kusvaeylülBASK

gecesinde matematikçileri uzun yıllar üzmüş olan problemin kesin çözümünü hediye vermişti. Bir denklem hangi
koşullarda çözülebilir?
“KÖKLERDEN GÖKLERE…”
,,
Dergimizin bir önceki sayısında vurguladığım konuya burada bir kez daha dikkat çekmek istiyorum. Geleceğe dair
söz söylemek istiyorsak; geçmişe dair bir yolculuğa çıkmamız gerekir. Geçmişle olan bağı koparmadan geleceğe
çıkılacak bir yolculuğun çiçekleri daima daha gür açar, meyveleri daha bereketli olur. “Köklerden Göklere” uzanan
bir yolculuktur bu… İşte bu durum matematiğin ilk eylemi olan sayı saymakta da karşımıza çıkar. Eski dönemlerdeki
sayı sayma yöntemlerinden biri sadece 1 ve 2’yi kullanan sistemdir ki; bugün bilgisayar teknolojisinin temelini
oluşturan da bu sistemdir.
“İnsanoğlunun değeri bir kesirle ifade edilecek olursa;
Payı gerçek kişiliğini gösterir, paydası da kendisini ne zannettiğini.
Paydası büyüdükçe kesrin değeri küçülür.”
Tolstoy
Bir Varmış, Bir Yokmuş…
Sayı saymak matematiğin ilk eylemidir. Sayı sistemi oluşmaya başladığında insanlar çok uzun bir süre sadece 1 ve
2’yi bildiler. Araştırdığımızda gerçekten de 1 ve 2’nin diğer sayılardan farklı bir yeri ve önemi olduğunu görüyoruz.
Belki de bu konuda en ilginç örnek Sümer tarihinden geliyor. Sümerce’ de 1 ve 2 ile “kadın” ve “erkek” aynı sembollerle
gösteriliyormuş. Hatta 1 ve 2’nin “ben” ve “sen” demek olduğu toplumlar da var. Üç sayısı ise çok sonra
bulunuyor ve önemli bir çokluğu belirttiği için kelimenin anlamı tamamen değişiyor. Bunun da belki en güzel örneği
eski Çin ideogramlarında karşımıza çıkıyor. Anlamı “ağaç” olan şekilden üç tane olunca “orman” anlamına geliyormuş.
YOKLUKTAKI ÇOKLUK; SIFIR…
Sıfırın bulunması 1 ve 2’den çok daha sonra oluyor. Yani insanlar yüzyıllarca sıfırsız yaşamış. Sıfırı ilk bulanın Hintliler
olduğu ve bu kavramın Araplar’a ve daha sonra Avrupa’ya yayıldığı düşünülüyor. Sıfırı hesap yapmak için ilk
kullanan kişiyse 800 yıllarında El-Harizmi.
Başka bir sayı daha var mıdır ki hem hiçliği ifade etsin hem de çoğaldıkça sayıların değerini büyütsün yada küçültsün.
Yani ne onunla olur ne de onsuz…
Pi Sayısının Gönlü Geniş
Biz onu hep “3,14” değeriyle kısıtladık. Yetmedi, yanına üç nokta ilave edip “uzatmaya gerek yok” dedik daha da
üzdük. Ama o buna hep itiraz etti. Oysa ki virgülden sonra rakamların ne kadar fazla uzayıp gideceğini bilemiyorduk.
Geçmişten bugüne binlerce yıldır süren bir arayışın adıdır matematik. Varoluşun ve hakikatin sırrına kadim olmanın
arayışının. Nâzım’ın “Neyi Bildirir Sayılar” şiirinin bir bölümüyle veda edelim matematiğe ve temel taşı olan sayıların
gizemli dünyasına şimdilik.
“…yeryüzünde yuvarlak hesap ve şimdilik 2,5 milyarız
% 80’imiz aç
yıl 1962
62 yılında 2 avcı uçağını sofraya koysak
çevirsek ete ekmeğe şaraba salataya
40 milyon insan doyasıya yer içer
40 milyon kediye de artar ekmekten etten
kediler salata yemez şarap içmez
kedileri ben kattım ziyafete
…
neyi bildirir sayılar
neyi bildirmeli
yaklaşan nedir size
uzaklaşan nedir bizden.”
Nâzım
FİKRET ASLANYÜREK
kusva.org
21