zeczy przecież tamto pokolenie nie wydało poetów wybitnych.I Mieczysław Romanowski, po Adamie Asnyku najlepszy z generacji,nie należy do artystów pierwszej świetności. „Wianekz Górnego Śląska" i jego twórca bardzo zyskują, kiedy porównujesię ich nie ze szczytami, ale z szarą, przeciętną produkcjąpoetycką w kraju.2Zatrzymajmy się najpierw przy wierszach, pochodzących z lat1863—1864, genetycznie powiązanych z wydarzeniami powstaniastyczniowego.Poza utworami z „Wianka z. Górnego Śląska" nie znajdziemyw ówczesnej literaturze polskiej na Śląsku przejawów takiejpolitycznej łączności z bojownikami o niepodległość kraju. Lompaco prawda stale odwoływał się do związków etnicznych i językowychz Polską, niemniej .pomijał lub odsuwał na dalszy planpolityczne. W tym samym prawie czasie co Damrot słowa solidarnościz powstańcami z Kongresówki pisał Juliusz Ligoń.Jednak jego wiersze (np. „Powitanie" czy „Kochajmy się") niemiały większego znaczenia już z tego powodu, że tomik „Iskramiłości z Górnego Śląska", gdzie zostały zamieszczone, ukazałsię drukiem dopiero w 1919 roku. Głośniejszym echem insurekcjaodbiła się w twórczości powieściowej i dramaturgicznej KarolaMiarki („Żuawi" 1869, „Sądy boże" 1870, „Dzwonek św.Jadwigi" 1870, „Odpuść nam" 1871), ale stanie się to za lat kilka.Na terenie Śląska liryka powstańcza Damrota nie ma precedensu:„Powstanie styczniowe — pisze Witold Nawrocki o poezjiDamrota i Ligonia — najrychlej wywołało u tych pisarzy śląskichchęć jawnego zamanifestowania przekonań o łącznościwzajemnej Śląska z resztą Polski przez opowiedzenie się po stroniewalczących i ginących powstańców. Powstańcze wiersze KonstantegoDamrota i zaangażowane w sprawy roku 1863 utworyJuliusza Ligonia stanowią również początek bujnie rozwijającej
się w czasach późniejszych liryki patriotycznej, w czym tkwi ichdodatkowe znaczenie historycznoliterackie." 100W wierszu „Pomnik Augustyna Kordeckiego" nawiązuje poetado wypadków historycznych: w jesieni 1862 roku administracjarosyjska nie chciała dopuścić w Częstochowie do odsłonięcia pomnikaprzeora, obawiając się patriotycznych manifestacji. Damrotnie poprzestał na kronikarskim opisie, skierował cały wysiłekpisarski na oddanie owoczesnej atmosfery, a w poincie wierszazawarł powstańczy apel: „Bądź jutrzenka życia nowego, bądźstos śmierci".Obserwujemy od razu, że autor dysponuje takimi samymizasobami rozwiązań formalnych i wątkami ideowymi, jak resztapoetów powstania. Ważne jest tutaj połączenie idei narodowych5 religijnymi oraz przeciwstawienie „wojakom niewiernych",,czerni żołdactwa niewiernych krzyże rąbiących, kościoły obaających"— „męczenników i ofiar dzieci polskich za matkę",,rzek przelanej krwi młodzieży i strug łez kobiet", „serc polskichliemowląt i starców, i mężów".Znawcy poezji powstania styczniowego, jak Bożena Osmólka-Piskorskai Janina Kulczycka-Saloni, podnoszą, że do najzęstszychwątków ideowych i zabiegów stylizacyjnych należałyksponowanie kontrastu między isiłą moralną Polaków i przewagąailitarną zaborców oraz pokazywanie carskiego wojska jako ,,nie-/iernych pohańców". Odżywały wówczas siedemnastowieczne traycjeliterackie i historiozoficzne, w tym także koncepcja Polskiprzedmurza chrzęści j aństwa." 101Jeden fragment utworu jest szczególnie istotny.Oto poeta pisze:mucisz się, mnichu, że śpiewów odgłosem zdajem się gromić'zerń żołdactwa niewiernych, krzyże rąbiących, kościołyobalających? — Nie gniewaj się, Ojcze, my znamy twe żale.{net i dla nas uderzy godzina, dzwony zaryknąrozejdzie się łuna świętej wojny po Polsce[...]W latach bezpośrednio poprzedzających wybuch powstaniaiała miejsce polityczna dyskusja między zwolennikami i przewnikamiwystąpienia zbrojnego. Jak widać, Damrot wypowie-
- Page 2 and 3: J a c e kK a j t o c hKONSTANTYDAMR
- Page 4 and 5: Obwolutę i okładkę projektowałH
- Page 6 and 7: larnych broszurach Emila Szramka i
- Page 8 and 9: a od pierwszej chwili, już przy tr
- Page 10 and 11: stronne, jeżeli rozpatrujemy je z
- Page 12 and 13: na takie epizody z życiorysu i dzi
- Page 14 and 15: nas mężem opatrznościowym i czł
- Page 16 and 17: mek — wszystkie towarzystwa polsk
- Page 18 and 19: czyźnie — rozwijają ciągle ży
- Page 20 and 21: Karolina z Jiittnerów pochodziła
- Page 22 and 23: dzie dla sierot i uczęszczał do -
- Page 24 and 25: z dwóch możliwych karier, nauczyc
- Page 26 and 27: Im Stefan Pawlicki, przyszły profe
- Page 28 and 29: padku Górnoślązaków. Praktyczni
- Page 30 and 31: Otóż przyczyny były najmniej dwi
- Page 32 and 33: naszemu żądaniu, aby »Gwiazdkę
- Page 34 and 35: pasterską: pomagał ks. Weinholdow
- Page 36 and 37: wianiu interesów kościoła ponad
- Page 38 and 39: jej mocy"), a zataja swoje nazwisko
- Page 40 and 41: manifestowania patriotycznej postaw
- Page 42 and 43: szych stosunkach nie daje rezultat
- Page 44 and 45: Es tut mir lang'schon weh',Dass ich
- Page 46 and 47: Jeszcze i takich niemało na świec
- Page 50 and 51: dział się za zbrojną próbą odz
- Page 52 and 53: Widzę! widzę! — kończył unies
- Page 54 and 55: Rychłoli gwiazdy zaćmią ciemne c
- Page 56 and 57: Zabrał nas wróg, rwą ogniwa,Jaki
- Page 58 and 59: W tym miejscu godzi się powiedzie
- Page 60 and 61: szerzej jednak_nie rozwijał, a w d
- Page 62 and 63: pieśni ludowej zauważał, że sym
- Page 64 and 65: W historycznoliterackich rozważani
- Page 66 and 67: Utwory prozą1W Gdańsku w 1886 rok
- Page 68 and 69: nowymi podziałami, przemianą nazw
- Page 70 and 71: jacy obyczajowość rybacką i port
- Page 72 and 73: się rządzą zwierzęta drapieżne
- Page 74 and 75: -oświatowego i ekonomicznego — w
- Page 76 and 77: wszystkim do badaczy niemieckich, k
- Page 78 and 79: gicznej i kaznodziejskiej pisarza.
- Page 80 and 81: Wiersze ostatnie1Po przejściu na e
- Page 82 and 83: Zaciemnił tu miejsca, gdzie expres
- Page 84 and 85: I na swój przekabacili,Przestroili
- Page 86 and 87: tetów, cżułostkowych zdrobnień
- Page 88 and 89: Z tych samych przyczyn w dziesiąte
- Page 90 and 91: zjawiska, chociaż w gruncie rzeczy
- Page 92 and 93: pruskimi oraz ironiczna ocena rzecz
- Page 94 and 95: Twoja piękność tajemniczaSerce a
- Page 96 and 97: Przypisy1. Ks. Szramek: Ks. Konstan
- Page 98 and 99:
43. Tamże, s. 157-44. Tamże, s 18
- Page 100 and 101:
91. List K. Damrota do A. Napierals
- Page 102 and 103:
128. Wszystkie przytoczenia z Z niw
- Page 104 and 105:
Beiträge zur schlesischen Geschich
- Page 106 and 107:
MijeK KaumoxKOHCTAHTBIJAMPOTKparKoe
- Page 108 and 109:
wrote his third and most valuable w
- Page 110 and 111:
Pommerns ein und polemisiert mit de
- Page 112 and 113:
Konstanty Damrot w sile wieku
- Page 114 and 115:
*. "'J•» W I A 1 E K ,f-- U "/ U
- Page 116 and 117:
:laś-'x^^^1' : - ;:; : :: '>'V ::
- Page 118 and 119:
OrtsnamenSchlesiens,ihre Entstehung
- Page 120 and 121:
I NIWY SLAZKWIERSZEP Z E S L A W AJ
- Page 122 and 123:
Uczestnicy -polskiej manifestacji w