Stahl’ın Temel Psikofarmakolojisi

Peki, o zaman nasıl ve kime antidepresan verelim? Bipolar hastalığı olduğu bilinen
veya risk altındaki hastalarda veya mani aktivasyonu yaşamış kişilerde antidepresan kullanımı
için öneriler geliştirilmektedir. Bu risklere açık olan bireylerde antidepresan kullanımı
ayrı ve özel bir dikkatle yapılmalıdır. Çoğu uzman bu tür hastalarda antidepresan
kullanımının engellenmesi ve bipolar bozukluğun depresyon fazının tedavisinde lamotrijin,
lityum ve/veya atipik antipsikotikler gibi diğer seçeneklerin monoterapi veya kombinasyon
şeklinde dikkate alınması gerektiği konusunda hem fikirdir. Hali hazırda
tartışılmakta olan konu, bipolar depresyonda istenilen tedavi etkinliği elde edilemediğinde
bu ilk seçenek ajanlara antidepresanların eklenip eklenmemesi konusudur. Birçok
tedavi kılavuzu, antidepresanların duygu durumu dengeleyicilerle kombinasyonuna izin
vermektedir; fakat bunu yapmak bir dereceye kadar devam eden çalışmaların sonuçlarına,
pratiğin yerine ve uygulayıcının nerede eğitildiğine bağlı olarak tartışmalı kalmaya
devam etmektedir. Nitekim, ortak sağduyu, özel klinik deneyimlerin birleştirilmesi ve
yorumlanması gelişen psikofarmakoloji alanına ayak uyduran en iyi pratik kabul edilir.
Klinik pratikte duygu durumu dengeleyiciler
Bir duygu durumu dengeleyici nasıl seçilmeli?
Her ne kadar bipolar bozukluğun bir veya birden çok fazı için birçok ilacın etkili olduğu
kanıtlanmışsa da, bipolar spektrum bozukluğu olan az sayıda hasta monoterapiden yararlanır.
Ne yazık ki, pratik yapan bir psikofarmakolog için duygu durumu dengeleyicilerin
etkinliğine yönelik hemen hemen tüm kanıtlar monoterapi çalışmalarına
dayandırılmıştır. Ancak bipolar bozukluğu olan hastaların neredeyse tümü çeşitli ilaç
kombinasyonlarını almaktadır. Buna bağlı olarak, bipolar bozukluğun günümüzdeki esas
tedavi şekli olan duygu durumu dengeleyiciler ile kombinasyon tedavisinin kanıta dayalı
şekilde araştırılması zayıf kalmıştır. Bipolar bozukluğun tedavisi için seçenekler Şekil
13-34’te “duygu durumu dengeleyici eczanesi”nde gösterilmiştir. Bu eczane sadece onaylanmış
ya da kanıtlanmış ilk basamak tedavileri değil, aynı zamanda birçok diğer tedavi
seçeneklerini de içermektedir. Bunların bazıları ikinci basamak ya da ilave tedaviler şeklinde
kabul edilebilir. Özellikle depresyon fazına yönelik çeşitli seçenekler ve ilaç-dışı tedaviler
de çeşitli yardımcı tedavi yaklaşımları olmak üzere burada yer almıştır.
Çok sayıda kanıta dayalı monoterapi çeşitleri ve pratiğe dayalı kombinasyonlara rağmen,
bipolar bozuklukta depresyon ağırlıklı çeşitli komorbiditeler ve tedaviye rağmen
artık (kalıntı) semptomlar sık gözlenir ve tedavi sonrasında da hastalık belirtileri sıklıkla
tekrarlayıcıdır. Peki, bipolar hasta için en iyi tedavi sonuçlarını nasıl elde edebiliriz?
Bunun için bilinen ve etkinliği kabul edilen duygu durumu dengeleyicilerin etki mekanizmaları
ile bu tedavilere yardımcı veya güçlendirici olarak eklenebilecek seçenekleri iyi
öğrenmek, etkililik ve güvenlik bakımından monoterapi çalışmalarından elde edilen kanıtları
iyi bilmek ve bunları birleştirerek başarılı bir tedaviyi takiben özgül semptomlar
üzerine her hasta için ayrı bir portföy oluşturmak gerekir. Bu yaklaşım unipolar depresyonun
zor ve dirençli olgularında semptoma dayalı bir tedavi algoritması olarak bölüm
12’de de tartışılmış ve Şekil 12-121’den 12-126’ya kadar gösterilmiş bir stratejidir.
Bipolar bozuklukta semptoma dayalı bir tedavi algoritması, ardışık tedavi
seçenekleri ve ilaç kombinasyonları
Özellikle hastalığın başlangıcında ve depresif fazda birinci basamak tedavide iken her
bipolar hasta komplike değildir. Bu nedenle, karmaşık çözümler arıyorsanız semptomlar
ne olursa olsun, komplike olmayan hastalarda en iyi tedavi seçeneği öncelikle zarar vermemektir
ve antidepresan monoterapisinden kaçınmaktır. Bu durumda ilk yapılması ge-
700 Temel Psikofarmakoloji