Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
àâòîíîìèò çàñàã óíàæ, õàðèéí èìïåðèàëèçìûí ÿíç á¿ðèéí òºëººëºã÷äèéí<br />
öýðýãæñýí äýãëýì òîãòîõîä õ¿ðãýæ Ìîíãîëûí àðä ò¿ìýíä øèíý èõ ãàé çîâëîí<br />
ó÷ðóóëàâ. Ìîíãîëûí çàñãèéí ãàçàð Ǻâëºëò Îðîñ Óëñòàé õîëáîî òîãòîîõûí<br />
îðîíä ò¿¿íòýé õÿçãààð íèéëñýí Õèàãò, Óëèàñòàé, Õºâñãºë ÷èãëýëèéí õèëèéã<br />
áèò¿¿ìæëýí õààõààð Ñàéí íî¸í õàí, Ò¿øýýò õàí àéìãóóäààñ øèíý öýðýã<br />
äàé÷ëàí òàòàæ áàéæýý. 1918 îíû íàìàð Õèàãòààñ Õºâñãºë õ¿ðòýë õèëèéí<br />
õàìãààëàëòûã ýðñ ÷àíãàðóóëàâ. Õàðóóëûí äàðãà íàð öýðãýý äàãóóëàí õèëèéí<br />
øóãàìûí äàãóó õàðóóëóóäààð øàëãàëò õèéñýýð áàéñàí áîëîâ÷ õèë íýâòðýõ<br />
ãýæ áàéñàí áîëüøåâèê öýðýã åð ¿ã¿é áàéñàí íü òýäýíä òîäîðõîé áîëñîí áàéâ.<br />
1919 îíä Ǻâëºëò Çàñãèéí ãàçðààñ Ãàäààä Ìîíãîëûí àðä ò¿ìýí áà Çàñãèéí<br />
ãàçàðò äàõèí èð¿¿ëñýí áè÷èãò: “Îðîñûí àðä ò¿ìýí, Ìîíãîëûí òóõàé, ßïîí,<br />
Äóíäàä õî¸ð óëñ ðóóãàà óðüä õààíû ¿åä òîãòîîñîí àëèâàà ãýðýý ç¿éëèéã öºì<br />
óñòãàñàí ó÷èð ¿¿íýýñ õîéø Ìîíãîë óëñ áîë ººðòºº ýðõò òóñãààð íýãýí îðîí<br />
ìºí áºãººä òýð òóë Îðîñûí çºâëºõ ò¿øìýä, õààíû êîíñóëóóä, áàíêíû ýçýä, èõ<br />
õºðºíãºòºí ñýëòýýð õàð õ¿÷íèé ñ¿ð, ìºí㺠çîîñíû ºâ õî¸ðîîð ìîíãîë÷óóäûã<br />
ãàðòàà áàçàí àòãàæ øèì ø¿¿ñèé íü øóâò ñîðæ áàéãñäûã Ìîíãîëûí<br />
õÿçãààðààñ õººí ãàðãàâàë çîõèíî. Çàñãèéí á¿ðýí ýðõ áà ø¿¿õ òàñëàõ õýðãèéã<br />
öºì Ìîíãîëûí õÿçãààð äîòðîî ãàãöõ¿¿ Ìîíãîë óëñ ººðºº ýðõëýí ìýäâýë<br />
çîõèíî. Ìîíãîëûí äîòîîä õýðýãò ÿìàð ÷ ãàäààäûí õ¿ì¿¿ñ îðîëöîõ ýðõã¿é,<br />
õýìýýõýýñ ãàäíà ìºíººõºí 1913 îíû ãýðýý áè÷ãèéã çîãñîîæ, Ìîíãîë óëñ<br />
òóñãààð òîãòíîñîí îðíû ¸ñîîð Áýýæèí, Ïåòðîãðàä õî¸ðîîñ àñóóëã¿é àëèâ<br />
îëîí óëñòàé øóóä õàðèëöàí íýâòðýëöýõ ýðõòýé áîëñîí ÿâäëûã ìàíàé Ǻâëºëò<br />
Çàñãèéí ãàçðààñ Ìîíãîë ¿íäýñòíèé óëñàä ÷óõàì ìýäýãäýí òóíõàãëàõûí õàìò,<br />
ìàíàé Îðîñ óëñòàé äàðóé õàðèëöàí íýâòðýëöýæ, ýë÷èí ÿâóóëàí, ýðõ ÷ºëººò<br />
Ìîíãîë óëñûí òºëººíèé õ¿ì¿¿ñèéã ìàíàé óëààí öýðãèéí ºìíººñ òîñãîí<br />
èëãýýõ àæààìóó õýìýýí ¿¿íèé òóë ìýäò¿ãýé õýìýýí èëãýýâ” 36 ãýæýý.<br />
Ìîíãîëûí Çàñãèéí ãàçàð ýíý áè÷èãò õàðèó áàñ ë ºãñºíã¿é, õàðèí<br />
Êîë÷àêèéí òºëººëºã÷äèéí çºâëºë㺺 ¸ñîîð Ǻâëºëò Çàñãèéí ýñðýã<br />
äàéñàãíàñàí àæèëëàãààãàà ¿ðãýëæë¿¿ëñýýð áàéæýý. Àâòîíîìèò Ìîíãîëûí<br />
Çàñãèéí ãàçðààñ Õààíò Îðîñûí êîíñóëóóä áà áóñàä õàðãèñ ýòãýýä¿¿äèéí õàìò<br />
çîðèóä ó÷ðóóëæ áàéñàí á¿õ ñààä òîòãîðóóä íü Ǻâëºëò Îðîñûã Ìîíãîëûí<br />
àðä ò¿ìíèé ç¿ãýýñ òàëàðõàõ áà Îêòÿáðèéí õóâüñãàë Ìîíãîë îðîíä íºëººëºõ<br />
çàìûã õààæ ÷àäñàíã¿é.<br />
Óëààí àðìè Ñèáèðüò Êîë÷àêóóäûã áóò íèðãýñýí øèíý ÿëàëòóóäòàé<br />
õîëáîãäñîí ¿éë ÿâäëóóä ìîíãîëûí àðä ò¿ìíèé òýðã¿¿íèé õýñãèéí õóâüñãàëò<br />
èäýâõèéã óëàì õ¿÷òýé áîëãîæ áàéâ. Ýíý íü ôåîäàë áà èìïåðèàëèçìûí ýñðýã<br />
ìîíãîëûí àðä ò¿ìíèé òýìöýë 1919-1920 îíä ýðñ ºñ÷ áàéñíààð òîäîðõîé<br />
ãýð÷ëýãäýíý. ¯¿íèé áàðèìò íü þóíû ò¿ð¿¿íä öýðãèéí äîòîð ãàðñàí ¿éìýýí¿¿ä,<br />
àðäûí òýìöëèéí èäýâõæèë íü ýöýñòýý Ìîíãîëûí Íèéñëýë Õ¿ðýýíä õóâüñãàëò<br />
áàéãóóëëàãóóä áóé áîëñîí ÿâäàë áîëíî.<br />
Îëíîî ºðãºãäñºíèé 9 ä¿ãýýð îíû 7 äóãààð ñàðûí 29 áóþó 1919 îíû 7 äóãààð<br />
ñàðä Ìîíãîëûí ç¿¿í õÿçãààðûí öýðãèéí õî¸ð õîðîîíä àæ áàéäàë ìóó áàéñíû<br />
36<br />
Ìîíãîë Àðäûí Õóâüñãàëò íàìûí ò¿¿õèéí çàðèì ÷óõàë áàðèìòóóä.ÓÁ., 1946. ò. 64-65.<br />
68
Change language