You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Àðäûí Íàì, Ò¿ð Çàñãèéí Ãàçðûí óðèàëãà, òóíõàã, øèéäâýð ä¿ðìèéã õ¿í<br />
àìä òàéëáàðëàí òàíèóëàõ;<br />
Íàìä ýëñýõèéã õ¿ñýã÷èä áà ¿¿ð¿¿äèéí áàéãóóëëàãûã á¿ðòãýëä àâ÷ ýíý<br />
òàëààð òîäîðõîé òàéëàí ¿éëäýæ òºâä ÿâóóëàõ;<br />
Ò¿øìýë, àðäóóäûí çàí áàéäëûã òîäîðõîéëîí ìýäýõ áà îðîí íóòãèéí õýðýã<br />
ÿâäëûí òóõàé èàìûí òºâ õîðîîíä ñàð òóòàì ìýäýýëæ áàéõ ýäãýýð áîëíî.<br />
Çàñãèéí ãàçðûí òºëººëºã÷äèéí ä¿ðìèéí 4-ð ç¿éëä “¯¿íèé óðüä ãàìèí<br />
õèéãýýä Óíãåðí íàð áà æè÷ áàñ õàðãèñ ¿çýëòýíòýé íèéëæ, îëîí ìîíãîë÷óóäûã<br />
äàðëàí çîâîîæ àëàõ òàëàõ çýðãýýð õ¿íèé ¸ñûã ãàæóóäóóëñàí íî¸ä ò¿øìýä<br />
íàðûí àëèíûã ÷ àòóãàé ÿëãàâàðëàí ¿çýõã¿é õýðãèéí õ¿íä õºíãºíèé æèøýýãýýð<br />
çîõèñûã ¿çýæ öýýðëýë ¿ç¿¿ëýõ òóë, ìºíõ¿¿ òºëººíèé ò¿øìýä íàð íÿãòëàí<br />
áàéöààæ èëòãýõ áºãººä äàëäëàãäàí îðõèãäóóëàõã¿éã õè÷ýýíý” 201 ãýæýý.<br />
Ýíý ä¿ðìèéã 1921 îíû 6 äóãààð ñàðûí 3-íä îðîí íóòàãò òàðààñàí áîëîëòîé.<br />
Ä¿ðìèéã îðîí íóòãóóäàä òàðààæ, ò¿¿íèéã çàñãèéí ãàçðûí òºëººëºã÷èä<br />
áèåë¿¿ëæ ýõýëæýý.<br />
Àðäûí çàñãèéí àðãà õýìæýýí¿¿ä íü àðä îëíû õóâüñãàëò èäýâõèéã óëàì<br />
îðãèëóóëàí ä¿ðýëç¿¿ëæ áàéâ.<br />
Àðäóóä ÿëàíãóÿà àëáàò, õàìæëàãà, øàâü íàð áîëîí ÿäóó÷óóä, çàðö<br />
íàð ïàðèòçàí öýðýãò ýëñýí îðîõ, ýä àãóóðñ ìîðü ìàëàà ñàéí äóðààð<br />
òóñëàõ, íóóãäàæ á¿ãñýí óíãåðí÷¿¿äèéí òóõàé ìýäýýëýõ, Óíãåðíû öýðýãò<br />
äàé÷ëàãäàã÷èä õýñýã á¿ëãýýð Àðäûí öýðãèéí òàëä øèëæèõ çýðãýýð àðäûí<br />
õóâüñãàëûí òºëºº èäýâõòýé ¿éë÷èëæ áàéâ. Ýíý ¿åä àðäûí öýðãèéí áàðóóí<br />
çàìûí òóñãàé îòðÿäûí öýðãèéí òîî 400 õ¿ðòýë ºñ÷ýý.<br />
Óíãåðíû öýðýãò ÿâæ áàéñàí ìîíãîë öýðã¿¿ä óðâàõ, îðãîõ ÿâäàë àñàð èõ<br />
áîëñíûã äîð äóðäñàí áàðèìòóóä õàðóóëæ áàéíà. “Ðåçóõèíèé öýðãýýñ ºäºð á¿ð<br />
10-20 õ¿í îðãîæ áàéíà. Öýðãýýñ îðãîõ ãýñýí ãýæ 10 ìîíãîë öýðãèéã Âàíãèéí<br />
õ¿ðýýê äýýð öàãààíòàíãóóä àëæýý. 202 “Ñàéí íî¸í õàí àéìãèéí õîøóóäààñ<br />
Óíãåðíû öýðýãò òàòàãäñàí õ¿ì¿¿ñ Äàìäèíñ¿ðýí òàéæèéã õ¿ëæ îðõèîä,<br />
ººðñíºº ãýð ãýðòýý òàðàí ÿâæýý.” 203<br />
Õîøóóäûí õ¿í àì àðäûí çàñãèéã äóðòàéÿà çºâøººðºí õ¿ëýýæ äàãàí îðæ<br />
áàéæýý. “Óëààíãîìûí ä¿ðâýä¿¿ä Àðäûí õóâüñãàëò çàñãèéí òàëä áàò çîãñîæ<br />
áàéæýý. 204<br />
Óíãåðíû öýðýã óìàð ç¿ã ÿâàõ òóñàì Õ¿ðýý õàâèéí àðä ò¿ìýí óíãåðí÷¿¿äýä<br />
èõ äóðã¿éöýæ áàéñàí íü óëàì èëýðõèé áîëæýý. Óíãåðí÷óóäûí ç¿ãýýñ<br />
äýýðýìäýõ, òîíîõòîé õîëáîãäóóëàí Õ¿ðýýíèé õ¿í àì óíãåðí÷óóäûã äàéñàãíàí<br />
¿çýõ áîëæýý. 205 ãýæ õýâëýëä òýìäýãëýæýý. Ìîíãîë÷óóäûí ñàíàà ñýòãýë<br />
201<br />
Àðäûí çàñãààñ 1921-1924 îíóóäàä àâñàí õóâüñãàëò àðãà õýìæýýí¿¿ä. //Áàðèìò áè÷ãèéí ýìõòãýë.<br />
Ýìõòãýñýí Ö.Íàñàíáàëæèð. ÓÁ., 1954. ò.19<br />
202<br />
Íàìûí Òºâ Õîðîî Çàñãèéí ãàçðûí 1921 îíû 6-ð ñàðûí 28-íû õóðàë äýýð Àðäûí çàñãèéí ãàçðûí<br />
äàðãûí òàâüñàí èëòãýë. Ýíý ìàòåðèàëûí îðîñ îð÷óóëãà íü ÑÑÑÐ-èéí ØÓÀ-èéí ÀÑÕ-ä Â. È. Þäèíû<br />
ôîíäîä áóé.<br />
203<br />
ÓÒÒÀ. Óëñ òºðèéí 1 àíãè 20-ð á¿ëýã 1-ð á¿ñ.<br />
204<br />
ÖÃÀÊÀ ÑÑÑÐ. ô. 185 îï. 8 ä 666, ë 41<br />
205<br />
“Ñîâåòñêàÿ Ñèáèðü” ñîíèí, 1921 îíû 6-ð ñàðûí 8.<br />
150
Change language