issue 300

www.samajweekly.com
«ÚÙ∂Ù
31/05/2019
13
«Óμ‡Δ ‘∞‰ «’¿∞∫ “Ú≈˜≈∫ È‘Δ∫ Ó≈appleÁΔ?
ÍappleÚ≈√ ÓÈ∞μ÷ Ò¬Δ ’Ø¬Δ ÈÚ≈∫ Ó√Ò≈ È‘Δ∫¢ apple∞˜◊≈apple Á∂ ÓΩ«’¡≈∫ ÁΔ ÂÒ≈Ù Ò¬Δ «ÚÁ∂Ù ◊¬∂ ÒØ’ √Á≈ ¡≈Í‰Δ ‹ÈÓ ÌØ«¬ß 鱧 ÒØ⁄Á∂ ‘È¢ «¬√ Á∂ Ï≈Ú‹±Á
¿∞‘ ¡≈͉∂ Ó∞Ò’ È‘Δ∫ ÍappleÂÁ∂¢ «¬‘ Ò∂÷ ÏappleÂ≈ÈΔ¡≈ ◊¬∂ Íß‹≈ÏΔ¡≈∫ ÁΔ «Ó√≈Ò Á∂ ’∂ ¡≈͉∂ ÚÂÈ È≈ Íapple‰ Á∂ ’≈appleÈ≈∫ ÁΔ «ÈÙ≈ÈÁ∂‘Δ ’appleÁ≈ ‘À...
ÍappleÚ≈√
Íß¤Δ¡≈͉≈ ⁄Ø◊≈ ⁄∞◊ ’∂ Ù≈ÓΔ∫ ¡≈͉∂ ¡≈Ò∑«‰¡≈∫
«Ú⁄ Íapple ¡≈¿∞∫Á∂ È∂¢ ’∞fi Íß¤Δ apple∞μÂ≈∫ Á∂ ÏÁÒ‰ È≈Ò
‘˜≈apple≈∫ ÓΔÒ≈∫ Á≈ √¯apple ÂÀ¡ ’apple’∂ Á±apple-Á∞apple≈‚∂
Ê≈Ú≈∫/Á∂Ù≈∫ ÚμÒ ⁄Ø◊≈ ⁄∞◊‰ Ò¬Δ ¿∞‚≈appleΔ¡≈∫ ÌappleÁ∂
‘È¢ «Îapple ¡≈͉≈ ÓßÂÚ Íz≈Í ’appleÈ Ï≈¡Á ¡≈͉∂
ÿappleΔ∫ Íapple ¡≈¿∞∫Á∂ ‘È, Íapple ¡≈Í‰Δ ‹ÈÓ ÌØ«¬ß ¤μ‚ ’∂
ÍappleÁ∂√≈∫ «Ú⁄ ◊¬∂ Ì≈appleÂΔ Ó±Ò Á∂ ÍappleÚ≈√Δ Ì≈appleÂΔ ÚÂÈ
È‘Δ∫ ÍappleÂÁ∂¢ «¬‘ «Ú⁄≈appleÈ Ú≈ÒΔ ◊μÒ ‘À¢
Á∞ÈΔ¡≈∫ Á≈ «¬«Â‘≈√ «¬’ Ó∞Ò’ Á∂ Ú√ÈΔ’≈∫ ÚμÒØ∫
Á±‹∂ Ó∞Ò’≈∫ «Ú⁄ ‹≈ ’∂ ’ßÓ ’appleÈ/ÍÀ√∂ ’Ó≈¿∞‰ ÁΔ¡≈∫
¿∞Á≈‘apple‰≈∫ È≈Ò Ì«apple¡≈ «Í¡≈ ‘À¢ «¬’Ø Ó∞Ò’ Á∂
Ú√ÈΔ’≈∫ ÚμÒØ∫ ¡≈͉∂ ‘Δ Á∂Ù Á∂ Á±‹∂ «÷μ«Â¡≈∫/√±«Ï¡≈∫
«Ú⁄ ‹≈ ’∂ ’ßÓ ’appleÈ Â∂ Ú√‰ Á≈ «√Ò«√Ò≈ Â≈∫ ¡≈Ó
ÚappleÂ≈apple≈ ‘À¢
¡ÓappleΔ’≈, ¡≈√‡apple∂ÒΔ¡≈, «È¿±˜ΔÒÀ∫‚, ’ÀÈ∂‚≈ Â∂
ÏappleÂ≈ÈΔ¡≈ ÚμÒ Ì≈appleÂΔ ÈΩ‹Ú≈È≈∫ Á∂ ¡ßÈ∑∂Ú≈‘ ¡‹Ø’∂
’±⁄ Á≈ «ÚÙÒ∂Ù‰ ‘≈Ò ÁΔ ÿÛΔ Í≈√∂ ¤μ‚«Á¡≈∫,
«Í¤ÒΔ √ÁΔ Á∂ F@«Ú¡≈∫ «Ú⁄ Ì≈apple ÂØ∫
ÏappleÂ≈ÈΔ¡≈/’ÀÈ∂‚≈ ÚμÒ «√apple¯ ÍÀ√∂ ’Ó≈¿∞‰ Á∂ ‡Δ⁄∂
È≈Ò ◊¬∂ Ì≈appleÂΔ¡≈∫, ı≈√’apple Íß‹≈ÏΔ¡≈∫ ÁΔ Á≈√Â≈È
Á≈ Ò∂÷≈-‹Ø÷≈ ’appleΔ¬∂¢ «¬‘ Íß‹≈ÏΔ ˜≈«‘apple ÂΩapple “Â∂
ÚÒ≈«¬Â ◊¬∂ «’ «¬’ ÷∞Ù‘≈Ò «Ú’«√ Ó∞Ò’ «Ú⁄ ’∞fi
ÍÀ√∂ ’Ó≈Ú≈∫◊∂ Â∂ «Îapple ¡≈͉∂ ÚÂÈ Íapple ’∂ ¿∞√ ’Ó≈¬∂
ÍÀ√∂ È≈Ò ¡≈͉∂ Ó∞Ò’ «Ú⁄ ‘Δ ÷∞Ù‘≈ÒΔ «Ò¡≈Ú≈∫◊∂
¡Â∂ ÓΩ‹≈∫ ’apple≈∫◊∂¢
ÂμÊ ◊Ú≈‘ ‘È «’ «¬È∑≈∫ Íß‹≈ÏΔ¡≈∫ È∂ ÚÒ≈«¬Â
«Ú⁄ ‹≈ ’∂ ‘μ‚-ÌßÈÚΔ∫ «Ó‘È ’ΔÂΔ¢ ˙Úapple ‡≈¬ΔÓ
Ò≈¬∂¢ ÍÀ√∂ «¬’μ·∂ ’appleÈ Ò¬Δ «ÁÈ-apple≈ «¬’ ’ΔÂ≈¢ ⁄Ø÷∂
ÍÀ√∂ ’Ó≈¬∂¢ ¡≈Í ’«·È≈¬Δ¡≈∫ fiμÒ ’∂ «Íß‚ Ú≈«Ò¡≈∫ ȱß
¡≈Í‰Δ ’Ó≈¬Δ Á≈ Ï‘∞Â≈ «‘μ√≈ Ì∂«‹¡≈¢ Ì≈apple «Ú⁄ÒΔ
“¡ßÈ ÁΔ Â؇“ Á≈ Î≈‘≈ Úμ«„¡≈¢ ‘apple∂ «¬È’Ò≈Ï Á∂
¡ÒßÏappleÁ≈apple ω∂, Íapple ‘Àapple≈ÈΔ ÁΔ ◊μÒ ‘À «’ ⁄≈‘∞ßÁ∂ ‘ج∂
ÚΔ ¡≈͉∂ «¬’apple≈apple Ó±‹Ï «¬È∑≈∫ ÍappleÚ≈√Δ¡≈∫ «Ú⁄Ø∫ «¬’
¯Δ√ÁΔ ÚΔ Ú≈Í√ È‘Δ∫ ¡≈¬∂¢ «‹‘Û∂ Ó∞Û∂ ÚΔ ‹≈∫ «‹È∑≈∫
È∂ Ú≈Í√ Ì≈apple «Ú⁄ ÍÀapple ‹Ó≈¿∞‰ Á∂ ÔÂÈ ’ΔÂ∂ ¿∞‘
Ï∂appleß◊ ı Ú≈∫◊ Ú≈Í√ ÚÒ≈«¬Â ⁄Ò∂ ¡≈¬∂¢ «¬‘ «’ßfi ‘Ø
«◊¡≈? «’¿∞∫ È‘Δ∫ Ó∞Û∂ «¬‘ ÍappleÚ≈√Δ Íß‹≈ÏΔ?
Áapple¡√Ò, F@«Ú¡≈∫ «Ú⁄
ÏappleÂ≈ÈΔ¡≈ 鱧 «ÚÁ∂ÙΔ ’≈«Ó¡≈∫ ÁΔ ÒØÛ
√Δ¢ Ï‘∞Â∂ Íß‹≈ÏΔ/Ì≈appleÂΔ “’ßÓ ’appleÈ Á∂
Íapple«Ó‡≈∫“ ÁΔ √’ΔÓ apple≈‘Δ∫ ÏappleÂ≈ÈΔ¡≈
◊¬∂¢ «¬√ «√Ò«√Ò∂ «Ú⁄ Á∞¡≈Ï≈ «÷μÂ∂ Á∂ Íß‹≈ÏΔ ÓØ‘appleΔ
√È¢ Ó∞μ÷ ÂΩapple “Â∂ ÍÀ√∂ ’Ó≈ ’∂ ¡≈͉∂ ÚÂÈ Íapple‰ Á∂
«¬apple≈Á∂ È≈Ò Ï≈‘apple ◊¬∂ «¬È∑≈∫ Íß‹≈ÏΔ¡≈∫ È±ß È‘Δ∫ √Δ
ÍÂ≈ «’ ¿∞È∑≈∫ Á≈ ‹ΔÚÈ ÚÒ≈«¬Â «Ú⁄ «’‘Ø «‹‘≈
‘ØÚ∂◊≈ ¡Â∂ ¿∞È∑≈∫ Á∂ ¿∞μÊ∂ apple«‘‰ ÁΔ¡≈∫ ’Δ √ßÌ≈ÚÈ≈Ú≈∫
‘؉◊Δ¡≈∫¢ «¬‘ Íß‹≈ÏΔ “’μÒ∂-“’«‘apple∂ ‘Δ ¡≈͉∂ ‡μÏapple≈∫
鱧 ¤μ‚ ’∂ ÚÂÈØ∫ ◊¬∂ √È¢ «¬È∑≈∫ 鱧 ÍÂ≈ È‘Δ∫ √Δ «’
«¬È∑≈∫ Á∂ ‡μÏapple≈∫ Á≈ Ì«Úμ÷ ÚΔ «’‘Ø «‹‘≈ ‘ØÚ∂◊≈¢
Í«‘Ò∂ ͱapple Á∂ «¬È∑≈∫ ÍappleÚ≈√Δ¡≈∫ Á≈ ‹ΔÚÈ Ï‘∞ ‘Δ
√ßÿappleÙͱappleÈ √Δ¢ «¬È∑≈∫ È∂ ÈÚ∂∫ Ó∞Ò’≈∫ ÁΔ ÏØÒΔ Â∂
«‘˜ΔÏ È≈Ò È«‹μ«·¡≈¢ ‹≈È ÂØÛ ’∂ ’ßÓ ’ΔÂ≈¢
¡≈Í Âß◊Δ¡≈∫ ’μ‡ ’∂ «Í¤«Ò¡≈∫ 鱧 √∞÷≈Ò∂ ’appleÈ Ò¬Δ
ÍÀ√∂ Ì∂‹∂¢ ÈÚ∂∫ Ó∞Ò’ Á∂ ÓΩ√Ó≈∫ Á≈ ◊∞μ√≈ √«‘¡≈¢ apple«‘‰
Á∂ ‘≈Ò≈ ÓßÁ∂ √È¢ È√ÒΔ «ÚÂ’apple∂ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’ΔÂ≈¢
¡ß◊apple∂˜ ÒØ’ «¬È∑≈∫ ÍappleÚ≈√Δ¡≈∫ 鱧 «’apple≈¬∂ “Â∂ Ó’≈È Á∂
’∂ apple≈˜Δ È‘Δ∫ √È¢ «¬’-«¬’ ’Óapple∂ «Ú⁄ Á√-Á√ ÏßÁ∂
apple‘∂¢ ¡È∂’≈∫ Á∞ÙÚ≈appleΔ¡≈∫ ÏappleÁ≈Ù ’apple’∂ «Í¤«Ò¡≈∫ Á≈
«÷¡≈Ò appleμ«÷¡≈¢
Ú’Â ÍÀ‰ È≈Ò «¬È∑≈∫ ÍappleÚ≈√Δ Íß‹≈ÏΔ¡≈∫ ȱß
ÏappleÂ≈ÈΔ¡≈ «Ú⁄ ÒßÓ∂ √Ó∂∫ Ò¬Δ apple«‘‰ ÁΔ «¬‹≈˜Â
«ÓÒ‰ Òμ◊Δ¢ ÏßÁ∂ Íμ’∂ ‘؉ Òμ◊∂¢ «¬‘ ÚÂÈ È≈ Ó∞ÛÈ
Á∂ «√Ò«√Ò∂ ÁΔ Ù∞apple±¡≈ √Δ¢ «Îapple ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔ «¬È∑≈∫
ÍappleÚ≈√Δ¡≈∫ 鱧 ‡μÏapple Óß◊Ú≈¿∞‰ ÁΔ ¡≈«◊¡≈ ÚΔ «ÓÒ‰
Òμ◊Δ¢ «Íß‚≈∫ «Ú⁄ «¬ß˜≈apple ’appleÁΔ¡≈∫ ÍÂÈΔ¡≈∫ ¡Â∂
Ïμ⁄∂ ÚÒ≈«¬Â Í∞싉 Òμ◊∂¢ «¬‘ «Ó‘ÈÂ’Ù Íß‹≈ÏΔ
¡≈͉∂ ÿapple ÷appleΔÁ‰ Òμ◊∂¢ Ïμ⁄∂ ÚÒ≈«¬Â Á∂ √’±ÒΔ∫ ‹≈‰
Òμ◊∂¢ ÍÂÈΔ¡≈∫ 鱧 ÚΔ ’ßÓ «ÓÒ‰ Òμ◊≈¢ «¬¿∞∫ ˆÀapple
Ó∞Ò’≈∫ «Ú⁄ «¬È∑≈∫ ÍappleÚ≈√Δ¡≈∫ Á∂ ÍÀapple ‹ßÓ‰ Òμ◊∂¢ ‘∞‰
«¬È∑≈∫ Íß‹≈ÏΔ¡≈∫ Á≈ ÚÒ≈«¬Â È≈Ò È≈Â≈ ‹∞ÛÈ
Òμ«◊¡≈¢ «¬‘ ¿∞‘Δ ÍappleÚ≈√Δ √È «‹‘Û∂ apple«‘ßÁ∂ ÚÒ≈«¬Â
«Ú⁄ √È, Íapple √∞ÍÈ∂ Ì≈apple Á∂ ÒÀ∫Á∂ √È¢ «¬‘ ÚΔ «’‘≈
’appleÁ∂ √È «’ Óapple≈∫◊∂ Â≈∫ «¬ß‚Δ¡≈ ‘Δ; √≈‚∂ Î∞μÒ ÚΔ ¿∞μÊ∂
‘Δ ÍÀ‰◊∂¢ ‘∞‰ Â’ ÍappleÚ≈√Δ Íß‹≈ÏΔ¡≈∫ ÁΔ ⁄ΩÊΔ ÍΔÛ∑Δ
ÚΔ √≈‘Ó‰∂ ¡≈ ⁄∞μ’Δ ‘À, Íapple È≈ Â≈∫ Í«‘ÒΔ ÍΔÛ∑Δ Á∂
ÍappleÚ≈√Δ Ú≈Í√ Ó∞Û∂ Â∂ È≈ ‘Δ ¡◊ÒΔ¡≈∫ ÍΔÛ∑Δ¡≈∫ Á∂¢
«¬μÊØ∫ Â’ «’ Í«‘ÒΔ/Á±‹Δ ÍΔÛ∑Δ ¡≈Í‰Δ √∂Ú≈Ó∞’ÂΔ
’쇉 Ò¬Δ ÚΔ «¬ß‚Δ¡≈ È‘Δ∫ ‹≈ apple‘Δ¢ «‹È∑≈∫ Ïμ«⁄¡≈∫
Á≈ ‹ÈÓ ÚÒ≈«¬Â «Ú⁄ ‘Ø«¬¡≈ ‘À ¿∞È∑≈∫ Á≈ Ì≈apple È≈Ò
Á±apple Á≈ È≈Â≈ ω
«apple‘≈ ‘À, Ì≈Ú∂∫ ¿∞‘
¡≈Í‰Δ ÙÈ≈÷ ÂØ∫
Ó∞È’apple È‘Δ∫ ‘È¢
Í«‘ÒΔ ÍΔÛ∑Δ «Ú⁄Ø∫
’∂.√Δ. ÓØ‘È
Ï‘∞ÂΔ Â≈∫ appleμÏ È±ß
«Í¡≈appleΔ ‘Ø ⁄∞μ’Δ ‘À Â∂
Ï≈’Δ ÁΔ ‘ΩÒΔ ‘ΩÒΔ
«’apple apple‘Δ ‘À¢ «¬‘
Ì≈Ú∂∫ Í≈apple’≈∫ Á∂ ÏÀ∫⁄≈∫ “Â∂ Ï«‘ ’∂ ¡≈͉∂ ◊apple≈Ú≈∫ ÁΔ¡≈∫
◊μÒ≈∫ ¡‹∂ ÚΔ ’appleÁ∂ ‘È, Íapple ’Ø¬Δ ¡≈͉∂ «Íß‚ Íapple ’∂
apple≈˜Δ È‘Δ∫¢
Á∞ÈΔ¡≈∫ Á∂ ’∞fi Ó∞Ò’ Ï≈‘apple«Ò¡≈∫ 鱧 ÈΩ’appleΔ¡≈∫ Â≈∫ Á∂
«ÁßÁ∂ ‘È, ’μ⁄Δ ·«‘apple ÚΔ, Íapple ¿∞‘ ’ΩÓΔ¡Â/Í≈√ÍØapple‡
È‘Δ∫ «ÁßÁ∂¢ ¡«‹‘∂ ÒØ’ «¬È∑≈∫ Ó∞Ò’≈∫ «Ú⁄ «ÁÒ È‘Δ∫
Ò≈¿∞∫Á∂¢ ÍappleÚ≈√Δ Ì≈appleÂΔ¡≈∫ ’ØÒ ÏappleÂ≈ÈÚΔ ’ΩÓΔ¡Â
¡Â∂ Í≈√ÍØapple‡ ÒÀ‰ ÁΔ √‘±Ò ‘À¢ Íμ’Δ «˜ßÁ◊Δ «‹¿±‰
Á≈ Ó≈‘ΩÒ ‘À¢ «Í¤Ò∂ √μ· √≈Ò≈∫ «Ú⁄ ÍappleÚ≈√Δ¡≈∫ Á∂
‘Ú≈Ò∂ È≈Ò ÏappleÂ≈ÈΔ¡≈ Á∂ ‘≈Ò≈ «Ú⁄ Ï‘∞ ¯apple’
¡≈«¬¡≈ ‘À¢ ‘∞‰ ÍappleÚ≈√Δ Ì≈appleÂΔ ÏappleÂ≈ÈΔ¡≈ Á∂ ‘apple
«÷μÂ∂ «Ú⁄ ÚËΔ¡≈ ̱«Ó’≈ «ÈÌ≈¡ apple‘∂ ‘È¢ «¬’ ÚΔ
÷∂Âapple È‘Δ∫ «‹μÊ∂ Ì≈appleÂΔ Ó±Ò Á∂ ÒØ’ √apple◊appleÓ È‘Δ∫¢
Ì≈appleÂΔ Ó±Ò Ú≈√Δ¡≈∫ Á≈ ’≈¯Δ «‘μ√≈ ¡‹∂ ÚΔ ‘À «‹‘Û≈
Ì≈apple Ó∞Û ‹≈‰ ÁΔ ◊μÒ ’appleÁ≈ ‘À ‹≈∫ ⁄≈‘∞ßÁ≈ ÚΔ ‘À,
ı≈√ ’apple’∂ ÒØ’ ¡≈Í‰Δ √∂Ú≈Ó∞’ÂΔ Ï≈¡Á Á≈ √Ó≈∫
¡≈Í‰Δ ‹ÈÓ Ì±ÓΔ «Ú⁄ ◊∞˜≈appleÈ≈ ⁄≈‘∞ßÁ∂ ‘È¢ Íapple «¬‘
Úapple◊ «¬ß‚Δ¡≈ «Ú⁄ apple«‘‰ ÂØ∫ ‚appleÁ≈ ¡Â∂ ÿÏapple≈¿∞∫Á≈
‘À¢
«¬ß◊ÒÀ∫‚ «Ú⁄ Ú√ ◊¬∂ Ì≈appleÂΔ¡≈∫ ’ØÒ “˙Úapple√Δ˜
«√‡Δ˜È ¡≈Î «¬ß‚Δ¡≈“ («¬’ Âapple∑≈∫ È≈Ò Ì≈appleÂΔ
’ΩÓΔ¡Â) Ï‰È ÁΔ √‘±Ò ÚΔ ‘À¢ «¬√ Á≈ Ì≈Ú ‘À «’
Ì≈appleÂΔ Ó±Ò Á≈ ’Ø¬Δ ÚΔ ÏappleÂ≈ÈÚΔ Ù«‘appleΔ ¡‰«ÓμÊ∂ √Ó∂∫
Ò¬Δ Ì≈apple «Ú⁄ apple«‘ √’Á≈ ‘À ¡Â∂ ’ßÓ ÚΔ ’apple √’Á≈
‘À Ì≈Ú∂∫ ’∞fi ‘Øapple ÏßÁÙ≈∫ ÚΔ ‘È¢ «Îapple ÚΔ ÍappleÚ≈√Δ Ì≈appleÂΔ
Ì≈apple «Ú⁄ Ó∞ÛÈ ‹≈∫ apple«‘‰ Ò¬Δ ¡μ◊∂ È‘Δ∫ ¡≈¿∞∫Á∂¢
«‹‘ÛΔ ⁄Δ˜ ÂØ∫ ÍappleÚ≈√Δ Ì≈appleÂΔ √Ì ÂØ∫ ÚμË ÂzÌ’Á∂
‘È, ¿∞‘ ‘À Ì≈apple Á≈ Á¯ÂappleΔ «√Ò«√Ò≈ (ÍzÙ≈√È)¢
ÏappleÂ≈ÈΔ¡≈ ÁΔ Ï≈ϱ ‹Ó≈ Á≈ appleÚμ¬Δ¡≈ ¡Â∂ ’ßÓ ’appleÈ
Á≈ ÂappleΔ’≈ Ì≈apple ÁΔ Ï≈ϱ ‹Ó≈ ÂØ∫ «’Â∂ «Ï‘Âapple ‘À¢
«˜¡≈Á≈Âapple Ì≈appleÂΔ Ï≈ϱ Â∞‘≈鱧 Âß◊ ’apple’∂ ı∞ÙΔ ÒÀ∫Á∂ ‘È
‹ÁØ∫«’ ÚÒ≈«¬ÂΔ Á¯ÂappleΔ ¡ÓÒ≈ Â∞‘≈鱧 Íz∂Ù≈È È‘Δ∫
’appleÁ≈¢ Ì≈appleÂΔ Ï≈ϱ ¡≈Í‰Δ Â≈’Â È±ß È≈’≈apple≈ÂÓ’
ÂappleΔ’∂ È≈Ò ÚappleÂÁ∂ ‘È ‹ÁØ∫«’ ÏappleÂ≈ÈÚΔ Á¯ÂappleΔ
„≈∫⁄≈ ¡‹∂ ÚΔ Ï‘∞ ‘μÁ Â’ √∂Ú≈ Ì≈Ú Ú≈Ò≈ ‘À¢ Ô±’∂
ÂØ∫ Ì≈apple «◊¡≈ ÍappleÚ≈√Δ Á¯ÂappleΔ ÍzÏßË≈∫ ÂØ∫ ¿∞’Â≈
‹≈∫Á≈ ‘À¢ Á¯Âapple≈∫ Á∂ ◊∂Û∂ ’μ„Á≈ ¡μ’ ‹≈∫Á≈ ‘À¢
«¬√ È∞’Â∂ Á∂ ‘Ú≈Ò∂ È≈Ò ‘Δ ÏappleÂ≈ÈΔ¡≈ «Ú⁄ ’ßÓ-
’≈apple ’appleÚ≈¿∞‰ Ò¬Δ Úμ„Δ Á∂‰/ÒÀ‰ Á≈ ’Ø¬Δ «√Ò«√Ò≈
È‘Δ∫¢ ‹∂ «’Â∂ ‘ØÚ∂◊≈ ÚΔ Â≈∫ ¡≈‡∂ «Ú⁄ Ò±‰ Á∂ Ïapple≈Ïapple
ÚΔ È‘Δ∫¢ Ì≈apple «Ú⁄ ‘∞‰ «ÏÈ≈∫ Úμ‚Δ «ÁμÂ∂ «ÏÈ≈∫ ’ßÓ
‘؉≈ ‘∞‰ ◊∞˜apple∂ Ú’Â≈∫ ÁΔ ◊μÒ ‹≈ÍÁ≈ ‘À¢ ÏappleÂ≈ÈΔ¡≈
«Ú⁄ Â∞‘≈鱧 Â∞‘≈‚∂ ◊∞¡≈∫„/Ó∞‘μÒ∂ ‹≈∫ Ù«‘apple «Ú⁄ apple«‘ßÁ∂
«’√∂ Ê≈‰∂Á≈apple, ‹μ‹, «√¡≈√ÂÁ≈È, ÓΩÒÚΔ, ͇Ú≈appleΔ,
ÏÁÓ≈Ù ÂØ∫ ‚appleÈ ÁΔ ÒØÛ È‘Δ∫¢ ’Ø¬Δ È≈◊«apple’ Í∞ÒΔ√
Ú≈«Ò¡≈∫ È≈Ò ◊μÒ ’appleÈ ÂØ∫ È‘Δ∫ ÿÏapple≈¿∞∫Á≈¢
ÏappleÂ≈ÈΔ¡≈ «Ú⁄ apple«‘ ’∂ ÏßÁ≈ ¡≈Í‰Δ «Èμ‹Δ Ê≈∫
(√Í∂√)/«˜ßÁ◊Δ, «¬’≈∫Â/˙‡ 鱧 Ó≈‰ ’∂ ı∞ÙΔ ÒÀ∫Á≈ ‘À¢
Â∞√Δ∫ ⁄≈‘Ø Â≈∫ ’Ø¬Δ Á±√apple≈ Â∞‘≈‚Δ «Èμ‹Δ «˜ßÁ◊Δ «Ú⁄
ÁıÒ¡ßÁ≈˜Δ È‘Δ∫ ’apple √’Á≈¢ Â∞√Δ∫ ’Δ ÷≈∫Á∂-ÍΔ∫Á∂ ‘Ø,
’Δ‘È±ß «ÓÒÁ∂ ‘Ø, ’Δ‘Á∂ È≈Ò Â∞‘≈‚≈ ’Δ Ú≈√Â≈ ‘À,
«¬‘ «’√∂ Á±‹∂ Á∂ ‹≈‰È/Í∞줉 ÁΔ ◊μÒ È‘Δ∫¢ Ì≈appleÂ
«Ú⁄ Â∞‘≈‚Δ «˜ßÁ◊Δ «Ú⁄ Á±«‹¡≈∫ ÁΔ ÁıÒ¡ßÁ≈˜Δ
Ï‘∞ ‘À¢ √Ó≈‹, ◊∞¡≈∫„Δ¡≈∫, «appleÙÂ∂Á≈apple≈∫ ÁΔ¢ ÒØ’ ¡≈Í
‹Ø Óapple˜Δ ’appleΔ ‹≈‰, Íapple Â∞‘≈‚∂ “Â∂ «’ß±-Ízß± ’appleÈ≈
È‘Δ∫ ¤μ‚Á∂¢ ËappleÓ, «√¡≈√ ¡Â∂ ¡÷ΩÂΔ ÈÀ«Â’Â≈
Â∞‘≈‚Δ «˜ßÁ◊Δ «Ú⁄ ÷ÒÒ Í≈ √’ÁΔ ‘À¢
ÍappleÚ≈√Δ¡≈∫ Á∂ ÚÂÈ È≈ Íapple‰ Á≈ «¬’ ‘Øapple Úμ‚≈
’≈appleÈ «¬‘ ÚΔ ‘À «’ ¿∞È∑≈∫ 鱧 Ì≈apple «Ú⁄ ¡≈Í‰Δ ˜ÓΔÈ
‹≈«¬Á≈Á ¡≈«Á 鱧 ÒÀ ’∂ Ï‘∞ Ó∞Ù«’Ò≈∫ Í∂Ù
¡≈¿∞∫ÁΔ¡≈∫ ‘È¢ ÓÀ鱧 ¡‹∂ Â’ ’Ø¬Δ «ÚappleÒ≈ ‘Δ ÍappleÚ≈√Δ
Íß‹≈ÏΔ «Ó«Ò¡≈ ‘À «‹√ Á≈ ‹≈«¬Á≈Á/Ó’≈È/˜ÓΔÈ
¡≈«Á Á∂ √ÏßË «Ú⁄ ⁄ß◊≈ ‹appleÏ≈ «apple‘≈ ‘ØÚ∂¢ ÍappleÚ≈√Δ
Íß‹≈ÏΔ¡≈∫ ÁΔ ¡≈Ó «Ù’≈«¬Â ‘À «’ ¿∞È∑≈∫ Á∂ ¡≈͉∂
√«’¡≈∫ È∂ ‘Δ ¿∞È∑≈∫ Á∂ ‘μ’ Ó≈apple∂ ‘È¢ Ï‘∞«Â¡≈∫ È≈Ò ËØ÷∂
‘ج∂ ‘È¢ Ï‘∞«Â¡≈∫ ÁΔ¡≈∫ ˜ÓΔÈ≈∫, «Ó‘È È≈Ò ¿∞√≈apple∂
Ó’≈È/ ’Ø·Δ¡≈∫/Á∞’≈È≈∫ ÁμÏΔ¡≈∫ ◊¬Δ¡≈∫ ‘È¢ ÒßÏ∂
ÒßÏ∂ Ó∞’μÁÓ∂ ⁄μÒ∂ ‘È¢ ÍappleÚ≈√Δ Ì≈appleÂΔ ‘∞‰ «’√∂ “Â∂ ÚΔ
«¬ÂÏ≈apple ’apple’∂ apple≈˜Δ È‘Δ∫¢
’∞fi ÍappleÚ≈√Δ Íß‹≈ÏΔ ¡«‹‘∂ ÚΔ ‘È «‹È∑≈∫ È∂ Ì≈appleÂ
«Ú⁄ ⁄ÀappleΔ‡∂ÏÒ ’≈apple‹ ¡≈appleßÌ∂ √È¢ «¬È∑≈∫ «Ú⁄Ø∫ Ï‘∞«Â¡≈∫
Á≈ ˜appleÏ≈ Ó≈Û≈ ‘Δ «apple‘≈¢ √apple’≈appleΔ „≈∫⁄≈ ‹≈∫ Ï≈’Δ
√ÏßË √ß√Ê≈Ú≈∫ ‹≈∫ «Ú¡’ÂΔ √‘≈«¬’ ÂappleΔ’∂ È≈Ò Í∂Ù
È‘Δ∫ ¡≈¿∞∫Á∂¢ ÒØ’ ÌÒ≈¬Δ Á≈ ’ßÓ ’appleÈ Ú≈«Ò¡≈∫ Á∂
’≈apple‹ 鱧 ÓØ’Ò≈ ’appleÈ ÁΔ Ï‹≈¬∂ ¿∞È∑≈∫ Á∂ apple≈‘≈∫ «Ú⁄ appleØÛ∂
¡‡’≈¬∂ ‹≈∫Á∂ ‘È¢ ÓÀ∫ ’¬Δ ¡«‹‘∂ «Ú¡’ÂΔ¡≈∫ Á∂
⁄À«apple‡Δ È≈Ò √Ïß«Ë ’ßÓ≈∫ Ï≈apple∂ ‹≈‰Á≈ ‘≈∫ «‹‘Û∂ ¡μ’
’∂ ¡≈͉∂ ’≈apple‹ ÏßÁ ’apple’∂ Ú≈Í√ ¡≈ ◊¬∂¢
ÍappleÚ≈√Δ «Ú¡’ÂΔ ¡≈͉∂ Ì≈appleÂΔ Í«appleÚ≈apple,
«appleÙÂ∂Á≈apple≈∫, √Ó≈‹ ‹≈∫ «Íß‚ Ò¬Δ ˙ÈΔ Á∂apple ‘Δ
Ó‘μÂÚͱappleÈ ÏßÁ≈ ‘À «‹ßÈΔ Á∂apple ¿∞‘ Ï≈‘apple apple«‘ßÁ≈ ‘À¢
‹ÁØ∫ ¿∞‘ Ú≈Í√ ¡≈ ’∂ apple«‘‰ Òμ◊ ‹≈∫Á≈ ‘À, ¿∞‘ÁΔ
Ú∞μ’ ıÂÓ ‘Ø ‹≈∫ÁΔ ‘À¢ ÏßÁ≈ Ï≈‘appleØ∫ ÓÁÁ ’appleÁ≈ apple‘∂
Â≈∫ √Ì ·Δ’-·≈’ apple«‘ßÁ≈ ‘À¢
Ï‘∞ ÊØÛ∑∂ ¿∞∫◊ÒΔ¡≈∫ “Â∂ «◊‰È Ú≈Ò∂ ÏßÁ∂ ‘؉◊∂
«‹È∑≈∫ È∂ Ú≈Í√ «¬ß‚Δ¡≈ ‹≈ ’∂ apple«‘‰ ‹≈∫ ’Ø¬Δ ’ßÓ Ù∞apple±
’appleÈ Á∂ ÔÂÈ ’ΔÂ∂ Â∂ «¬‘ ÍappleÚ≈√Δ Ï∞appleΔ Âapple∑≈∫ Î∂Ò∑ ’apple
«ÁμÂ∂ ◊¬∂¢ «‹È∑≈∫ È∂ Ì≈¬ΔÚ≈ÒΔ¡≈∫ ’ΔÂΔ¡≈∫, ¿∞È∑≈∫ Á∂
Ì≈¬ΔÚ≈Ò≈∫ È∂ ‘Δ «¬È∑≈∫ ÁΔ «˜ßÁ◊Δ Á∞μÌapple ’apple «ÁμÂΔ¢
«¬‘ ÍappleÚ≈√Δ Ì≈appleÂΔ √Ó≈‹ «Ú⁄ “«Ó√«Î쇓 ‘Ø ◊¬∂¢
Ó∞’μÁÓ∂Ï≈˜Δ¡≈∫ ‘Ø¬Δ¡≈∫ Â∂ ¡≈ıapple ‘ßÌ ’∂ «¬‘ ÍappleÚ≈√Δ
Ú≈Í√ ¡≈ ◊¬∂¢
ÚÒ≈«¬Â Á≈ ÓΩ√Ó ¡μ·-ÈΩ∫ Ó‘ΔÈ∂ ·ß„≈ apple«‘ßÁ≈ ‘À¢
◊appleÓΔ Ï‘∞ÂΔ ’Û≈’∂ Ú≈ÒΔ È‘Δ∫ ÍÀ∫ÁΔ¢ Ì≈apple «Ú⁄ ÈΩ∫
Ó‘ΔÈ∂ Â≈ÏÛÂØÛ ◊appleÓΔ ÍÀ∫ÁΔ ‘À¢ ÚÒ≈«¬Â «Ú⁄ Óμ¤apple,
Óμ÷Δ, ’Ø‘Û-«’appleÒΔ ¡Â∂ √μÍ ¡≈«Á ÚΔ È‘Δ∫ ‘∞ßÁ∂¢
ÚÒ≈«¬Â «Ú⁄ D@-F@ √≈Ò apple«‘ ’∂ «Ú¡’ÂΔ È±ß Ì≈appleÂΔ
◊appleÓΔ È≈Ò ÁØ ‘μÊ ’appleÈ Á≈ √≈‘√ È‘Δ∫ ‘∞ßÁ≈¢ ¡√Ò
«Ú⁄ ÓÈ∞μ÷ Ó±Ò apple±Í «Ú⁄ ¡≈apple≈ÓÍ√ßÁ ‘À «‹μÊ∂ «’Â∂ ÚΔ
¿∞‘Á∂ ’ØÒ ·Δ’ Ú≈Â≈ÚappleÈ/ ‹ÒÚ≈Ô± ⁄∞‰È ÁΔ
Âapple‹Δ‘ ‘À, ¿∞‘ ¿∞μÊ∂ ‘Δ apple«‘‰≈ Í√ßÁ ’apple∂◊≈¢ ’ÀÈ∂‚≈ Á∂
’∞fi Ù«‘apple≈∫ «Ú⁄ Â≈ÍÓ≈È ı±Ï ·ß„≈ ‘∞ßÁ≈ ‘À, Íapple ¿∞μÊ∂
√apple’≈apple≈∫ È∂ ÓΩ√Ó È≈Ò È«‹μ·‰ Ò¬Δ ·Δ’ ÏßÁØÏ√Â
’ΔÂ∂ ‘ج∂ ‘È¢
ÚÒ≈«¬Â «Ú⁄ ¡√Δ∫ ÍzÁ±Ù‰ 鱧 ÒÀ ’∂ ͱappleΔ Âapple∑≈∫
√ßÂ∞Ù‡ È‘Δ∫ ‘≈∫, Íapple Ì≈apple «Ú⁄ Â≈∫ ÍzÁ±Ù‰ ‘μÁ≈∫ ÏßÈ∂
‡μÍ «◊¡≈ ‘À¢ ÚÒ≈«¬Â «Ú⁄ ÍzÁ±Ù‰ Ì≈apple È≈ÒØ∫ «’Â∂
ÿμ‡ ‘À¢ Ì≈apple «Ú⁄ ‡appleÀ«Î’ Á≈ ⁄Ò‰ ͱapple∂ ÿÛÓμ√ ÁΔ
Ó≈ÈΔ ‘À¢ Ô±’∂ «Ú⁄ ‡appleÀ«Î’ Á≈ ⁄Ò‰ Ì≈apple È≈ÒØ∫ «’Â∂
ÚμË «ÈÔßÂapple‰ Ú≈Ò≈ ‘À¢
ÍappleÚ≈√Δ Ì≈appleÂΔ, «¬ß‚Δ¡≈ ÁΔ¡≈∫ ÷≈‰-ÍΔ‰ ÁΔ¡≈∫
⁄Δ˜≈∫ ÁΔ ◊∞‰ÚμÂ≈ ‹≈∫ ¿∞È∑≈∫ Á∂ ÷≈Ò√ ‘؉ Ï≈apple∂ ÚΔ Ùμ’
ÁΔ «È◊≈‘ È≈Ò Ú∂÷Á≈ ‘À¢ Ì≈apple «Ú⁄ √Ï˜Δ¡≈∫, Á∞μË,
ÎÒ≈∫ ¡≈«Á «Ú⁄ apple√≈«¬‰’ ÍÁ≈appleÊ≈∫ Á∂ ÁıÒ Ï≈apple∂ ÚΔ
«¯’apple Á≈ ¡≈ÒÓ ‘À¢
ÍappleÚ≈√Δ Íß‹≈ÏΔ «¬ß‚Δ¡≈ «Ú⁄ «ÏÓ≈apple ‘؉ ÂØ∫ Ï‘∞Â
ÿÏapple≈¿∞∫Á∂ ‘È¢ ÂμÊ «¬‘ ÚΔ ‘À «’ Ï‘∞ √≈apple∂ ¡≈ ’∂
«ÏÓ≈apple ‘Ø ÚΔ ‹≈∫Á∂ ‘È¢ «¬È∑≈∫ 鱧 «¬ß‚Δ¡≈ Á∂ ‚≈’‡apple≈∫
‘μÊØ∫ ÷apple≈Ï ‘؉ Á≈ ÂΩıÒ≈ Òμ◊≈ apple«‘ßÁ≈ ‘À¢ «ÏÓ≈apple Â≈∫
ÍappleÚ≈√Δ ¡≈͉∂ Ó∞Ò’ «Ú⁄ ÚΔ ‘∞ßÁ∂ È∂, Íapple «¬μÊ∂ ¿∞È∑≈∫
鱧 √apple’≈appleΔ/«Èμ‹Δ «√‘ √∂Ú≈Ú≈∫ ÁΔ «ÚÚ√Ê≈ √‘≈¬Δ
‘∞ßÁΔ ‘À¢ ÁÚ≈¬Δ¡≈∫ ÷≈Ò√ «ÓÒÁΔ¡≈∫ ‘È¢ √∂Ú≈Ó∞’ÂΔ
Ó◊appleØ∫ ÁÚ≈¬Δ¡≈∫ «ÏÒ’∞Ò Ó∞¯Â «ÓÒÁΔ¡≈∫ ‘È¢ Úμ‚∂ ÂØ∫
Úμ‚∂ ¡Íapple∂ÙÈ ÚΔ Ó∞¯Â ‘∞ßÁ∂ È∂ (Ì≈Ú∂∫ Â∞√Δ∫ √≈appleΔ ¿∞Óapple
«¬‘ÁΔ ’ΔÓ Â≈appleΔ ‘∞ßÁΔ ‘À)¢ ¡«‹‘Δ √‘±Ò Ì≈appleÂ
«Ú⁄ ‘apple «Ú¡’ÂΔ ’ØÒ È‘Δ∫¢
ÚÂÈ Íapple‰ Á∂ ‘Ú≈Ò∂ È≈Ò ÍappleÚ≈√Δ Ì≈appleÂΔ «¬‘
Â≈∫ È‘Δ∫ ⁄≈‘∞ßÁ∂ «’ ¿∞È∑≈∫ Á∂ ‘apple ’Ø¬Δ ÍÀappleΔ∫ ‘μÊ Ò≈Ú∂ ‹≈∫
¿∞È∑≈∫ Á∂ ‘≈apple Í≈¬∂ ‹≈∫Á∂ apple«‘‰¢ È≈ ¿∞‘ «¬‘ √Ø⁄Á∂ ‘È
«’ ¿∞‘ ’Ø¬Δ ¿∞ÍappleØ∫ ¿∞Âapple∂ ÓÈ∞μ÷ È∂¢ ¿∞‘ Â≈∫ «√apple¯ «¬ßÈ≈
⁄≈‘∞ßÁ∂ ‘È «’ ‹Á ¿∞‘ Ì≈apple ¡≈¿∞‰/Ú√‰, ¿∞È∑≈∫ ȱß
Á¯Âapple≈∫ Á∂ Ï≈ϱ¡≈∫ ‘μÊØ∫ ˜ÒΔÒ È≈ ‘؉≈ ÍÚ∂; ¿∞È∑≈∫ ȱß
¡≈apple≈Ó È≈Ò apple«‘‰ «ÁμÂ≈ ‹≈Ú∂¢ ’Ø¬Δ «√¡≈√ÂÁ≈È,
ËappleÓ, ‘Ó√≈«¬¡≈, «appleÙÂ∂Á≈apple, ⁄ΩËappleΔ ¿∞È∑≈∫ ÁΔ appleؘ≈È≈
ÁΔ «˜ßÁ◊Δ «Ú⁄ appleØÛ≈ È≈ ω∂¢ ¿∞‘ ¡≈͉≈ Ó≈Û≈-Ó؇≈
˜appleÏ≈ Ì≈appleÂΔ √Ó≈‹ ¡Â∂ ÒØ’≈∫ È≈Ò √≈∫fi≈ ’appleÈ≈
⁄≈‘∞ßÁ∂ ‘È¢
ÓÀÈ±ß Ô’ΔÈ ‘À «’ Ï‘∞ √≈apple∂ ÍappleÚ≈√Δ Ì≈appleÂΔ,
ı≈√’apple √∂Ú≈Ó∞’ Ì≈appleÂΔ, «¬ß‚Δ¡≈ Íapple‰≈ ⁄≈‘∞‰◊∂,
‹∂’apple ¿∞È∑≈∫ 鱧 Ó∞μ„ÒΔ √∞appleμ«÷¡≈, ⁄ß◊≈ ÍzÙ≈√È ¡Â∂
«Èμ‹Δ √Í∂√ (Ê≈∫) «ÓÒ √’∂¢ ¡≈Í‰Δ ‹ÈÓ Ì±ÓΔ È±ß
Ì∞μÒ‰≈ «’√∂ Ò¬Δ ÚΔ ¡≈√≈È È‘Δ∫ ‘∞ßÁ≈¢
(Ò∂÷’ «Í¤Ò∂ DA √≈Ò≈∫ ÂØ∫ ÏappleÂ≈ÈΔ¡≈ «Ú⁄ ‘À¢
Òß‚È ÁΔ ¬Δ«Òß◊ ’Ω∫√Ò «Ú⁄ ’Ω∫√Òapple ‘À ¡Â∂ Íß‹≈ÏΔ
Á≈ ÍμÂapple’≈apple, ’‘≈‰Δ’≈apple ¡Â∂ ’ÚΔ ‘À)
√ßÍapple’: @@-IA-GIDGE-BB@HD
(ËøÈÚ≈Á √«‘ Í≥.«‡z. ÂØ∫)