Fachowy Elektryk 6/2016
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
PORADY<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Fot.: GTV<br />
Fot.: PHILIPS<br />
Fot.: LENA LIGHTING<br />
Fot. 3.<br />
Wybierając rastry, warto zwrócić<br />
uwagę na wielkość powierzchni<br />
oddającej światło<br />
Fot. 4.<br />
Bardzo duży wpływ na opisane<br />
parametry ma jakość oraz rodzaj<br />
materiału, z jakiego wyprodukowano<br />
odbłyśniki w oprawach rastrowych<br />
Fot. 5.<br />
LED-y mają ogromne możliwości<br />
zarówno w dziedzinie designu,<br />
jak i o funkcji świecenia<br />
boliczne lub półparaboliczne z ryflowymi<br />
poprzeczkami, wykorzystuje się głównie<br />
w pomieszczeniach przeznaczonych na pracę<br />
z monitorem komputera.<br />
W większości produkowanych aktualnie<br />
opraw rastrowych wykorzystuje się elektroniczne<br />
stateczniki, które charakteryzują<br />
się wyższą efektywnością (95%) oraz wyższym<br />
współczynnikiem mocy (>0,9), niż<br />
konwencjonalne. Stateczniki elektroniczne,<br />
które wyparły układy elektromagnetyczne,<br />
realizują funkcję zapłonu bez migotania<br />
oraz zabezpieczają lampy przed wpływem<br />
wahań napięcia i częstotliwości sieci. Eliminują<br />
jednocześnie lub ograniczają negatywne<br />
zjawisko tętnienia światła. Co istotne,<br />
nie powodują też efektów akustycznych,<br />
tzn. buczenia charakterystycznego dla lamp<br />
starszego typu. Trwałość najlepszej jakości<br />
stateczników szacuje się na nawet 100 tys.<br />
godzin, standardowo jest to zaś ok. 30 tys.<br />
godzin. Eksperci uczulają, aby podczas zakupów<br />
omijać najtańsze oprawy, prawdopodobnie<br />
wyposażone w gorszej jakości układy<br />
o skróconej trwałości oraz niskiej ilości<br />
cykli włącz/wyłącz.<br />
Fot. 6.<br />
Oprawy rastrowe pozwalają na<br />
wyeliminowanie nieprzyjemnego<br />
zjawiska olśnienia, które stanowi<br />
poważną przeszkodę w pracy przy<br />
monitorze komputera<br />
Fot.: KANLUX<br />
EKSPERT Fachowego<br />
<strong>Elektryk</strong>a<br />
Ewolucja technologii<br />
dr inż. Marian Okoń,<br />
dyrektor działu Lighting<br />
Solutions w firmie OSRAM<br />
Choć częściowo zastępują je rozwiązania<br />
LED-owe, oprawy rastrowe<br />
wcale nie muszą odejść<br />
do lamusa. Nadal znajdują zastosowanie<br />
w biurach – szczególnie<br />
tam, gdzie nadal wykorzystywane<br />
są komputery z monitorami ustawianymi<br />
w pozycji pionowej. Oprawy<br />
rastrowe mające odbłyśniki aluminiowe lustrzane odcinają światło<br />
w określonych kątach, zapobiegając zjawisku olśnienia – taka<br />
konstrukcja może się więc bronić w sytuacji, gdy istnieje potrzeba<br />
kierowania światła w określonym kierunku oraz chronienia innej<br />
strefy. Oprawy rastrowe stały się problemem po wprowadzeniu<br />
do powszechnego użytku laptopów. To, co było dobrodziejstwem<br />
oświetlenia rastrowego w pomieszczeniach z klasycznymi monitorami<br />
komputerów, stało się przekleństwem po zastosowaniu laptopów.<br />
Ekran w laptopie może być ustawiany pod dowolnym kątem,<br />
więc przy ustawieniu kąta większego niż 90°, na monitorze laptopa<br />
powstaje olśnienie odbiciowe od opraw rastrowych znajdujących<br />
się za plecami użytkownika. Zanim powstały oprawy LED-owe,<br />
w trosce o użytkowników laptopów zostały wprowadzone na rynek<br />
oprawy świetlówkowe z tzw. „miękkim światłem” – mellow light.<br />
Jednak oprawy te mają niską wartość sprawności oprawy, również<br />
mniej światła jest kierowane na płaszczyznę roboczą, w związku<br />
z czym melow light są mniej energooszczędne, niż oprawy rastrowe.<br />
Oprawy rastrowe wyposażone w źródła świetlówkowe muszą jednak<br />
przegrać z LED-ami, jeśli porównamy zużycie energii oraz weźmiemy<br />
pod uwagę różne parametry jakościowe i ilościowe. Oprawy<br />
świetlówkowe są również mniej podatne niż LED-y na sterowanie<br />
oświetleniem. W przypadku rastrowych opraw świetlówkowych<br />
możemy spotkać się z migotaniem przy maksymalnym ściemnieniu,<br />
a nawet z gaśnięciem, poza tym może nastąpić zmiana barwy,<br />
w końcu świetlówki świecą w efekcie wyładowania w gazie. Przy<br />
świeceniu LED-ów nie ma miejsca na tego typu zjawiska.<br />
Oprawy rastrowe kierują cały strumień świetlny na płaszczyznę<br />
roboczą, wtedy ściany, a przede wszystkim sufit pozostają ciemniejsze<br />
– oznacza to niekorzystny rozkład jaskrowości (luminancji)<br />
w przestrzeni pomieszczenia. W związku z tym projektanci wspomagali<br />
się innego rodzaju oprawami oświetleniowymi; tworzono<br />
dodatkowe oświetlenie akcentowe, jak podświetlenie kwiatów czy<br />
nawet sufitu, rozjaśniające pomieszczenie. LED-y mają zaś niemal<br />
nieograniczone możliwości zarówno jeśli chodzi o design, jak<br />
i o funkcje świecenia; występują w różnych kształtach, wielkościach,<br />
różne są możliwości kierowania światła, rozszerzania oraz<br />
zmniejszania wiązki świecenia przez stosowanie różnorodnych<br />
zminiaturyzowanych elementów optycznych.<br />
Zauważmy, że źródło światła, jakim jest LED, bez zastosowania<br />
odpowiedniej optyki świeci w całą przestrzeń jak typowa żarówka.<br />
LED-y wzbogacone o różnego rodzaju elementy optyczne, czyli<br />
soczewki, odbłyśniki lustrzane, matowe, symetrycznie lub niesymetrycznie<br />
kierujące światło w przestrzeń w określonym kierunku<br />
oraz kącie otworzyło nieograniczone możliwości w technice świetlnej.<br />
To przecież nic innego, jak to, co robił odbłyśnik w oprawie<br />
rastrowej! Jednak elementy świetlne LED + element kierujący<br />
światło zostały jedynie udoskonalone i zminiaturyzowane. Znikania<br />
opraw rastrowych ze świetlówkami i coraz powszechniejszego<br />
wykorzystania LED-ów nie należy zatem traktować zerojedynkowo.<br />
To miękkie przejście z jednej technologii do drugiej.<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 6 • <strong>2016</strong><br />
29
Change language