – jak już wskazano – jedynie z instytucji udostępnienia.
Odnosząc się zatem do treści glosowanego wyroku SN, trzeba wyraźnie podkreślić, że biorąc pod
uwagę powyższe rozważania, sformułowanie sądowej instancji najwyższej, iż obowiązujące przepisy
nie dopuszczają możliwości uzupełnienia tego braku po ogłoszeniu tego orzeczenia, należy uznać za
nietrafne. Stanowisko to pomija bowiem okoliczność, że wyrok nakazowy nigdy nie będzie ogłaszany
w trybie art. 418 § 1 k.p.k., jak wyrok zwykły. O dopuszczalności uzupełnienia podpisu szerzej poniżej.
Zgodnie z treścią art. 504 § 1 k.p.k. wyrok nakazowy powinien zawierać: 1) oznaczenie sądu
i sędziego, który go wydał, 2) datę wydania wyroku, 3) imię i nazwisko oraz inne dane określające
5 Art. 506 § 1 i 3 k.p.k.
6 Art. 502 § 1 i 2 k.p.k.
7 Szerzej na ten temat zob. S. Durczak-Żochowska, Udostępnienie treści wyroku nakazowego, „Prokuratura i Prawo” 2009,
nr 2, s. 40 i n.
8 Tamże, s. 42; T. Grzegorczyk, Wydawanie wyroku na posiedzeniu w znowelizowanej procedurze karnej, „Przegląd
Sądowy” 2003, nr 9, s. 31.
9 Zob. art. 61 ustawy zasadniczej.
10 Tak zob. S. Durczak-Żochowska, Udostępnienie…, s. 42–47.
11 Tamże.
12 Tamże.

tożsamość oskarżonego, 4) dokładne określenie czynu przypisanego przez sąd oskarżonemu, ze
wskazaniem zastosowanych przepisów ustawy karnej, 5) wymiar kary i inne niezbędne
rozstrzygnięcia.
W świetle § 2 tego przepisu wyrok nakazowy może nie zawierać uzasadnienia 13 . Nic nie stoi
jednak na przeszkodzie, aby je sporządzić, czując potrzebę przekonania stron do racji stojących za
rozstrzygnięciem 14 . Regulacja ta była niezbędna, gdyż – gdyby jej brakowało – należałoby stosować
reguły ogólne o uzasadnianiu wyroków sądu I instancji (art. 423–424 k.p.k.), bowiem przepisy
o postępowaniu uproszczonym żadnych odmienności nie wprowadzają 15 . W rezultacie uzasadnienie
byłoby obowiązkowe.
Zatem w wyroku nakazowym wyróżnia się następujące części: część wstępną wyroku
nakazowego (komparycję), obejmującą elementy zaliczane do pkt 1–3, część dyspozytywną
(rozstrzygnięcie sądu, sentencja), zawierającą wymogi określone w pkt 4–5 oraz część motywacyjną,
czyli uzasadnienie (§ 2) 16 . Przy czym części: wstępna i dyspozytywna są obligatoryjne, natomiast
część motywacyjna ma charakter fakultatywny.
Wyrok nakazowy jest zawsze wyrokiem skazującym 17 . Trzeba zauważyć, iż części składowe
wyroku nakazowego generalnie są takie same jak w wyroku wydawanym w trybie zwykłym lub
uproszczonym (art. 413 § 1 i 2 k.p.k.) 18 . Należy zaaprobować stanowisko większości doktryny, iż
jedyną różnicę stanowi brak obowiązku wskazania w wyroku nakazowym opisu i kwalifikacji prawnej
czynu, którego popełnienie oskarżyciel zarzucił oskarżonemu (por. art. 504 § 1 pkt 4 k.p.k. oraz
art. 413 § 1 pkt 4 k.p.k.) 19 .
Jednym z istotnych elementów każdego orzeczenia jest podpis osoby lub osób, które je
wydawały. Wyrok nakazowy zostaje wydany wówczas, gdy zostanie opatrzony własnoręcznym
podpisem sędziego (art. 113 k.p.k. w zw. z art. 500 § 2 k.p.k. w zw. z art. 468 k.p.k.) 20 . Trafnie uznaje
się, że nie jest podpisem tzw. faksymile, tj. odbicie podpisu za pomocą pieczątki lub kliszy, nawet
jeśli stanowi dokładne odzwierciedlenie podpisu, gdyż nie jest spełniony warunek własnoręczności 21 .
Przepis art. 439 k.p.k. dotyczy tzw. bezwzględnych przyczyn odwoławczych, czyli takich, które
zawsze skutkują uchyleniem zaskarżonego orzeczenia, bez badania ich wpływu na treść
13 Wedle C.P. Kłaka, z uwagi na to, że sąd wydaje wyrok nakazowy na posiedzeniu bez udziału stron, nie jest to
rozwiązanie słuszne. Zob. C.P. Kłak, Postępowanie nakazowe po nowelizacji kodeksu postępowania karnego. Uwagi de lege
lata i de lege ferenda, w: Problemy znowelizowanej procedury karnej, red. Z. Sobolewski, G. Arytmiak, C.P. Kłak, Kraków 2004,
s. 104.
s. 91.
14 P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz do art. 468–682, t. III, Warszawa 2012,
15 Tamże.
16 Por. Z. Wrona, Postępowanie nakazowe w polskim procesie karnym, Warszawa 1997, s. 98.
17 T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego wraz z komentarzem do ustawy o świadku koronnym, Kraków 2003,
s. 1264; T. Grzegorczyk, Wydawanie..., s. 27; S. Steinborn, w: J. Grajewski, P. Rogoziński, S. Steinborn, Kodeks postępowania
karnego. Komentarz, t. II, Kraków 2006, s. 193.
18 J. Grajewski, w: J. Grajewski, L.K. Paprzycki, M. Płachta, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. II, Kraków 2003,
s. 220–221; A. Ważny, w: K.T. Boratyńska, A. Górski, A. Sakowicz, A. Ważny, Kodeks postępowania karnego. Komentarz,
Warszawa 2005, s. 908; por. J. Bielasiński, Postępowanie nakazowe według nowego ustawodawstwa karnoprocesowego.
Zagadnienia wybrane, w: Nowa kodyfikacja prawa karnego, t. VII, red. L. Bogunia, Wrocław 2001, s. 69–70.
19 T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego wraz z komentarzem do ustawy o świadku…, s. 1264; A. Ważny,
w: K.T. Boratyńska, A. Górski, A. Sakowicz, A. Ważny, Kodeks postępowania karnego…, Warszawa 2005, s. 908. Z brakiem
tych elementów w wyroku nakazowym związany jest obowiązek doręczenia wraz z wyrokiem nakazowym aktu oskarżenia, tak:
D. Kala, Tryby szczególne w Kodeksie postępowania karnego w świetle poglądów reprezentowanych w doktrynie i judykaturze,
Toruń 2005, s. 124. Przed nowelizacją styczniową przy nakazie karnym również była taka sytuacja, zob. Z. Wrona,
Postępowanie…, s. 99. W doktrynie pojawiło się stanowisko, iż pominięto jedynie „rozstrzygnięcie sądu” (art. 504 § 1 pkt 5
k.p.k.). Zob. P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks…, t. III, Warszawa 2012, s. 91.
20 Zob. L.K. Paprzycki, w: J. Grajewski, L.K. Paprzycki, M. Płachta, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, s. 324.
21 E. Skrętowicz, w: J. Grajewski, E. Skrętowicz, Kodeks postępowania karnego z komentarzem, Gdańsk 1996, s. 109.

orzeczenia 22 . Uchylenie takiego orzeczenia jest obowiązkiem sądu, nie ma możliwości tylko zmiany
rozstrzygnięcia 23 . Bezwzględne przyczyny odwoławcze sąd bierze pod uwagę niezależnie od granic
zaskarżenia czy podniesionych zarzutów, a więc także wówczas, gdy dostrzeżono je przy środku
odwoławczym, który nie zaskarżał całości orzeczenia, i bez względu na to, czy strona podnosiła taki
zarzut, zatem są one uwzględniane z urzędu 24 . W literaturze zalicza się je do tzw. szczególnych
uchybień proceduralnych, stanowiących obrazę prawa procesowego 25 . Ustawodawca zdecydował
bowiem, iż pozostawanie w obrocie prawnym orzeczeń dotkniętych tak poważnymi uchybieniami
jest niezgodne z zasadami rzetelnego procesu karnego 26 . Co prawda bezwzględna przyczyna
odwoławcza wywołuje rezultat „niezależnie od granic zaskarżenia”, jednakże jedynie wówczas, gdy
orzeczenie jest nieprawomocne ze względu na złożenie środka odwoławczego. W konsekwencji
przyczyna ta odnosi skutek bezpośrednio tylko wobec oskarżonych, którzy zaskarżyli orzeczenie lub
co do których je zaskarżono, wobec pozostałych rozstrzygnięcie uzyskuje prawomocność 27 . Zatem
w stosunku do nich przyczyna powyższa działa tylko w ramach aktualnego art. 435 k.p.k., jako
ewentualnie „ten sam wzgląd” i wyłącznie na ich rzecz, czyli na korzyść 28 . Katalog przyczyn,
wskazany w art. 439 k.p.k., ma charakter zamknięty, w rezultacie nie wolno go rozszerzać 29 .
O powodach tych możemy mówić wyłącznie wtedy, gdy faktycznie miały
miejsce, nie zaś pozornie, wówczas, gdy – sporządzając nieprawidłowo protokół czynności
procesowej – zafałszowano rzeczywisty stan rzeczy 30 . Biorąc pod uwagę charakter przepisu oraz
skutki wymienionych tam uchybień, komentowany przepis trzeba interpretować ściśle,
uwzględniając naczelne zasady procesowe i rozwiązania przyjęte w innych przepisach ustawy 31 .
Należy dodać, iż uchybienia wskazane w art. 439 k.p.k. to zasadniczo wady, które powstały
w trakcie postępowania przed sądem, natomiast inne braki, które zaistniały w stadium
przygotowawczym, jedynie wyjątkowo mogą stanowić uchybienie, o którym mowa w tej regulacji,
gdyby w postępowaniu sądowym nie uległy konwalidacji 32 .
22 T. Grzegorczyk, w: T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postępowanie karne, Warszawa 1999, s. 711–712;
W. Grzeszczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2012, s. 540.
23 Wyrok SN z dnia 11 III 2003 r., III KK 188/02, OSNwSK 2003, poz. 552; K.T. Boratyńska, w: K.T. Boratyńska, A. Górski,
A. Sakowicz, A. Ważny, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2009, s. 992.
24 Zob. wyrok SN z dnia 25 X 2005 r., IV KK 338/05, „Prokuratura i Prawo” 2006, nr 2, poz. 16; T. Grzegorczyk, Kodeks
postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 936.
25 S. Zabłocki, w: J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S.M. Przyjemski, R.A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks
postępowania karnego. Komentarz, t. II, Warszawa 2004, s. 136; T. Grzegorczyk, w: T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie…,
s. 712 i n.
s. 820.
26 P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz do art. 297–467, t. II, Warszawa 2011,
27 Zob. wyrok SN z dnia 27 VI 1973 r., II KR 131/73, OSNPG 1974, nr 1, poz. 12, s. 10; T. Grzegorczyk, Kodeks
postępowania karnego oraz…, s. 938; S. Zabłocki, w: J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S.M. Przyjemski,
R.A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks...,
s. 139.
28 Zob. wyrok SN z dnia 4 III 1977 r., I KR 5/77, OSNKW 1977, nr 12, poz. 140; T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania
karnego oraz…, s. 938.
29 W. Grzeszczyk, Kodeks…, s. 540; S. Zabłocki, w: J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S.M. Przyjemski,
R.A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks…, s. 138; T. Grzegorczyk, w: T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie…, s. 712.
30 Zob. wyrok SN z dnia 12 VIII 2008 r., V KK 323/07, OSNwSK 2008, poz. 1635; postanowienie SN z dnia 25 VI 2009 r.,
V KK 57/09, OSNKW 2010, nr 2, poz. 13; postanowienie SN z dnia 19 III 1977 r., II KZ 55/77, OSNKW 1977, nr 4–5, poz. 46.
31 T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz…, s. 937.
32 Zob. uchwałę SN z dnia 27 II 2001 r., I KZP 48/00, OSNKW 2001, nr 5–6, poz. 42; wyrok SN z dnia 4 XII 1974 r., V KR
321/74, OSNKW 1975, nr 3–4, poz. 44.

Do bezwzględnych przyczyn odwoławczych należy niepodpisanie orzeczenia przez którąkolwiek
z osób biorących udział w jego wydaniu (art. 439 § 1 pkt 6 in fine k.p.k.) 33 . Brak ten narusza
art. 100, 113 oraz art. 366 § 1 k.p.k. 34 . Chodzi tutaj o niepodpisanie dyspozytywnej części
orzeczenia, czyli sentencji, nie zaś jego uzasadnienia 35 . Bez znaczenia jest powód niepodpisania
rozstrzygnięcia; w literaturze wskazuje się, iż brak podpisu zawsze wywołuje wątpliwość co do
sporządzenia orzeczenia zgodnie z wolą i wiedzą orzekających. Podpis sędziego stanowi bowiem
dowód wiarygodności i wyraz przyjęcia odpowiedzialności sędziego za to orzeczenie 36 . Co do
sformułowania „branie udziału w wydaniu orzeczenia” trzeba je rozumieć wyłącznie jako
uczestniczenie w procesie decyzyjnym w konkretnej sprawie, nie zaś udział np. w sporządzaniu
protokołu rozprawy czy protokołu ogłoszenia orzeczenia 37 .
Powyższe wywody dotyczą także kasacji, bowiem powinna ona odpowiadać ogólnym wymogom
pisma procesowego, a ponadto należy w niej wskazać, na czym polega zarzucane uchybienie. Może
ono dotyczyć wyłącznie: zaistnienia tzw. bezwzględnej przesłanki odwoławczej (wymienionej
w art. 439 k.p.k.), innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść
orzeczenia.
Należy wskazać, iż po udostępnieniu wyroku nakazowego ustawa nie dopuszcza uzupełnienia
brakującego pod orzeczeniem podpisu nawet w sytuacji, gdy taki brak nastąpił wskutek
niedopatrzenia 38 . Stwierdzenie braku podpisu orzeczenia przez którąkolwiek z osób biorących
udział w jego wydaniu zobowiązuje sąd wyższej instancji do jego uchylenia, nawet gdyby zachodziło
prawdopodobieństwo, iż po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji wyda w przyszłości
orzeczenie takiej samej treści 39 . Niedopuszczalność uzupełnienia wyroku nakazowego po
udostępnieniu wiąże się z tym, iż niedopełnienie tego obowiązku tak dalece obraża zasady
prawidłowego rozpoznania i orzeczenia w sprawach karnych przez sądy, że skutkuje wzruszeniem
nawet prawomocnych orzeczeń 40 . Zatem obowiązujące przepisy nie dopuszczają możliwości
uzupełnienia tego braku po udostępnieniu wyroku nakazowego.
Niepodpisany wyrok nakazowy należy odróżnić od projektu tego orzeczenia, czyli sytuacji, gdy do
wydania takiego wyroku w rzeczywistości nie doszło. Gdyby od takiego projektu wyroku nakazowego
został złożony sprzeciw, podlegałby on zarządzeniem o odmowie przyjęcia jako niedopuszczalny, przy
odpowiednim zastosowaniu przepisu art. 429 § 1 k.p.k., ponieważ przepisy te dotyczą środków
odwoławczych, zaś sprzeciw do nich się nie zalicza.
Należy dodać, iż nie znajduje tutaj zastosowania także instytucja sprostowania. Tryb
przewidziany w art. 105 k.p.k. wykorzystujemy jedynie wtedy, gdy omyłka ma charakter pisarski,
33 Brak ten przed nowelizacją styczniową stanowił powód nieważności orzeczenia, wymieniony w art. 101 § 1 pkt 5 k.p.k.,
a wcześniej w art. 388 pkt 5 k.p.k. z 1969 r. – bezwzględną przyczynę odwoławczą. W k.p.k. z 1928 r. niepodpisanie
orzeczenia przez którąkolwiek z osób biorących udział w jego wydaniu traktowano jako inną przyczynę nieważności z samego
prawa w rozumieniu art. 377 lit. c.
34 Zob. wyrok SN z dnia 28 VII 2004 r., V KK 72/04, OSNwSK 2004, poz. 1366; wyrok SN z dnia 18 X 2006 r., III KK
81/06, OSNwSK 2006, poz. 1966.
35 W. Grzeszczyk, Kodeks…, s. 546; T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz…, s. 945.
36 J. Grajewski, w: J. Grajewski, L.K. Paprzycki, M. Płachta, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. II, s. 83–84.
Por. E. Skrętowicz, w: J. Grajewski, E. Skrętowicz, Kodeks…, s. 109; E.L. Wędrychowska, Nieważność orzeczeń sądowych
w świetle projektu k.p.k., „Prokuratura i Prawo” 1997, nr 6, s. 33. Gdy pod orzeczeniem znajduje się więcej podpisów, niż
powinno, mamy do czynienia ze względną przyczyną odwoławczą – art. 438 pkt 2 k.p.k. Zob. T. Grzegorczyk, Kodeks
postępowania karnego oraz..., s. 945–946.
37 Zob. postanowienie SN z dnia 13 VII 2005 r., II KK 378/04, OSNKW 2005, nr 10, poz. 100.
38 Co do uzupełnienia podpisu po ogłoszeniu wyroku SN trafnie wskazywał na brak takiej możliwości, zob. wyrok SN z dnia
1 X 1976 r., III KZ 95/76, OSNKW 1976, nr 12, poz. 148; zob. też wyrok SN z dnia 25 III 1980 r., III KR 66/80, OSNPG 1980,
nr 11, poz. 140, s. 16; wyrok SN z dnia 26 III 1982 r., II KR 77/82, OSNPG 1982, nr 8–9, poz. 121, s. 16.
poz. 26.
39 Tak postanowienie SA w Krakowie z dnia 20 VI 1991 r., II AKz 36/91, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 1991, nr 6–8,
40 Zob. wyrok SN z dnia 1 X 1976 r., III KZ 95/76, OSNKW 1976, nr 12, poz. 148.

achunkowy bądź popełniono ją w obliczeniu terminu. Omyłka musi być oczywista, czyli w danej
sytuacji widoczna na pierwszy rzut oka 41 . Zatem, jeśli omyłka, nawet oczywista, dotyczy innej
materii, to procedura sprostowania unormowana w art. 105 k.p.k. nie może być wdrożona i w celu
usunięcia takiej wady niezbędne staje się wniesienie środka zaskarżenia, a w braku warunków ku
temu (np. upływ terminu) – złożenie nadzwyczajnego środka zaskarżenia. Taka sytuacja ma
właśnie miejsce w przypadku braku podpisu sędziego pod wyrokiem, w tym nakazowym, jako
osoby biorącej udział w wydaniu orzeczenia. Wada ta, mimo, że oczywista, nie jest omyłką, o jakiej
mowa w cytowanym przepisie. W razie zaskarżenia kasacją prawomocnego wyroku nakazowego,
orzeczenie to, jako dotknięte bezwzględną przyczyną odwoławczą będzie podlegało uchyleniu,
o czym była już mowa wcześniej.
Reasumując, niniejsze orzeczenie zasadniczo zasługuje na aprobatę, ale z uwagami
poczynionymi powyżej.
Sylwia Durczak-Żochowska
41 Por. wyrok SN z dnia 3 II 2010 r., IV KK 351/09, OSNwSK 2010, poz. 252; A. Sakowicz, w: K.T. Boratyńska, A. Górski,
A. Sakowicz, A. Ważny, Kodeks…, Warszawa 2009, s. 284.