pasterską: pomagał ks. Weinholdowi w Koszęcinie, a od połowysierpnia przeniósł się do Opola, gdzie został wikarym. Tam właśniepojawiły się pierwsze symptomy choroby płuc, która przeznastępne lata stale mu dokuczała. Na szczęście, niedługo potemotrzymał posadę nauczyciela języka polskiego w seminariumnauczycielskim w Pilchowicach koło Raciborza (od 1 kwietnia1368 roku). O jego pracy na tym stanowisku słyszał Lucjan Malinowski,który zanotował nazwisko Konstantego Damrota oboknauczyciela w Pyskowicach, Nachbara, i Rostalsklego z Kluczborka.66Zapewne w Pilchowicach napisał swoją pierwszą książkęparaliteracką ,,Żywot Przebłogosławionej Dziewicy BogarodzicyPanny Marii" (trzecie, ostatnie wydanie: Królewska Huta 1870/71).Wtedy też poznał się bliżej z Karolem Miarką, stawiającympierwsze kroki jako wydawca i redaktor „Katolika"; nie wiemyjednak nic bliższego o tej znajomości.Młody pedagog nie miał zresztą ani okazji, ani czasu na to,żeby nawiązać i utrwalić kontakty ze śląskimi politykami i działaczamina niwie dziennikarskiej oraz literackiej. Rychło bowiemotrzymał nominację na dyrektora seminarium nauczycielskiegow Kościerzynie na Pomorzu i w pierwszych dniach grudnia 1870roku opuścił Górny Śląsk na ponad dziesięć lat.Rozpoczął się drugi — po uniwersyteckim — ważny okresw jego życiu.Kościerzyna od Wiosny Ludów (1848) stanowiła poważnyośrodek działalności patriotycznej wśród Kaszubów. Działo siętak m. in. dzięki rozwojowi szkolnictwa. W roku 1861 powstałstaraniem Klementyny Łaszewskiej i jej brata, ks. JuliuszaPrądzyńskiego, Zakład Najświętszej Marii Panny Aniekkiej,w którym wychowywano dziewczęta z Pomorza w duchu polskim,uczono je literatury i języka ojczystego itp. Katolickie SeminariumNauczycielskie, oddane teraz pod opiekę Konstantemu Damrotowi,założono w roku 1866. Andrzej Bukowski, historyk kaszubskiegoregionalizmu sto lat później napisał, że w seminariumpanował „zamaskowany duch polski, choć w zakresie znacznieskromniejszym" niż w fundacji pani Klementyny Łaszewskiej.67W mieście mieszkali przeważnie Polacy. Nie znamy niestety
cyfr z okresu, kiedy w Kościerzynie pracował i pisał DamrotLMusimy je zastąpić informacjami z czasów znacznie późniejszych.Oto w roku 1905 na 6207 mieszkańców Polaków było4046. W roku 1910 3096 osób oświadczyło, że za swoją mowęojczystą uważa język polski (ogółem mieszkało* 6474). Powiatykaszubskie niezmiennie od 1871 roku w wyborach do parlamentugłosowały na polskich kandydatów. Na przykład w 1903 rokuokręg kościersko-starogardzk>-tezewski oddał 62,2% głosów naPolaków, wejcherowsko-pucko-kartuski — 69,2%, a chojnicko--tucholski — 65,3%. 68Przykładamy taką wagę do pobytu pisarza na Pomorzu, ponieważgruntowne poznanie innej połaci kraju, w dodatku zamieszkałejw większości przez element rdzennie polski, umocniłogo w patriotyzmie i w rozumieniu ogólnopolskich, ponad dzielnicowychinteresów.„Chodząc z nim często przechadzką — wspominał nieznanyz nazwiska przyjaciel poety — po przecudnych lasach kościerskichpoznałem, jak gorąco kochał ziemię ojczystą. Każde tętnożycia narodowego* odbijało się głośnym echem w jego szlachetnymsercu. Kaszubski lud i kraj przede wszystkim kochał. Przypominamsobie jak dziś; wyjechaliśmy pewnego razu na Góry Szembarskie.Przed oczyma naszymi prześliczny rozwijał się krajobraz.Wokoło niezliczone stoki pagórków lasem okrytych, pomiędzynimi świecące jeziora i wioski szare, a na końcu widnokręguraj Kaszubskiej Szwajcarii — niezrównane Kartuzy.— Jaki to przecudny kraj — rzecze ks. Damrot — szkoda, żetak mało znany, a przecież wedle mnie najpiękniejszy zakątekcałej Polski. Ale lud biedny, tak samo* opuszczony jak nasz ludśląski, bo nie ma przewodników — mężów mu brak. Ale będzielepiej i z Kaszubami, i z Ślązakami. Lud sam się ocknie, a już się;budzi." 69Wydaje nam się również, że wyjazd ze Śląska akurat u progukulturkampfu i machinacji politycznych katolickiej partii „Centrum",która wykorzystując, religijność Ślązaków z ich pomocąratowała pozycję kościoła w Rzeszy Niemieckiej, zwolnił KonstantegoDamrota z konieczności bezpośredniego zaangażowaniasię w utarczki kleru z rządem i w konsekwencji uchronił good porażenia tzw. „mentalnością centrową", polegającą na sta-
- Page 2 and 3: J a c e kK a j t o c hKONSTANTYDAMR
- Page 4 and 5: Obwolutę i okładkę projektowałH
- Page 6 and 7: larnych broszurach Emila Szramka i
- Page 8 and 9: a od pierwszej chwili, już przy tr
- Page 10 and 11: stronne, jeżeli rozpatrujemy je z
- Page 12 and 13: na takie epizody z życiorysu i dzi
- Page 14 and 15: nas mężem opatrznościowym i czł
- Page 16 and 17: mek — wszystkie towarzystwa polsk
- Page 18 and 19: czyźnie — rozwijają ciągle ży
- Page 20 and 21: Karolina z Jiittnerów pochodziła
- Page 22 and 23: dzie dla sierot i uczęszczał do -
- Page 24 and 25: z dwóch możliwych karier, nauczyc
- Page 26 and 27: Im Stefan Pawlicki, przyszły profe
- Page 28 and 29: padku Górnoślązaków. Praktyczni
- Page 30 and 31: Otóż przyczyny były najmniej dwi
- Page 32 and 33: naszemu żądaniu, aby »Gwiazdkę
- Page 36 and 37: wianiu interesów kościoła ponad
- Page 38 and 39: jej mocy"), a zataja swoje nazwisko
- Page 40 and 41: manifestowania patriotycznej postaw
- Page 42 and 43: szych stosunkach nie daje rezultat
- Page 44 and 45: Es tut mir lang'schon weh',Dass ich
- Page 46 and 47: Jeszcze i takich niemało na świec
- Page 48 and 49: zeczy przecież tamto pokolenie nie
- Page 50 and 51: dział się za zbrojną próbą odz
- Page 52 and 53: Widzę! widzę! — kończył unies
- Page 54 and 55: Rychłoli gwiazdy zaćmią ciemne c
- Page 56 and 57: Zabrał nas wróg, rwą ogniwa,Jaki
- Page 58 and 59: W tym miejscu godzi się powiedzie
- Page 60 and 61: szerzej jednak_nie rozwijał, a w d
- Page 62 and 63: pieśni ludowej zauważał, że sym
- Page 64 and 65: W historycznoliterackich rozważani
- Page 66 and 67: Utwory prozą1W Gdańsku w 1886 rok
- Page 68 and 69: nowymi podziałami, przemianą nazw
- Page 70 and 71: jacy obyczajowość rybacką i port
- Page 72 and 73: się rządzą zwierzęta drapieżne
- Page 74 and 75: -oświatowego i ekonomicznego — w
- Page 76 and 77: wszystkim do badaczy niemieckich, k
- Page 78 and 79: gicznej i kaznodziejskiej pisarza.
- Page 80 and 81: Wiersze ostatnie1Po przejściu na e
- Page 82 and 83: Zaciemnił tu miejsca, gdzie expres
- Page 84 and 85:
I na swój przekabacili,Przestroili
- Page 86 and 87:
tetów, cżułostkowych zdrobnień
- Page 88 and 89:
Z tych samych przyczyn w dziesiąte
- Page 90 and 91:
zjawiska, chociaż w gruncie rzeczy
- Page 92 and 93:
pruskimi oraz ironiczna ocena rzecz
- Page 94 and 95:
Twoja piękność tajemniczaSerce a
- Page 96 and 97:
Przypisy1. Ks. Szramek: Ks. Konstan
- Page 98 and 99:
43. Tamże, s. 157-44. Tamże, s 18
- Page 100 and 101:
91. List K. Damrota do A. Napierals
- Page 102 and 103:
128. Wszystkie przytoczenia z Z niw
- Page 104 and 105:
Beiträge zur schlesischen Geschich
- Page 106 and 107:
MijeK KaumoxKOHCTAHTBIJAMPOTKparKoe
- Page 108 and 109:
wrote his third and most valuable w
- Page 110 and 111:
Pommerns ein und polemisiert mit de
- Page 112 and 113:
Konstanty Damrot w sile wieku
- Page 114 and 115:
*. "'J•» W I A 1 E K ,f-- U "/ U
- Page 116 and 117:
:laś-'x^^^1' : - ;:; : :: '>'V ::
- Page 118 and 119:
OrtsnamenSchlesiens,ihre Entstehung
- Page 120 and 121:
I NIWY SLAZKWIERSZEP Z E S L A W AJ
- Page 122 and 123:
Uczestnicy -polskiej manifestacji w