Kənan Hacı. Sonuncu dərviş (gerçək roman)
“Gerçək roman” kimi təqdim olunan bu əsər müəllifin “Yaddaş kartı” romanının davamı - ikinci hissəsi kimi yazılıb. Doğulduğu kənd, yaşadığı şəhər və bu kəndin, şəhərin onun taleyində izi, acı xatirələr, dərvişmisalı keçən ömür yarıbədii, yarısənədli dillə təsvir olunur. Əsər bəzən xəyalla gerçəkliyin qovuşub itdiyi, nələrin xəyal, nələrin gerçək olduğu bilinməyən məqamlar, hadisələrlə zəngindir. Bu əsərdə təsvir olunan keçmiş elə dərvişanə həyatın sonu deməkdir. Beləcə, “Sonuncu dərviş”in ömür hekayəsi ilə bütöv bir çevrə qapanır... Bu, xanənişin həyatın, bir epoxanın sonudur.
“Gerçək roman” kimi təqdim olunan bu əsər müəllifin “Yaddaş kartı” romanının
davamı - ikinci hissəsi kimi yazılıb. Doğulduğu kənd, yaşadığı
şəhər və bu kəndin, şəhərin onun taleyində izi, acı xatirələr, dərvişmisalı
keçən ömür yarıbədii, yarısənədli dillə təsvir olunur. Əsər bəzən xəyalla
gerçəkliyin qovuşub itdiyi, nələrin xəyal, nələrin gerçək olduğu bilinməyən
məqamlar, hadisələrlə zəngindir. Bu əsərdə təsvir olunan keçmiş
elə dərvişanə həyatın sonu deməkdir. Beləcə, “Sonuncu dərviş”in ömür
hekayəsi ilə bütöv bir çevrə qapanır... Bu, xanənişin həyatın, bir epoxanın
sonudur.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
anda gerçəyin təhrif olunduğunu anlayırdım, amma gerçəyi<br />
tam ifadə etmək mümkünsüzdürsə, başqa yol qalmır. Bəzən<br />
bu hadisələrin hansının <strong>gerçək</strong>, hansının uydurma olduğunu<br />
ayırd etməkdə çətinlik çəkirdim. Uzaq keçmişdə qalmış<br />
hadisənin bəzi məqamlarını dəqiqləşdirmək üçün yaxın qohumlardan<br />
biriylə söhbət etdim, qəribədir, o, həmin hadisəni<br />
mənim yadımda qalandan tamamilə fərqli formada xatırladı<br />
və onun dediklərinin dəqiq olduğunu əminliklə vurğuladı.<br />
Görəsən, mənim yaddaşımda o əhvalat niyə başqa biçimdə<br />
qalıbmış? Yoxsa zaman bizdən xəbərsiz hadisələri kollaj<br />
edir? Çox vaxt söhbət əsnasında keçmişlə bağlı əhvalatları<br />
xatırlayanda adları, məkanları belə qarışıq salırıq, hətta mübahisə<br />
etməkdən belə çəkinmirik. Bəlkə, elə qarşı tərəf də<br />
hansısa məqamda yanlışa yol verir?<br />
Hə, yaddaş olduqca mürəkkəb mexanizmdir. Kompüter<br />
yaddaşının tutumu olduğu kimi, insan yaddaşının da ölçüsü<br />
var. Alimlər müəyyən edib ki, beynin sağ və sol yarısı quş<br />
qanadına bənzəyir. Sağ hissə məlumatı həkk edir, sol hissə<br />
isə xəyal gücü və <strong>roman</strong>tik əlaqələr üçün istifadə olunur.<br />
Demək, yaddaş qutusu insan beyninin sağ yarımkürəsində<br />
yerləşir. Çox qəribədir ki, biz yaddaş qutusuna yığılan keçmişi<br />
beynin sol yarımkürəsində yerləşən xəyalın gücüylə yenidən<br />
canlandıra bilirik. Biz informasiya əsrində yaşayırıq və<br />
yaddaşımız həddən artıq yüklənmiş vəziyyətdədir. Beynimiz<br />
hər gün onlarla informasiya qəbul edir və sözsüz ki, yaddaş<br />
bu informasiyaları özündə saxlaya bilmir. Deyilənə görə, Avropa<br />
alimləri müasir texnologiyaların köməyi ilə insan yaddaşının<br />
yaxşılaşmasına şərait yaradan yeni proqram hazırlayıblar.<br />
Əslində, zəifləyən insan yaddaşı deyil, gün ərzində<br />
sel kimi axıb gələn informasiyanı yaddaşa təzyiq göstərməkdədir.<br />
Texnologiya nə qədər inkişaf etsə də, insanın təbii yaranışına<br />
hansısa detalı əlavə edə bilməz. Texnologiya yalnız<br />
robot yarada bilir, robotunsa yaddaşı olmur.<br />
Bu kitab hansı zərurətdən yarandı? Söz və rəsm yaddaşı<br />
maddiləşdirən yeganə üsullardır. Biz keçmişi yalnız sözlər<br />
və rəsmlər, şəkillər, filmlər vasitəsilə “geri” qaytara bilirik.<br />
4
Change language