Kitabxanaşünaslıq və informasiya - Bakı Dövlət Universiteti

KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA№ 3 2010dır. Bu üsul xeyli maliyyə və əmək sərfı tələb edir. Çünki bu prosesdə bir sırahüquqi və təcrübi məsələlər zaman etibarılə təkmiləşdirilməlidir. Bununlakomplektləşdirilən elektron materiallar fiziki olaraq sahibkarın, yəni informasiyatəchizatçısmın ixtiyarında qallır, kitabxanalar isə alınmış lisenziyanınşərtlərindən asılı olaraq onlardan müvəqqəti və ya daimi istifadə hüququnamalik olur.İstənilən komplektləşdirmə üsulunda sənədlərin profilə uyğun olaraq dəqiqseçilməsi oxucu sorğusunun və tələbatının dərindən öyrənilməsi ilə bağlıdır.Çap və elektron sənədlərin istifadəsi üçün ştrix-kodlaşdırma sistemi tətbiqetmiş, həmçinin registrasiya (qeydiyyat) edilmiş elektron resurslan olan avtomatlaşdırılrmşkitabxanalarda oxucu sorğulаrının təhlili çox sadə və asandir.İstər ənənəvi, istərsə də elektron kitabxanaların vacib problemlərindənbiri ədaqədar kitabxananın profilinə uyğun olan yüksək keyfiyyətli sənədlərinseçilməsidir. Bəzi mütəxəssislərin fikrincə elektron sənədlərin komplektləşdirilməsindəseçmə üsulunun istifadəsi qismən lazımdır. Bu üsul ancaq optikdisklərdə buraxılan nəşrlər üçün tətbiq edilməlidir; digər uzaqlaşdırılmış informasiyaresurslarının komplektləşdirilməsində isə seçmə aparmaq gərəksizdir.Çünki həmin resursların tərkibi və məzmunu tez-tez dəyişir və aktuallaşdırılır,yeniləşdirilir, əlavə edilir və s.Digər qrup mütəxəssislər komplektləşdirmə üçün çap əsərlərində olduğukimi elektron nəşrlərin və sənədlərin (resursların) seçilməsini vacib hesabеdirlər.Bunа görə də еlеktrоn kitаbхаnаlаrа аçıq web-sаytlаrın kəmiyyətini dеyil,sеçmə yоlu ilə оnlаrın kоmplеktləşdirmə kеyfiyyətini аrtırmağa çаlışırlаr.Еlеktrоn infоrmаsiyаlаrın kоmplеktləşdirmə mənbələrinin sеçilməsində pеşəkаrkitаbхаnаçının аpаrıcı rоlunu əvəz еdən bаşqа bir vаsitə yохdur. Qеydеdək ki, kitаbхаnаçının vаcib funksiyаlаrındаn biri təkcə kоmplеktləşdirməprosesində deyil, həmçinin sənədlərin təkrar komplektləşdirilməsində, ədəbiyyatınfonddan çıxarılmasında və depozitar fondun təşkilində seçmə aparmaqdır.Ən böyük kolleksiyaya (115000 adda), yəni fonda malik olan ABŞ KonqresKitabxanası bir sıra obyektiv və subyektiv amilləri nəzərə alaraq komplektləşdirməaparır. Elektron resursların formalaşdırılmasına xüsusilə böyükdiqqət yetirilir.Bütün mövcud olan elektron informasiya resursları 3 tərkib hissədənibarətdir:1. Pulsuz, yəni hamı üçün açıq olan şəbəkə (İnternet) resursları. Bu resurslarıistifadə etmək, yəni öz məxsusi serverinə (elektron saxlayıcısına) keçirməküçün resurs sahiblərindən icazə almaq lazımdır. Çox zaman yalnız birdəfəlikistifadə üçün razılıq almaq da lazım gəlmir. Ancaq kitabxana hər hanşıbir web-sənədi, yaxud biblioqrafik məlumat bazasını öz elektron fonduna keçirməkvə mühaılzə etmək istəyirsə, sənəd sahibindən təqribi razılıq almalıdır,36