Polski Klub Ekologiczny Dwumiesięcznik Okręgu DolnoślÄ skiego

FORUM EKOLOGICZNEPARZĄCE BARSZCZEW AGLOMERACJI WROCŁAWSKIEJ– występowanie i metody zwalczaniaMichał ŚliwińskiDuże barszcze: Sosnowskiego i Mantegazziego to rośliny z rodziny selerowatych Apiaceae, u których obfita produkcja substancjichemicznych, zawartych we wszystkich tkankach tych roślin, przekłada się na bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia człowieka.Z tego względu, występowanie barszczy na terenach miejskich jest niepożądane i powinno być zwalczane. Tymczasem,w aglomeracji wrocławskiej rośnie aż 134 kęp tych roślin na łącznej powierzchni ok. 4,5 ha.WstępW Polsce występują dwa gatunki dużychbarszczy: barszcz SosnowskiegoHeracleum sosnowskyi i barszcz MantegazziegoH. mantegazzianum. Na całymświecie są traktowane jako zagrożenie dlaróżnorodności gatunkowej roślin i zdrowialudzi, zostały również wpisane na listygatunków inwazyjnych wielu krajów.Tymczasem, oba gatunki były w Polscecelowo wprowadzane do upraw na paszędla zwierząt (barszcz Sosnowskiego)i w celach dekoracyjnych (barszcz Mantegazziego),szybko zaczęły pojawiać sięrównież poza uprawą.Fot. 1. Barszcze na osiedlu w Bielanach Wrocławskich, fot. Michał Śliwiński.18W latach 80-tych XX w. zakładanoeksperymentalne uprawy barszczy równieżw rejonie Wrocławia: w BielanachWrocławskich, Łanach i Siechnicach. Ponieudanych próbach wykorzystania potencjałubarszczy, zaniechano ich dalszejuprawy, nie likwidując jednak uprawianychtam roślin! W krótkim czasie, dziczejącebarszcze zaczęły zasiedlać obrzeżadawnych plantacji, a następnie rozprzestrzeniaćsię na tereny przyległe. Próbyusuwania barszczy metodami koszenia luborki nie przynosiły efektów. Nieregularnei nieumiejętnie prowadzone zabiegi nie tylkonie eliminowały roślin ze środowiska,lecz przyspieszały ich dalszą ekspansję.Duże skupienia barszczu Sosnowskiegoi Mantegazziego w miejscach użytecznościpublicznej do dnia dzisiejszego są problememWrocławia i jego okolic.Zagrożenie dla zdrowiaOba gatunki stanowią bezpośrednie zagrożeniedla zdrowia ludzi. Sok tych roślinzawiera duże stężenia substancji chemicznych,m.in. pochodnych kumaryn, estrów,alkoholi i długołańcuchowych węglowodorów.Zawarte są one w każdej komórcetych roślin, w różnych stężeniach, zwłaszczaw liściach, łodydze i owocach zależnie odetapu rozwoju tych roślin. Szkodliwe jestdługotrwałe przebywanie w otoczeniu tychroślin, zwłaszcza w upalne dni, kiedy substancjete łatwo przechodzą w stan lotny.Wdychanie oparów, unoszących się wokółbarszczy może prowadzić do poparzeniadróg oddechowych. Substancje te są tak silne,że osoby uczulone na substancje zawartew barszczach mogą doświadczyć wysypkina całym ciele, przebywając w odległościnawet kilkudziesięciu metrów od tych roślin!Najbardziej szkodliwy jest bezpośrednikontakt z sokiem barszczy. Jego toksycznośćjest tak wysoka, że przedostanie się go oczupowoduje natychmiastową utratę wzroku,a kontakt z liśćmi, pędami i owocami możezakończyć się poparzeniami nawet II i IIIstopnia! Po kilku godzinach od kontaktuz sokiem rośliny, na skórze pojawiają siępęcherze, po ustąpieniu których tworzą sięropiejące rany. Goją się one trudno i długo,ZIELONA PLANETA 5(104)/2012