PERSPEKTYWY KSZTA£CENIA IN¯YNIERÓWDLA POTRZEB XXI WIEKUNAUKA I EDUKACJAdr hab. in¿. W³odzimierz Miszalski *) , prof. WATSYLWETKA IN¯YNIERA XXI WIEKUCECHY OSOBOWEZJAWISKA INSPIRUJ¥CE DYSKUSJÊ NA TEMATPERSPEKTYW KSZTA£CENIA IN¯YNIERÓW§ Globalizacja w sferze technikiWzrost liczby i ró¿norodnoœci obiektów technicznych, urz¹dzeñ, procedurtechnologicznych – wykorzystywanych równoczeœnie w ró¿-nych czêœciach œwiata, pojawienie siê systemów technicznych o zasiêguœwiatowym§ Pojawienie siê nowych technologii z „pogranicza” klasycznychdziedzin techniki (mechanika, elektronika) i dyscyplin takichjak biologia, medycyna chemiaBiotechnologie, nanotechnologia (nanoroboty), komputery optyczne,sieci neuronowe, neurochipy – implanty interfejsu systemu nerwowegoz aparatur¹ elektroniczn¹, in¿ynieria genetyczna§ Ekspansja komputerów, informatyki, totalna komputeryzacjaW po³owie xxi wieku prawdopodobnie nie bêdzie ju¿ urz¹dzeñ technicznychnie posiadaj¹cych wbudowanych mikrochipów, mikroprocesorów,b¹dŸ komputerów steruj¹cych§ Rewolucja w sferze komunikowania siê ludzi (internet, siecimultimedialne, systemy ³¹cznoœci satelitarnejPojawienie siê nowych metod organizacji pracy, œwiadczenia us³ug,dzia³alnoœci gospodarczej, finansowej a tak¿e nowych metod kszta³ceniai doskonalenia zawodowego (techniki zdalnego nauczania)§ Pojawienie siê i wzrost liczby miêdzynarodowej kadry mened¿erskiejwywodz¹cej siê ze œrodowisk in¿ynierskich oraz in¿ynierówpotrafi¹cych dzia³aæ w obszarze techniki i technologii,niezale¿nie od kraju i regionu§ Szybka dewaluacja wiedzy technicznej, rosn¹ca luka pokoleniowamiêdzy in¿ynierami przygotowanymi do dzia³ania w obszarzeokreœlonych generacji maszyn i urz¹dzeñ technicznych§ Tworzenie, w ramach przedsiêbiorstw i korporacji ponadnarodowych,systemów profesjonalnego doskonalenia in¿ynierów, niezale¿nychod tradycyjnych „narodowych” systemów kszta³ceniai doskonalenia zawodowego§ Narastaj¹cy konflikt miêdzy potrzeb¹ wiedzy „szerokiej”, syntetycznej(technicznej, ekonomicznej, mened¿erskiej) a tradycyjn¹potrzeb¹ gruntownej w¹skiej specjalizacji in¿ynierów§ Zami³owanie do techniki§ Kreatywnoœæ§ Zdolnoœci innowacyjne§ Inicjatywa i zaanga¿owanie w postêp nauki i techniki§ Adaptacyjnoœæ (elastycznoœæ)§ Zdolnoœæ do samodoskonalenia§ Bieg³oœæ w pos³ugiwaniu siê komputerem w codziennej pracy§ Perfekcyjna wiedza i umiejêtnoœci zawodowe§ Znajomoœæ jêzyków obcych§ Umiejêtnoœæ zarz¹dzania i zdolnoœci przywódcze§ Przestrzeganie norm etyki zawodowej in¿yniera§ Przekonanie o cywilizacyjnej misji technikiSYLWETKA IN¯YNIERA XXI WIEKUPROFILE ZAWODOWE§ Nadal istniej¹ce profile „tradycyjne”:mechanika, in¿ynieria l¹dowa, budownictwo, in¿ynieria elektryczna,³¹cznoœæ, elektronika, automatyka, in¿ynieria lotnicza, budowa statków,in¿ynieria górnicza, in¿ynieria chemiczna§ Pojawiaj¹ce siê nowe profile:mechatronika, robotyka, in¿ynieria kosmiczna, in¿ynieria nuklearna,in¿ynieria komputerowa, in¿ynieria bio – medyczna, in¿ynieria œrodowiska,in¿ynieria zarz¹dzania jakoœci¹, in¿ynieria niezawodnoœci (bezpieczeñstwa)§ Oczekiwane profile:mikroin¿ynieria (mikromaszyny, nanotechnologie, nanoroboty), in¿ynieriaprzekszta³ceñ energii, in¿ynieria logistyczna (systemy magazynowania,dystrybucji, transportu, eksploatacji), in¿ynieria zarz¹dzaniaPROBLEMY§ Jakie powinny byæ kolejne etapy kszta³cenia i doskonalenia zawodowegoin¿ynierów i które instytucje powinny w nich uczestniczyæ (pañstwoweuczelnie techniczne, uczelnie prywatne, stowarzyszenia zawodowein¿ynierów krajowe i miêdzynarodowe, komórki szkoleniowekrajowych firm, przedsiêbiorstw, centra szkoleniowe wielkichkorporacji ponadnarodowych)?§ Jakie powinny byæ proporcje ogólnej i specjalistycznej wiedzy techniczneja tak¿e wiedzy nietechnicznej (humanistycznej, ekonomicznej,mened¿erskiej) przekazywanej nowoczesnemu in¿ynierowi?§ Jakie dziedziny i dyscypliny wiedzy technicznej powinny byæ przedmiotem:— podstawowej i œredniej edukacji politechnicznej— studiów in¿ynierskich i magisterskich— studiów i kursów podyplomowych, specjalistycznych, doskonal¹cych— samodoskonalenia— systemów zdalnego nauczania.§ Jak podzieliæ ca³kowity czas kszta³cenia in¿yniera (np. 4000 – 4200godzin) pomiêdzy poszczególne dziedziny wiedzy niezbêdnej wspó³czesnymin¿ynierom?8 G³os Akademicki <strong>nr</strong> 01/2004
NAUKA I EDUKACJAPROPOZYCJA PODZIA£U OGÓLNEGO CZASU KSZTA£CENIA IN¯YNIERÓWNA STUDIOWANE DZIEDZINY WIEDZY12Wiedza ogólna(techniczna)• matematyka• fizyka, chemia• biologia, medycyna• (inzynieria biologiczna, medycyna)• ekologia (inzynieria œrodowiska)• ogólna teoria systemów• mechanika, mechatronika• in¿ynieria elektryczna, elektronika• informatyka, in¿ynieria komunikacji• automatyka, robotyka, mikroin¿ynieria• in¿ynieria transportu• in¿ynieria wytwarzania i przekszta³cania energiiIn¿yniertradycyjnyIn¿ynierbadaczIn¿yniermenad¿er3 Specjalistycznawiedza techniczna 50% 40% 25%4Wiedza ogólna(nietechniczna)Wiedza menad¿erskaWiedzahumanistyczna• ekonomia• teoria zarz¹dzania• prawo• marketing• bankowoœæ• logistyka• filozofia, etyka• psychologia• socjologia• jêzyki obce5 5%15% 20% 15%20% 30% 20%10% 5% 25%5%15%*)p³k dr hab. in¿. W³odzimierz Miszalski, prof. ndzw. WAT - by³y d³ugoletni komendant Instytutu Logistyki WAT, obecnie pracownik IASDiLWAT. Reprezentuje Polskê w Panelu Analizy Systemowej i Symulacji NATO oraz z ramienia NOT-u w Komitecie ds. Kszta³cenia In¿ynierówWFEO (Œwiatowej Federacji Organizacji In¿ynierskich). W paŸdzierniku 2003 r. zosta³ wybrany na przewodnicz¹cego tego Komitetu.Z OSTATNIEJ CHWILIWiêkszoœæ pucharów dla WATOsi¹gniêcia zespo³ów naukowo-badawczych Wojskowej AkademiiTechnicznej zdominowa³y tegoroczn¹ XI Gie³dê Wynalazków.Z 37 prac wyró¿nionych pami¹tkowym pucharem ufundowanymprzez ministra nauki prof. Micha³a Kleibera, osiem nale¿a-³o do przedstawicieli WAT. To wynik bez precedensu.Na gie³dzie organizowanej przez Stowarzyszenie Polskich Wynalazcówi Racjonalizatorów pod patronatem ministerstw: Nauki i Informatyzacjioraz Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej, a tak¿e PolskiejAgencji Rozwoju Przedsiêbiorczoœci, Urzêdu Patentowego RPi Naczelnej Organizacji Technicznej, nagradzane s¹ wynalazki wyró¿-nione w ubieg³ym roku na miêdzynarodowych wystawach innowacji.W 2003 r. z³ote, srebrne i br¹zowe medale zdobywa³y prace zespo³ówz Instytutu Optoelektroniki WAT na wystawach w Moskwie, Genewie,Gdañsku i tej najwa¿niejszej BRUSSELS EUREKA czyli ŒwiatowejWystawie Innowacji, Badañ Naukowych i Nowoœci Przemys³owychw Brukseli.Zespo³y kierowane przez dr hab. Alfredê Padzik-Graczyk, p³k. dr.hab. in¿. Zygmunta Mierczyka, p³k. dr. hab. in¿. He<strong>nr</strong>yka Fiedorowicza,prof. dr. hab. in¿. Leszka Jaroszewicza, prof. dr. hab. in¿. Zdzis³awaJankiewicza, pp³k. dr. in¿. Krzysztofa Kopczyñskiego i innych, opra-cowa³y unikalne rozwi¹zania znajduj¹ce zastosowanie w leczeniu nowotworów,w obróbce materia³ów, okulistyce, monitorowaniu zanieczyszczeñgazowych emitowanych przez zak³ady przemys³owe orazwytwarzanych w trakcie procesów technologicznych, zdalnym wykrywaniui pomiarze uchodzeñ metanu, w litografii i diagnozowaniu strukturbiologicznych.W wiêkszoœci proponowanych rozwi¹zañ zosta³y zastosowanenajnowsze osi¹gniêcia techniki laserowej, w której WAT od wielu ju¿lat zalicza siê do najlepszych na œwiecie oœrodków naukowych. Niebez znaczenia jest równie¿ fakt, i¿ wszystkie wyró¿nione prace mieszcz¹siê poza krêgiem badañ podstawowych, a s³u¿¹ rzeczywistympotrzebom gospodarczym i spo³ecznym. Presti¿owe wyró¿nienia i wysokipoziom wystawianych wynalazków to nie tylko zas³u¿ony powóddo satysfakcji dla ich twórców, ale tak¿e wyraz naukowej aktywnoœcii innowacyjnej atmosfery w akademickim œrodowisku WAT.Jerzy Markowskirzecznik prasowy WAT* Obszern¹ relacjê z XI Gie³dy Wynalazków zamieœcimy w kolejnymnumerze „G³osu Akademickiego”.G³os Akademicki <strong>nr</strong> 01/2004 9