i w nocy na ulicę nie wylewano. Błota, śmieci, śniegi zrzucane i lody wcześnie//ile być może z ulic karami na to sporządzonemi wywożone były i miasto abybyło czysto utrzymywane, tudzież aby kloaki nie prędzej w lecie, jak o godziniejedenastej w nocy, a w zimie o dziesiątej wywożone bywały. Postanowi tenżedepartament nocnych stróżów, którzy przez całą noc przechodząc się po ulicachognia, złodziejstwa i innych inkonweniencyi 80 przestrzegać mają, tym zaśregułę obszerniejszą departament przepisze. W czym ordynacyją 1750 <strong>roku</strong> titulo„O ochędostwie <strong>miasta</strong>” 81 in toto komisyja teraźniejsza reasumuje i egzekucyjąonej temuż departamentowi zleca.[s. 19]§ IX. {O porządku <strong>dla</strong> gaszenia ogniai przygotowaniu potrzeb do tego}Postanowić ma tenże departament porządek <strong>dla</strong> gaszenia ognia, wyznaczyćdo tego ludzi, którzy się przy każdym (strzeż Boże) pożarze znajdować powinni.Ma także in scripto podać na cło miejskie, co przygotować potrzeba do bronieniapożaru. W czym także ordynacyją 1750 a <strong>roku</strong> titulo „O zachowaniu bezpieczeństwaod ognia” 82 komisyja reasumuje.§ X. {O przeprawach dróg, mostach, murach miejskich,wywożeniu rumów 83 }Departament tenże doglądać będzie, żeby w okolicach <strong>miasta</strong> przeprawy, drogipubliczne, mosty, ile możności poprawiane były, także murów miejskich, gdypotrzebną postrzeże koniecznie reparacyją, departament ekonomiczny o tym obwieści,ażeby takowa reparacyja nieodwłocznie nastąpiła. A że przy stawianiu lubreparowaniu kamienie wywożone z fundamentów, ziemie i gruzy najęci furmanii fornale pańscy zaraz za bramami miejskiemi wysypywać zwykli, a przez to górywielkie prawie b przy każdej bramie robią, zaczym do departamentu policyi należysposobne miejsca do wywożenia takowych rumowisk za każdą bramą, niezbytjednak dalekie wyznaczyć. A żaden furman najęty ani fornal pański od tego czasunie będzie mógł i nie powinien w circumferencyi 84 murów za miastem w innychmiejscach wywozów zrzucać, tylko w tych, które mu bramny z dyspozycyi// departamentupolicyi wyznaczone okaże. A gdy furman najęty lub fornal pański[s. 20]ana marginesie dopisany znak: √bjw.80Inkonweniencyja – tu: naruszenie porządku.81Ordynacja „O ochędostwie <strong>miasta</strong>”, zob. APKr, Akta <strong>miasta</strong> Krakowa, rkps 1482, s. 346–348.82Ordynacja „O zachowaniu bezpieczeństwa od ognia”, zob. APKr, Akta <strong>miasta</strong> Krakowa, rkps1482, s. 399–401.83Rum – tu: gruz.84Circumferencyja – obszar urzędowo wytyczony, granica.21
tego by nie słuchał, ma być pierwszy raz napomniany, drugi raz przez bramnegodo pana lub dyspozytora fabryki doniesiony i oskarżony, a za trzecim razem podareszt wzięty i przytrzymany, a po tym dopiero do pana odesłany.§ XI. {O rewizyjach szpitalów i reparacyi onych}Do tegoż departamentu należeć będzie rewizyje czynić szpitalów, w którychprowizorowie przez magistrat obierani bywają: jeżeli w nich ubodzy i chorzypodług dostarczenia funduszów mają swoje wygody? i czyli prowizorowie tychżeszpitalów, fundusze zupełnie odbierają? czyli takowe dochody według opisufundatorów <strong>dla</strong> wygody chorych i ubogich, tudzież na reparacyje potrzebne obracają?A gdy postrzeże którego z prowizorów w tym niedbałość i niewykonywanieswoich obowiązków, nieodwłocznie magistratowi in pleno doniesie i starać sięwraz z magistratem będzie jak najskuteczniejsze wykonania intencyi fundatorówobmyślić sposoby i one do egzekucyi przywieść. Żaden zaś prowizor reparacyiszpitala do kilkuset złotych wynoszącej czynić nie ma bez wiadomości i zezwoleniadepartamentu policyi.[s. 21]§ XII. {O garnizonie miejskim i oficyjerze miejskim,aresztantach, hutmanie 85 i raportach}Mieć będzie baczność tenże departament na garnizon miejski, aby według żołnierskiegotrybu był zachowany, <strong>dla</strong> czego przepisze oficyjerowi regułę, jak sięma z garnizonem obchodzić i czego przestrzegać w nim, takowe opisanie magistratowipoda, które gdy magistrat aprobować będzie, według tego przepisaniagarnizon we wszystkim sprawować się powinien. Ukaranie żołnierza w mniejszymprzewinieniu od oficyjera, w większym zaś od departamentu policyi decydowanei wskazane być ma. Dopilnować i tego departament nie// zaniedba, ażeby aresztanciza dekretami do czasu w więzieniu osadzeni, do robót, to jest chędożenia <strong>miasta</strong>,pilnie byli zazywani, żeby przez nieczynienie im przykrości, potym wyszedłszyz więzienia, nie stali się gorszemi, mniej uważając na przeszłe lekkie w więzieniuprzykrości i prace. Przeto tak oficyjer, jako i hutman, codziennie powinien raportowaćdepartamentowi, na jakiej robocie aresztanci dzień strawili.§ XIII. {O szanowaniu niedziele i świąti w jakim czasie victualia mają być przedawane 86 }Religii katolickiej cnota wyciąga, aby niedziele i święta od Kościoła Bożegoustanowione święcąc, w dni te sprzedawaniem i kupowaniem rzeczy nie zabawiać85Hutman – w Krakowie zarządca ratusza. Dbał o bezpieczeństwo <strong>miasta</strong> i odpowiadał za jegowewnętrzny spokój oraz czystość, sprawował pieczę nad bramami miejskimi.86Por. § VI na s. 20.22
- Page 2: ORDYNACJA DLA MIASTA KRAKOWAZ 1778
- Page 5 and 6: © Copyright by Archiwum Państwowe
- Page 8: WSTĘPKrakowska Komisja Boni Ordini
- Page 11 and 12: nowości. W ordynacji zamieszczone
- Page 13 and 14: ordynację zatwierdził, pozytywnie
- Page 15 and 16: tekstowych istniejących, a wskazan
- Page 18: ORDYNACJA DLA MIASTA KRAKOWAZ 1778
- Page 21 and 22: jednak wszystkie osoby radne teraz
- Page 23 and 24: konstytucyją anni 1668 12 aprobowa
- Page 25 and 26: w czasie wyżej wyrażonym odprawow
- Page 27 and 28: oszukania czynią, a z takowemi pro
- Page 29 and 30: [Rozdział III]O departamencie ekon
- Page 31 and 32: § III. {O kasyjerze i jego powinno
- Page 33 and 34: odbierać a- i one -a rezolwować 5
- Page 35 and 36: wyciągała, wolno i innego dnia se
- Page 37 and 38: [s. 16][Rozdział V]O departamencie
- Page 39: § VI. {O sprowadzaniu drzewa na op
- Page 43 and 44: [Rozdział VI]Reguły generalnedo w
- Page 45 and 46: I do tego czasu departamenta wszyst
- Page 47 and 48: pieczęcią urzędową ekstrakty 10
- Page 49 and 50: trzymać, protokoły departamentowe
- Page 51 and 52: propozycyją, nie więcej jak dwa i
- Page 53 and 54: [Rozdział XII]O przyjmowaniu do in
- Page 55 and 56: [s. 34]§ II. {Jak się cechowi na
- Page 57 and 58: Fryderyk Piotr hrabia na Skrzynnie
- Page 59 and 60: Suscepta kancelaryi[s. 38]ZłoteGro
- Page 61 and 62: Te zaś taksy i rewizyje powinny by
- Page 63 and 64: § VIII. O ochędostwie w mieście
- Page 65 and 66: Wykaz skrótówAGADAPKrBUWBJJ.P.rkp
- Page 67 and 68: Herburt Jan 37Jan II Kazimierz, kr
- Page 69 and 70: Uruski Seweryn IXUruszczak Wacław
- Page 71 and 72: chleb - zob. victualiachoroba 2, 25
- Page 73 and 74: inkonweniencyja 21 - zob. złodziej
- Page 75 and 76: most 12, 21mury miejskie 21naboże
- Page 77 and 78: - departamentu ekonomii 14, 15- mia
- Page 79 and 80: syndyk VIII, 4, 5, 7, 8, 18, 25, 29
- Page 81 and 82: Spis treści:1 Przedmowa ..........
- Page 102:
errata: brakująca ilustracja, stro