Jeszcze i takich niemało na świecie —A do nich liczę i ja sią przecie!Co sobie piszą i tworzą swe pieśniJak ptacy leśni.Co sobie w serca zaciszu swe pieniaDumają, nucą jakoby z niechcenia,Potem te proste na łonie swej MatkiSkładają kwiatki.Matki Ojczyzny, by czasem jej czołoW smutku grobowym zabłysło wesoło,Aby poznała, że zawsze serca żyją,Co dla niej biją. 96Pisaliśmy już, że Konstanty Damrot zdobył we Wrocławiupodstawy swojej kultury literackiej na wykładach WojciechaCybulskiego i lektoratach Wincentego Kraińskiego, na posiedzeniachTowarzystwa Literacko-Słowiańskiego i TowarzystwaPolskich Górnoślązaków. Do' samodzielnej pracy przystępowałznakomicie zorientowany w nazwiskach i dokonaniach — nawetdrugoplanowych — polskiej literatury romantycznej. Nawiązywałzaś przede wszystkim do tradycji patriotycznej liryki z czasówpowstania listopadowego i wieKkiej poezji emigracyjnej(Mickiewicz, Słowacki).Warto o tym pamiętać. W konsekwencji wczesnego oderwaniaŚląska od Polski i postępów germanizacji, w połowie ubiegłegowieku przedstawiciele śląskiej inteligencji polskiej na ogół bylio prawie jedno .pokolenie zapóźnieni w rozwoju świadomości kulturalnej.Wiadomo np. powszechnie, że Józef Lompa, należącydo tzw. pierwszego pokolenia pisarzy polskich na Śląsku w dziewiętnastymstuleciu, w znajomości polskiej literatury nie wychodziłpoza oświecenie i sentymentalizm. W autobiograficznymwierszu „Moje wierszowanie" wymieniał jako „wzory literackie":Jana i Piotra Kochanowskich, A. M. Fredrę, B. Zimorowicza,A. Naruszewicza, S. Trembeckiego, J. U. Niemcewicza i Fr. Karpińskiego.57Kilka lat temu wysunięto propozycję, aby przyjąć rok 1863
za. datę wyjściową nowego okresu w dziejach literatury polskiejla Śląsku. W tym czasie — argument pierwszy — debiutanckieotwory piszą i ogłaszają Karol Miarka, Juliusz Ligoń, KonstantyDamrot i Norbert Bonczyk, autorzy, którzy w następnych latachaadadzą kierunek rozwojowi życia umysłowego na Śląsku i wywrąwpływ na ideały moralne i polityczne kilku pokoleń Ślązaków.Od tej chwili również — argument drugi — można będziemówić o zsynchronizowaniu literatury polskiej na Śląsku z literaturąogólnokrajową. 98Wydaje się, że w wysiłkach, jakie podjęto w intencji dorówlaniapozostałym ziemiom polskim, Konstanty Damrot miał dużyädział.Około 1860 roku w literaturze polskiej pojawiła się nowageneracja pisarzy, rozwijających na płaszczyźnie sztuki, filozofii,kultury w ogóle, idee polityczne „czerwonych". Główne kampaoiepublicystyczne, prowadzone przez to pokolenie, rozegrałysię na łamach czasopism lwowskich, „Dziennika Literackiego",,Czytelni dla Młodzieży" i „Niewiasty". Tacy autorzy, jak WaleryŁoziński, Mieczysław Romanowski i Michał Bałucki, przeciwstawialisię literaturze lat pięćdziesiątych, nawołującej do pokory,zgody na świat, głoszącej praktycyzm i pochwałę przeciętności.Powracano do wielkich wzorów literatury romantycznejlat 1822—1848, stawiając za przykład Mickiewicza, Słowackiego,Krasińskiego, Pola i Ujejskiego. Janusz Maciejewski, z któregouwag w tym miejscu korzystamy, uważa, że w ich programienajistotniejsza była „otwarta, bardzo nieznacznie zawiłościamistylistycznymi zamaskowana pochwała walki narodowowyzwoleńczej,połączona z postulowaniem prawa literatury do ukazywaniai piętnowania zła" oraz „w zakresie poetyki nawiązanieio »wielkiago romantyzmu«, głównie zaś do Słowackiego." 99Otóż dochodzimy do przekonania, że wszystko przemawia za:ym, aby Konstantego Damrota i jego poezję rozpatrywać jakointegralną część składową tego pokolenia. Łączyły go z nimdoświadczenia literackie i patriotyczne. A takie postępowaniew rezultacie odda sprawiedliwość śląskiemu poecie. Nie chodzi:ylko o to, że przywraca go kulturze, do której wbrew przeciwlościomwytrwale całe życie dążył, ale również umożliwia pełniejsząocenę walorów artystycznych jego poezji. W gruncie
- Page 2 and 3: J a c e kK a j t o c hKONSTANTYDAMR
- Page 4 and 5: Obwolutę i okładkę projektowałH
- Page 6 and 7: larnych broszurach Emila Szramka i
- Page 8 and 9: a od pierwszej chwili, już przy tr
- Page 10 and 11: stronne, jeżeli rozpatrujemy je z
- Page 12 and 13: na takie epizody z życiorysu i dzi
- Page 14 and 15: nas mężem opatrznościowym i czł
- Page 16 and 17: mek — wszystkie towarzystwa polsk
- Page 18 and 19: czyźnie — rozwijają ciągle ży
- Page 20 and 21: Karolina z Jiittnerów pochodziła
- Page 22 and 23: dzie dla sierot i uczęszczał do -
- Page 24 and 25: z dwóch możliwych karier, nauczyc
- Page 26 and 27: Im Stefan Pawlicki, przyszły profe
- Page 28 and 29: padku Górnoślązaków. Praktyczni
- Page 30 and 31: Otóż przyczyny były najmniej dwi
- Page 32 and 33: naszemu żądaniu, aby »Gwiazdkę
- Page 34 and 35: pasterską: pomagał ks. Weinholdow
- Page 36 and 37: wianiu interesów kościoła ponad
- Page 38 and 39: jej mocy"), a zataja swoje nazwisko
- Page 40 and 41: manifestowania patriotycznej postaw
- Page 42 and 43: szych stosunkach nie daje rezultat
- Page 44 and 45: Es tut mir lang'schon weh',Dass ich
- Page 48 and 49: zeczy przecież tamto pokolenie nie
- Page 50 and 51: dział się za zbrojną próbą odz
- Page 52 and 53: Widzę! widzę! — kończył unies
- Page 54 and 55: Rychłoli gwiazdy zaćmią ciemne c
- Page 56 and 57: Zabrał nas wróg, rwą ogniwa,Jaki
- Page 58 and 59: W tym miejscu godzi się powiedzie
- Page 60 and 61: szerzej jednak_nie rozwijał, a w d
- Page 62 and 63: pieśni ludowej zauważał, że sym
- Page 64 and 65: W historycznoliterackich rozważani
- Page 66 and 67: Utwory prozą1W Gdańsku w 1886 rok
- Page 68 and 69: nowymi podziałami, przemianą nazw
- Page 70 and 71: jacy obyczajowość rybacką i port
- Page 72 and 73: się rządzą zwierzęta drapieżne
- Page 74 and 75: -oświatowego i ekonomicznego — w
- Page 76 and 77: wszystkim do badaczy niemieckich, k
- Page 78 and 79: gicznej i kaznodziejskiej pisarza.
- Page 80 and 81: Wiersze ostatnie1Po przejściu na e
- Page 82 and 83: Zaciemnił tu miejsca, gdzie expres
- Page 84 and 85: I na swój przekabacili,Przestroili
- Page 86 and 87: tetów, cżułostkowych zdrobnień
- Page 88 and 89: Z tych samych przyczyn w dziesiąte
- Page 90 and 91: zjawiska, chociaż w gruncie rzeczy
- Page 92 and 93: pruskimi oraz ironiczna ocena rzecz
- Page 94 and 95: Twoja piękność tajemniczaSerce a
- Page 96 and 97:
Przypisy1. Ks. Szramek: Ks. Konstan
- Page 98 and 99:
43. Tamże, s. 157-44. Tamże, s 18
- Page 100 and 101:
91. List K. Damrota do A. Napierals
- Page 102 and 103:
128. Wszystkie przytoczenia z Z niw
- Page 104 and 105:
Beiträge zur schlesischen Geschich
- Page 106 and 107:
MijeK KaumoxKOHCTAHTBIJAMPOTKparKoe
- Page 108 and 109:
wrote his third and most valuable w
- Page 110 and 111:
Pommerns ein und polemisiert mit de
- Page 112 and 113:
Konstanty Damrot w sile wieku
- Page 114 and 115:
*. "'J•» W I A 1 E K ,f-- U "/ U
- Page 116 and 117:
:laś-'x^^^1' : - ;:; : :: '>'V ::
- Page 118 and 119:
OrtsnamenSchlesiens,ihre Entstehung
- Page 120 and 121:
I NIWY SLAZKWIERSZEP Z E S L A W AJ
- Page 122 and 123:
Uczestnicy -polskiej manifestacji w