Wojsko I Technika 11/2019 (51) promo

PRACOWITY PAŹDZIERNIK HSW ❙ DEFILADA W PEKINIE ❙ S-70 OCHOTNIK 

Wojsko 

i Technika 

CENA 14,50 zł 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

11/2019 

Listopad 

Bomby 

z Incirliku 

We wrześniu tego roku prezydent 

Turcji Recep Tayyip Erdoğan 

wypowiedział słowa zinterpretowane 

jako zapowiedź dążenia do uzyskania 

własnej broni jądrowej. 

Czy to rzeczywiście prawda, 

i jak wygląda dziś kwestia 

obecności broni jądrowej NATO 

na terytorium Turcji? 

str. 50 

FDI, czyli downsizing 

po francusku 

24 października w stoczni 

koncernu Naval Group w Lorient 

odbyła się uroczystość 

inaugurująca budowę pierwszej 

z pięciu fregat nowego typu dla 

francuskiej Marine nationale. 

Okręty powstają w ramach 

programu FDI (Frégates de défense 

et d’intervention), a prototyp 

ma wejść do służby w 2023 r. 

str. 88

We wrześniu tego roku prezydent 

Turcji Recep Tayyip Erdoğan 

wypowiedział słowa zinterpretowane 

jako zapowiedź dążenia do uzyskania 

własnej broni jądrowej. 

Czy to rzeczywiście prawda, 

i jak wygląda dziś kwestia 

obecności broni jądrowej NATO 

na terytorium Turcji? 

24 października w stoczni 

koncernu Naval Group w Lorient 

odbyła się uroczystość 

inaugurująca budowę pierwszej 

z pięciu fregat nowego typu dla 

francuskiej Marine nationale. 

Okręty powstają w ramach 


et d’intervention), a prototyp 

ma wejść do służby w 2023 r. 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

Spis treści 

Spis treści WiT Listopad 2019 

Nowości z armii świata 

Tomasz Grotnik, Przemysław Juraszek, Andrzej Kiński, 

Bartłomiej Kucharski, Adam M. Maciejewski, 

Łukasz Pacholski str. 4 

500+ dla obronności. Plan modernizacji technicznej 

na lata 2021–2035 

Tomasz Wachowski str. 10 

Pracowity rok dla Huty Stalowa Wola 

Z Bartłomiejem Zającem, prezesem zarządu 

Huty Stalowa Wola S.A. rozmawia Andrzej Kiński str. 12 

Pracowity październik Huty Stalowa Wola 

Andrzej Kiński str. 14 

Konferencja 95 lat MESKO w służbie Ojczyzny 

Łukasz Prus, współpraca Andrzej Kiński str. 18 

Białoruska modernizacja wozu bojowego 9A33-2B 

zestawu Osa-AK/AKM 

Miroslav Gyűrösi str. 20 

Raytheon zwycięzcą programu LTAMDS 

Piotr Lasocki str. 26 

Niszczyciele czołgów na MSPO 2019 

Bartłomiej Kucharski str. 28 

Nowości projektu moździerza LMP-2017 

Adam M. Maciejewski str. 34 

Defilada z okazji 70-lecia ChRL w Pekinie 

Tomasz Szulc str. 38 

78 

28 

Bomby z Incirliku 

Krzysztof Nicpoń str. 50 

IWI ARAD – izraelski miks Tavora z AR-15 

Przemysław Juraszek str. 56 

VIPER i MAMBA – innowacyjne środki przeprawowe 


Ciągnik RMMV MAN TGS 40.540 6×6 

Jarosław Brach str. 62 

Nowości z sił powietrznych świata 

Łukasz Pacholski str. 68 

Rosyjski bezzałogowiec S-70 Ochotnik 

Tomasz Szulc str. 70 

Co po Kamanach w Brygadzie Lotnictwa MW? 

Łukasz Pacholski, współpraca Andrzej Kiński str. 78 

Nowości z flot wojennych świata 

Tomasz Grotnik, Łukasz Pacholski str. 84 

Seryjne Kormorany dwa 

Tomasz Grotnik str. 86 

FDI, czyli downsizing po francusku 

Tomasz Grotnik str. 88 

NSM na szerokich wodach 


94 

38 

Vol. V, nr 11 (51) 

LISTOPAD 2019, NR 11. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

PRACOWITY PAŹDZIERNIK HSW 

Wojsko 

❙ DEFILADA W PEKINIE ❙ S-70 OCHOTNIK 

CENA 14,50 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Bomby 

z Incirliku 

str. 50 

i Technika 

11/2019 

Listopad 

FDI, czyli downsizing 

po francusku 

Na okładce: 155 mm armatohaubica 

samobieżna Krab. 

Fot. sierż. Patryk Cieliński/ 

/Zespół Reporterski Combat Camera. 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Łukasz Prus 

lukasz.prus@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, Marcin Chała, 

Jarosław Ciślak, Robert Czulda, Maksymilian Dura, 

Miroslav Gyűrösi, Jerzy Gruszczyński, 

Bartłomiej Kucharski, Hubert Królikowski, 

Mateusz J. Multarzyński, Krzysztof Nicpoń, 

Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Paweł Przeździecki, 

Tomasz Szulc, Tomasz Wachowski, 

Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 19, 00-585 Warszawa 

Dział reklamy i marketingu 

Andrzej Ulanowski 

andrzej.ulanowski@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 


Reklamacje 


Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2019 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonychogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdzieszna naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

www.facebook.com/wojskoitechnika 

str. 88 

www.zbiam.pl Listopad 2019 • Wojsko i Technika 3

Polityka obronna 

Tomasz Wachowski 

W gorącym okresie przedwyborczym, 

10 października 2019 r. na terenie 

1. Warszawskiej Brygady Pancernej 

w Wesołej, minister obrony narodowej 

Mariusz Błaszczak podpisał 

Plan Modernizacji Technicznej 

na lata 2021–2035, z uwzględnieniem 

2020 r. Dokument ten wydłuża 

okres planistyczny z dotychczasowych 

10 do 15 lat i jest jednym 

z najważniejszych dla przyszłości 

Wojska Polskiego. 

500+ dla obronności 

Plan Modernizacji Technicznej na lata 2021–2035 

Fotografie w artykule Andrzej Kiński. 

Najważniejszym programem Planu Modernizacji Technicznej na lata 2021–2035, z uwzględnieniem 2020 r., będzie Harpia, 

czyli zakup 32 myśliwców 5. generacji F-35. Towarzyszyć mu będzie Harpi Szpon, związany z towarzyszącymi współczesnym 

powietrznym systemom pilotowanym przez człowieka bezzałogowymi systemami rozpoznawczo-uderzeniowymi. 

Idea wydłużenia zapisanego w ustawie krajowego 

okresu planowania obronnego z 10 do 15 lat 

pojawiła się w Ministerstwie Obrony Narodowej 

i Sztabie Generalnym WP już w ubiegłym roku, chociaż 

pierwsze rekomendacje przyjęcia takiego rozwiązania 

znalazły się we wnioskach, zakończonego 

wiosną 2017 r., strategicznego przeglądu obronnego. 

Była ona motywowana koniecznością dostosowania 

narodowego cyklu i okresu planistycznego do potrzeb 

długookresowych inwestycji w dziedzinie bezpieczeństwa 

i obrony, w tym sprawnej realizacji 

transformacji zdolności operacyjnej SZ RP oraz ich 

modernizacji technicznej, jak również z konieczności 

zachowania spójności pomiędzy rozwiązaniami narodowymi 

a systemem planowania obronnego stosowanym 

w NATO. Dotąd praktykowany 10-letni 

okres planistyczny uznano m.in. za niewystarczający 

w odniesieniu do procesów pozyskiwania nowoczesnych 

technologii obronnych i zaawansowanych 

systemów uzbrojenia, chociażby w zakresie zabezpieczenia 

środków na realizację kosztownych wieloletnich 

programów modernizacyjnych, np. takich jak 

program Wisła. Jednocześnie niezmieniony miał pozostać 

okres nowelizowania długookresowych dokumentów 

planistycznych, wynoszący cztery lata. 

W celu wprowadzenia tych zmian niezbędna 

była nowelizacja Ustawy o przebudowie i modernizacji 

technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych 

Rzeczypospolitej Polskiej. Stosowny proces legislacyjny 

został przeprowadzony jesienią ubiegłego 

roku, a Prezydent RP złożył podpis pod nowelą ustawy 

12 grudnia 2018 r. 

Zmiana ustawy umożliwiła opracowanie przy 

współpracy Biura Bezpieczeństwa Narodowego, 

Ministerstwa Obrony Narodowej i Sztabu Generalnego 

WP kolejnego dokumentu, określającego 

główne kierunków rozwoju Sił Zbrojnych RP oraz 

ich przygotowań do obrony państwa na lata 2021– 

–2035 r., który został podpisany przez Andrzeja 

Dudę 31 lipca 2019 r. Ten dokument stanowił podstawę 

do dalszych prac związanych z planowaniem 

długoletniego rozwoju SZ RP, a więc Szczegółowych 

kierunków przebudowy i modernizacji 

technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2021–2035, 

określanych przez Radę Ministrów w drodze uchwały. 

Powyższa uchwała była z kolei podstawą opracowania 

w MON Programu Rozwoju Sił Zbrojnych na 

lata 2021–2035, a ten bazą do centralnych planów 

rzeczowych, w tym przede wszystkim Planu Modernizacji 

Technicznej na lata 2021–2035 (PMT 2021– 

–2035). 

Ten właśnie dokument, a także Program Rozwoju 

Sił Zbrojnych, Plan Inwestycji Budowlanych i Plan 

Zakupu Środków Materiałowych, uroczyście podpisał 

minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak 

10 października w podwarszawskiej Wesołej, który 

przedstawił – niestety skrótowo – także jego kluczowe 

założenia. Przede wszystkim PMT 2021–2035, 

uwzględniający także rok 2020, przewiduje wydatkowanie 

na modernizację techniczną SZ RP 524 mld 

PLN. Minister nie wyjaśnił metodyki, na podstawie 

której kwota ta została wyliczona, stwierdził jedynie, 

że o ile wydatki na modernizację techniczną wyniosą 

w 2025 r. 24 mld, to w 2035 r. już 50 mld PLN. Nawet 

biorąc pod uwagę systematyczny wzrost 

udziału wydatków obronnych w PKB do poziomu 

2,5%, który to poziom ma zostać osiągnięty w 2030 r. 

i założenia wzrostu PKB na poziomie 4% rocznie, 

uzyskanie takich środków wydaje się mało prawdopodobne, 

nawet jeśli wydatki na modernizację 

techniczną stanowiłyby 30 lub więcej procent 

całego budżetu NATO (NATO rekomenduje nie 

mniej niż 20%). Według niektórych ocen te przeszacowanie 

może wynosić nawet 100 mld PLN. 

Niestety, na razie rozwianie tych wątpliwości nie 

jest możliwe. 

Kolejna podana przez ministra Błaszczaka liczba 

to ok. 2000 – tyle ma bowiem być programów i projektów 

zapisanych w PMT. Z tej liczby poznaliśmy 

jedynie kilkanaście. 

Najważniejszy ma być program Harpia, a więc 

zakup 32 samolotów wielozadaniowych 5. generacji 

F-35. Przy tej okazji padła zapowiedź uruchomienia, 

towarzyszącemu temu przedsięwzięciu, 

programu Harpi Szpon. Ma on dotyczyć zwiększenia 

możliwości rozpoznawczo-uderzeniowych samolotów 

F-35 dzięki współpracy z maszynami 

bezzałogowymi. Jako przykład podano amerykański 

program Loayal Wingman, w którym udział bierze 

m.in. Lockheed Martin, a więc producent F-35. 

Stosowne konsultacje na ten temat ze stroną amerykańską 

miały już zostać rozpoczęte. Nowością 

były także słowa ministra Błaszczaka o zamiarze 

zakupu dodatkowych samolotów F-16, co mogłoby 

świadczyć o rozciągnięciu w czasie programu 

zakupów maszyn 5. generacji (np. najpierw 16/24 

F-16 Block 70/72 w perspektywie do 2025 r., czterech 

F-35 w 2025 r. i 12 dalszych do 2030 i kolejnych 

16 do 2035 r.). Byłoby to dalekowzroczne 

i realnie zwiększające możliwości naszego lotnictwa 

posunięcie, szczególnie jeśli miałaby mu towarzyszyć 

równoległa modernizcja Jastrzębi. 

Kolejnym wymienionym przez Błaszczaka programem 

był Obserwator, a więc wielopoziomowy, 

zintegrowany system rozpoznania, łączący systemy 

satelitarne (w tym mikrosatelity), a także załogowe 

i bezzałogowe powietrzne systemy rozpoznawcze. 

Miałyby one współpracować z Ośrodkiem 

Rozpoznania Obrazowego, który gromadziłby 

uzyskane dane, analizowłaby je i dystrybuował 

do użytkowników. 

Nie mogło zabraknąć także kilku zdań o kontynuacji 

programu rakietowego przeciwlotniczego 

i przeciwrakietowego systemu średniego zasięgu 

Wisła, a także pozyskaniu rakietowego systemu 

przeciwlotniczego krótkiego zasięgu Narew. W kontekście 

tego ostatniego minister podkreślał planowany 

znaczący udział w tym programie polskiego 

przemysłu obronnego, w tym pozyskania zdolności 

do licencyjnej produkcji pocisków kierowanych, 

a także znacznej jego skali – kilkunastu planowanych 

bateriach. 

Znacznie bardziej lakonicznie, niż w przypadku 

programów Harpia i Harpi Szpon, szef resortu 

obrony wypowiedział się na temat nowych wiropłatów. 

Stwierdził tylko, że po pozyskaniu 

śmigłowców dla Wojsk Specjalnych i Marynarki 

10 Wojsko i Technika • Listopad 2019 

www.zbiam.pl

Opinie 

Pracowity rok dla Huty Stalowa Wola 

i niezbędnych konsultacji. Nie możemy jednak, kierując się tylko dążeniem do 

maksymalnej unifikacji, zapominać o tym, że podwozie Borsuka powstało z myślą 

o realizacji odmiennych zadań i do nich zostało zoptymalizowane. Chociażby 

silnik ma znacznie większą moc, niż wymagany w podwoziu systemu artyleryjskiego. 

Wydaje nam się, że nie ma po co przepłacać – podwozie przejęte z Borsuka 

będzie po prostu droższe. 

Także wieża Raka będzie się zmieniała. Już wdrożyliśmy modyfikacje w magazynie 

amunicji i układzie zautomatyzowanego ładowania, związane z dostosowaniem 

do docelowej amunicji o większej długości. Moździerze siódmego 

i ósmego dostarczonego KMO były już odpowiednio zmodyfikowane, a w przyszłości 

dostosujemy do tego standardu także starsze egzemplarze – rozmowy 

na ten temat są już prowadzone. Nie ukrywam, że pracujemy nad kolejną wersją 

systemu, w której planujemy zwiększyć szybkostrzelność i uprościć proces ładowania. 

Na razie znajdują się one na etapie prac studyjnych. 

Z Bartłomiejem Zającem, prezesem zarządu Huty Stalowa Wola S.A. rozmawia 

Andrzej Kiński. 

Panie Prezesie, zbliża się koniec roku, wydaje mi się, że dobrego i ważnego dla 

Huty Stalowa Wola, a jednocześnie mija rok od objęcia przez Pana funkcji szefa 

spółki. Jak może Pan podsumować ten okres, co Pańskim zdaniem zasługuje 

w nim na szczególne podkreślenie? 

Był to rok ciężkiej pracy, choć to samo można powiedzieć o kilku poprzednich latach. 

Kontynuujemy to, co rozpoczęliśmy w 2016 r., podpisując dwie kluczowe dla naszej 

firmy umowy z Ministerstwem Obrony Narodowej, ale nie ma co ukrywać, że proces 

zmian rozpoczął się w Hucie Stalowa Wola dużo wcześniej. Kolejne zarządy i przede 

wszystkim jej pracownicy pracowali na to wiele lat, żeby nasza spółka była w tym 

miejscu, w którym dziś jest. Jesteśmy w dobrej kondycji. Wynik finansowy powinien 

być lepszy niż w roku 2018, a zysk netto powinien przekroczyć 40 mln PLN. 

W ciągu tego roku miało miejsce kilka ważnych wydarzeń dla HSW. Przede wszystkim 

przekazując ostatni, ósmy kompanijny moduł ogniowy 120 mm moździerzy samobieżnych 

Rak zakończyliśmy realizację pierwszej umowy na ten system uzbrojenia. 

Co istotne, tak z punktu widzenia firmy, jak też odbiorcy sprzętu, odbyło się to bez 

opóźnień. Jednostki artyleryjskie zostały wyposażone w ponad 60 moździerzy 

M120K. Z pewnością terminowe realizowanie kontraktu przełożyło się na to, że podpisaliśmy 

umowę na dostawę dwóch kolejnych kompanijnych modułów ogniowych 

moździerzy na podwoziach kołowych. Wydaje się, że będą to ostatnie zamówione 

przez MON KMO Rak na podwoziach kołowych i mam nadzieję, następne 

zamówienia na Raki będą dotyczyć już wariantu na podwoziu gąsienicowym, które, 

z tego co słyszymy w rozmowach z użytkownikiem, też są potrzebne. 

Na jakim podwoziu? 

To jeszcze zobaczymy. Podwozie gąsienicowe, które powstało, zostało przebadane 

i pozytywnie zakończyło etap badań kwalifikacyjnych – państwowych kilka 

lat temu w czasie pracy rozwojowej dziś należałoby nieco „odświeżyć”, dostosowując 

do dzisiejszych wymagań pola walki. Zastanawiamy się właśnie, w jakim 

kierunku powinny pójść te zmiany. Przymiarką do tego była prezentacja podwozia 

gąsienicowego z zawieszeniem hydropneumatycznym, która miała miejsce 

na tegorocznym MSPO. Z naszych analiz wynika, że to zdecydowanie lepsze 

rozwiązanie od zachowania w układzie zawieszenia elementów przejętych 

z podwozi Goździków. Czy pod względem konstrukcji zbliżymy je do Nowego 

Bojowego Pływającego Wozu Piechoty Borsuk, to kwestia, która wymaga analiz 

A jak wygląda zaawansowanie prac przy ostatnim elemencie KMO Rak, 

czyli artyleryjskim wozie rozpoznawczym AWR? 

Po podpisaniu umowy z Inspektoratem Uzbrojenia uwzględniającej zmianę 

podwozia na KTO Rosomak, prace przebiegają zgodnie z harmonogramem. 

W przyszłym roku zostaną przeprowadzone badania zakładowe i kwalifikacyjne 

prototypu, a cały proces powinien zostać zakończony w listopadzie przyszłego 

roku. To zaś rzeczywiście zakończy całą pracę badawczo-rozwojową dotyczącą 

KMO Rak. Po rozpoczęciu dostaw AWR-ów do wojska pododdziały wyposażone 

w Raki będą wreszcie mogły mieć pełne ukompletowanie zgodne z opracowanym 

wcześniej etatem. 

Równie istotny dla HSW jest program Regina/Krab. Przed kilkoma dniami 

zakończyły się dostawy elementów pierwszego seryjnego dywizjonowego 

modułu ogniowego, zamówionego na podstawie umowy z grudnia 2016 r. 

W tym przypadku największym wyzwaniem jest chyba polonizacja podwozia. 

Na jakim etapie jest ten proces? 

Rzeczywiście, kontrakt na DMO Regina to drugi niesłychanie ważny dla nas kontrakt, 

a biorąc pod uwagę wartość największy. Wydaje się, że w 2019 r. w kwestiach 

związanych z Reginą/Krabem wydarzyło się niewiele nowości, ale to wrażenie 

błędne. Najważniejsze, tak z punktu widzenia HSW, jak i firm z nami 

kooperujących, jest to, że cały przewidziany umową sprzęt dostarczyliśmy do 

5. pułku artylerii w Sulechowie bez opóźnień, zgodnie z ustalonym harmonogramem. 

Drugim ważnym wydarzeniem są, właśnie zmierzające ku pomyślnemu 

finałowi, działania dotyczące uruchomienia u nas produkcji podwozia na licencji 

południowokoreańskiej. Przez ostatnie miesiące pracowaliśmy nad tym, aby 

z wykorzystaniem technologii spawania zrobotyzowanego wykonać pierwszą 

sztukę podwozia, by jak najszybciej można było ją przekazać do testów. Udało 

się te prace zrealizować w terminie – obecnie trwa finalna obróbka korpusu tego 

podwozia. Aby uniknąć ryzyka towarzyszącego wdrażaniu zupełnie nowej dla 

nas technologii spawania blach pancernych z wykorzystaniem robotów, równolegle 

wykonujemy drugi korpus w technologii spawania ręcznego. Przy okazji 

uruchomiliśmy jedną z największych w Polsce frezarek bramowych z przejezdnym 

stołem. To jest innowacyjny element w cyklu wytwarzania podwozi. Dostawy 

dział z licencyjnymi podwoziami, powstałymi w naszych zakładach, planowane 

są na 2021 r., a więc od trzeciego seryjnego modułu. 

Warto także zwrócić uwagę, że część dział Krab pierwszego seryjnego DMO 

Regina ma lufy wykonane w HSW. To kolejne świadectwo właściwego kierunku 

wybranego podczas planowania inwestycji rozwojowych w naszym zakładzie 

w ostatnich latach. Dziś nasza lufownia dostarcza nie tylko lufy do 120 mm moździerzy 

Rak, ale także 155-mm lufy o długości 52 kalibrów do Krabów. To kierunek 

bardzo rozwojowy, stąd też zadecydowaliśmy o dalszych inwestycjach, które 

pozwolą na zwiększenie zakresu produkcji luf artyleryjskich. W kolejnym etapie 

chcemy m.in. wejść w kooperację z niemieckim Rheinmetallem i uruchomić 

produkcję luf o długości 44 kalibrów do armat Rh 120 czołgów Leopard 2. 


www.zbiam.pl

Artyleria 

Pracowity październik Huty Stalowa Wola 

30 października w Stargardzie, w obecności ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka, odbyła się uroczystość przekazania 3. batalionowi piechoty zmotoryzowanej 12. Brygady 

Zmechanizowanej ósmego kompanijnego modułu ogniowego 120 mm moździerzy samobieżnych Rak. Jego dostawa kończy realizację umowy zawartej 28 kwietnia 2016 r. 

Andrzej Kiński 

Pracownicy i zarząd Huty Stalowa 

Wola S.A. od kilku lat nie mogą 

narzekać na brak pracy, ale październik 

tego roku należał nawet w tym okresie 

do wyjątkowych. Nie tylko udało się 

zrealizować w nim dostawę modułów 

ogniowych dwóch zasadniczych dziś 

produktów, ale także zakończyć 

negocjacje i podpisać umowę, dzięki 

której produkcja jednego z nich – 

– kompanijnych modułów ogniowych 

moździerzy samobieżnych na podwoziu 

kołowym Rak – będzie kontynuowana 

przez kolejne dwa lata. 

Ilustracje w artykule: HSW S.A., MON, Andrzej Kiński. 

Huta Stalowa Wola S.A. to dziś jedna z najprężniej 

działających spółek Polskiej Grupy 

Zbrojeniowej S.A. Ma własne, nowoczesne 

produkty, zmodernizowaną infrastrukturę 

i park maszynowy, pokaźny portfel zamówień, 

a więc i dobre wyniki finansowe, perspektywy na 

przyszłość. Do szczęścia brakuje chyba tylko kolejki 

wysoko wykwalifikowanych inżynierów 

i techników, którzy chcieliby zatrudnić się w stalowowolskim 

zakładzie. Dziś to jednak bolączka 

większości dynamicznie rozwijających się zakładów 

przemysłowych w naszym kraju, nie tylko 

zbrojeniowych. Najważniejsze jest jednak to, że 

Huta Stalowa Wola zbudowała zaufanie zasadniczego 

odbiorcy swych produktów i usług – Ministerstwa 

Obrony Narodowej. Zapracowano na to 

jakością wyrobów, ich terminową dostawą, 

sprawnie działającym serwisem, wreszcie otwartością 

na wszelkie uwagi klientów dotyczące produktów, 

które są skrupulatnie gromadzone i wykorzystywane 

w procesie doskonalenia sprzętu 

wytwarzanego w HSW S.A. Stąd nie może dziwić, 

że proces negocjowania najnowszej, zawartej 

11 października 2019 r., umowy z MON na dostawę 

kolejnych elementów kompanijnych modułów 

ogniowych 120 mm moździerzy samobieżnych 

Rak był, jak na polskie standardy, bardzo 

krótki – zaproszenie do rozpoczęcia negocjacji 

Inspektorat Uzbrojenia wystosował 16 września – 

i bezproblemowy, wszak chodzi o kontynuację 

dostaw sprzętu, którego produkcja została już 

opanowana przez współproducentów, a zarazem 

jest dobrze znany zamawiającemu. 

Wojsko dokupuje Raki 

Jak już wspomniano, 11 października 2019 r. konsorcjum 

Huty Stalowa Wola S.A. i Rosomak S.A. zawarło 

z Inspektoratem Uzbrojenia MON, reprezentującym 

Skarb Państwa, umowę na dostawę 

wybranych elementów do dwóch kolejnych kompanijnych 

modułów ogniowych (KMO) 120 mm 

moździerzy samobieżnych na podwoziu kołowym 

Rak. W imieniu resortu obrony podpisał ją gen. 

bryg. Dariusz Pluta, szef IU MON, zaś ze strony konsorcjum 

prezes zarządu HSW S.A. Bartłomiej Zając. 

W uroczystości wziął udział również minister obrony 

narodowej Mariusz Błaszczak, a także żołnierze 

21. Brygady Strzelców Podhalańskich, której dwa 

bataliony mają w swej strukturze KMO Raków. 

Wartość umowy to 275,5 mln PLN brutto, a jej 

przedmiotem będzie dostawa 18 moździerzy samobieżnych 

M120K na specjalnie dostosowanym 

podwoziu KTO Rosomak, ośmiu wozów dowodzenia 

AWD, powstałych na bazie KTO Rosomak 

w wersji bazowej, a także usługi szkoleniowe. Dostawy 

mają zostać zrealizowane w latach 2020– 

–2021. Dwa pierwsze moździerze, które służyć 

będą do szkolenia artylerzystów trafią do toruńskiego 

Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia, 

zostaną dostarczone w przyszłym roku, zaś pozostały 

sprzęt rok później. Dziewiąty i dziesiąty KMO 

trafią do pododdziałów 12. Brygady Zmechanizowanej 

(2. batalion zmechanizowany ze Stargardu, 

pierwsza połowa roku) i 17. Wielkopolskiej Brygady 

Zmechanizowanej (3. batalion zmechanizowany 

z Wędrzyna, druga połowa roku). 

Może dziwić dlaczego na mocy tej samej umowy 

nie zakupiono artyleryjskich wozów amunicyjnych 

AWA oraz artyleryjskich wozów remontu 

uzbrojenia AWRU, które także wchodzą w skład 

KMO i są przedmiotem dostaw. Przyczyną były najprawdopodobniej 

regulacje prawne. Przy zastosowanym 

trybie negocjacji (zamówienie z wolnej 

ręki, bez nowego postępowania przetargowego) 

dopuszczalne było bowiem zawarcie nowej umowy 

jako kontynuacji zamówienia z 28 kwietnia 

2016 r., stąd i przedmiot zamówienia musiał być 

taki sam. Oczywiście, także w skład zamówionych 

w październiku KMO wejdą wozy AWA i AWRU, ale 

zostaną pozyskane na mocy odrębnych umów. 

Potraktowanie zamówienia jako kontynuacji 

dostaw i jego realizacja w tym momencie pozwoli 

nie tylko na zachowanie ciągłości produkcji 

i funkcjonującego łańcucha poddostawców oraz 

podwykonawców, a tym samym cen produktów 

na takim samym lub zbliżonym do wynegocjowanego 

wiosną 2016 r. poziomie. 

Warto jeszcze dodać, że moździerze M120K dostarczone 

w ramach październikowej umowy 

będą miały, podobnie jak moździerze siódmego 

i ósmego KMO z pierwszego kontraktu, zmodyfikowany 

układ dosyłania pocisków, a więc zmodyfikowany 

automat ładowania, dosyłacz i magazyn 

amunicji. Są one oczywiście dostosowane do 

amunicji docelowej, przygotowania do rozpoczęcia 

seryjnej produkcji której trwają w Zakładach 

Metalowych DEZAMET S.A. w Nowej Dębie. Modyfikacje 

pozwolą na zautomatyzowane ładowanie 

naboju o całkowitej długości do 830 mm, a nie 

800 mm jak to było dotąd. Możliwe będzie prowadzenie 

ognia także jeszcze dłuższymi nabojami – 

nawet o długości 1000 mm, ale wówczas trzeba 

będzie umieścić go na dosyłaczu ręcznie. 

Poza docelową amunicją, na razie odłamkowo-burzącą, 

wkrótce także dymną i oświetlającą, 

a nieco później precyzyjną, naprowadzaną na odbite 

światło lasera, pozostał do wdrożenia jeszcze 

jeden element bojowy KMO Rak – artyleryjski 

wóz rozpoznawczy AWR. 

Każdy kompanijny moduł ogniowy Rak w docelowej 

konfiguracji będzie składać się z ośmiu 

120 mm samobieżnych moździerzy, czterech artyleryjskich 

wozów dowodzenia AWD, dwóch artyleryjskich 

wozów rozpoznania AWR oraz pojazdów 

zabezpieczenia logistycznego: trzech artyleryjskich 

wozów amunicyjnych AWA, jednego artyleryjskiego 

wozu remontu uzbrojenia AWRU. Program 

AWR jest najbardziej opóźniony, ponieważ 

badania kwalifikacyjne prototypu tego pojazdu, 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Łukasz Prus, 

współpraca Andrzej Kiński 

W dniach 24–25 października w Hotelu 

Europa Starachowice Business & Spa 

odbyła się jubileuszowa konferencja 

naukowo-techniczna „95 lat MESKO 

w służbie Ojczyzny. Rozwój techniki 

rakietowej i amunicyjnej w Polsce”. 

Zorganizowała ją amunicyjno-rakietowa 

spółka ze Skarżyska-Kamiennej, 

a miesięcznik „Wojsko i Technika” 

objął ją patronem medialnym 

wydarzenia. 

Konferencja 95 lat MESKO 

w służbie Ojczyzny 

Ilustracje w artykule: Andrzej Kiński, 

MESKO, CRW Telesystem-Mesko. 

Konferencję zainaugurował prezes zarządu MESKO S.A. Tomasz Stawiński. 

Wtym roku przypada 95. rocznica utworzenia 

skarżyskiej fabryki amunicji. Przypomnijmy, 

że spółka MESKO S.A. rozpoczęła 

działalność w 1924 r. (chociaż przygotowania 

do uruchomienia fabryki ruszyły dwa lata wcześniej) 

jako Państwowa Fabryka Amunicji w Kamiennej 

(od 1928 r. Skarżysko-Kamienna). Wówczas też 

rozpoczęto użytkowanie pierwszych, nowo powstałych, 

budynków produkcyjnych. W okresie 

międzywojennym PFA była jednym z najprężniej 

działających zakładów tego typu w Europie. W latach 

20. elaborowano w niej granaty ręczne, pociski 

artyleryjskie i bomby lotnicze, produkowano amunicję 

karabinową, zapalniki, ale także węgiel aktywny 

do pochłaniaczy gazów. W 1939 r. w asortymencie 

produkcji zakładów były amunicja do broni 

strzeleckiej i 20 mm działek automatycznych, pociski 

artyleryjskie 37, 100 i 155 mm, a także bomby 

lotnicze, pracowało w niej ponad 4500 osób. Później, 

podczas II wojny światowej i w latach powojennych, 

zakład przechodził wiele reorganizacji, 

a jego profil produkcyjny podlegał zmianom. Zachowano 

oczywiście produkcję specjalną, w której 

ramach w latach 60. uruchomiono także licencyjną 

produkcję przeciwpancernych i przeciwlotniczych 

pocisków kierowanych, ale w czasach PRL MESKO 

wytwarzało szeroką gamę produktów na rynek cywilny, 

np. sprzęt AGD, maszyny włókiennicze, kalkulatory 

mechaniczne i elektroniczne, rowery, silniki 

spalinowe. 

Dziś MESKO S.A. to jedna z kluczowych spółek 

Grupy Kapitałowej Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. 

W ofercie spółki znajdują się m.in.: amunicja małoi 

średniokalibrowa, czołgowa, moździerzowa, artyleryjska, 

a także przenośne przeciwlotnicze zestawy 

rakietowe Grom i Piorun, przeciwpancerne 

pociski kierowane Spike-LR oraz rakiety niekierowane 

NLPR 70 mm i M-21 FHE Feniks. Spółka i jej partnerzy 

prowadzą również prace, których celem jest 

wzbogacenie oferty o nowe wzory uzbrojenia, 

w tym precyzyjnego. 

Konferencja w Starachowicach 

Zarząd MESKO S.A. postanowił uczcić 95. rocznicę 

powstania Państwowej Fabryki Amunicji 

i w dniach 24–25 października zorganizował konferencję 

naukowo-techniczną „95 lat MESKO 

w służbie Ojczyzny. Rozwój techniki rakietowej 

i amunicyjnej w Polsce”. W jej inauguracji wzięło 

udział wielu wysokich rangą przedstawicieli Sił 

Zbrojnych RP. Obecni byli m.in.: zastępca dowódcy 

Wojsk Obrony Terytorialnej gen. bryg. 

Artur Dębczak, zastępca szefa Zarządu P8 Sztabu 

Generalnego Wojska Polska płk Krzysztof 

Zielski, szef Zarządu Wojsk Rakietowych i Artylerii 

Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych 

płk Zenon Wiśniewski, szef Oddziału Systemów 

Obrony Przeciwlotniczej Inspektoratu 

Uzbrojenia płk Paweł Stefankiewicz, szef Oddziału 

Gestorstwa Zarządu Obrony Przeciwlotniczej 

i Obrony Przeciwrakietowej DGRSZ płk Marcin 

Zasada, dyrektor Wojskowego Instytutu Technicznego 

Uzbrojenia płk Rafał Bazela czy dyrektor 

Instytutu Dowodzenia Akademii Wojsk Lądowych 

ppłk Norbert Świętochowski. W kon fe ren cji 

udział wzięli także radca Prezesa Rady Ministrów 

płk Krzysztof Gaj i wiceprezes Prokuratorii Generalnej 

Artur Woźnicki. 

Konferencję otworzyło wystąpienie prezesa 

zarządu MESKO S.A. i dyrektora Grupy Amunicyjno-Rakietowej 

Tomasza Stawińskiego. Pierwszego 

dnia odbyły się dwa panele dyskusyjne poświcone 

współpracy pomiędzy Siłami Zbrojnymi 

RP i przemy słem. Ponadto referaty poruszające 

specjalistyczne zagadnienia z zakresu techniki 

rakietowej i amunicji wygłosili przedstawiciele: 

Wojskowej Akademii Technicznej, CRW Telesystem-Mesko 

Sp. z o.o., Wojskowego Instytutu 

Technicznego Uzbrojenia, Sieci Badawczej 


www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza 

Białoruska modernizacja wozu bojowego 

9A33-2B zestawu Osa-AK/AKM 

Dwa zmodernizowane przeciwlotnicze rakietowe wozy bojowe 9A33-2B w położeniu marszowym sfotografowane na terenie 2566. ZRREW w Borysowie. 

Miroslav Gyűrösi 

Samobieżny przeciwlotniczy zestaw 

rakietowy 9K33M2 Osa-AK i jego 

wersja rozwojowa 9K33M3 Osa-AKM, 

gdy wchodziły do uzbrojenia, 

w wielu aspektach wyprzedzały 

swą epokę. Czas jest jednak 

nieubłagany i odcisnął piętno 

także na tym systemie uzbrojenia. 

Fotografie w artykule: Miroslav Gyűrösi, 2566. ZRREW. 

Elementy składowe i amunicja zestawu zostały 

wdrożone do produkcji i służby liniowej 

w drugiej połowie lat 70. (wersja M2 

w 1975 r., zaś M3 w 1980 r.), co oczywiście znalazło 

swe odbicie w zastosowanych rozwiązaniach 

i bazie elementowej wyposażenia elektronicznego. 

Niemniej, biorąc pod uwagę swoje zasadnicze 

charakterystyki – zasięg rażenia celów, zakres 

wysokości lotu zwalczanych środków napadu 

powietrznego, a także skuteczność oddziaływania 

amunicji na cel, zasadniczo nadal spełnia 

większość wymagań stawianych dziś przed środkami 

walki z samolotami i śmigłowcami. W miarę 

upływu czasu taktyka użycia środków napadu powietrznego 

systematycznie się zmienia, na współczesnym 

polu walki pojawiły się także nowe zagrożenia. 

Aby nadążyć za zmieniającym się teatrem 

działań zestaw był – w różnych krajach – kilkakrotnie 

modernizowany. Propozycje takie, obecnie 

ukierunkowane przede wszystkim na odbiorców 

zagranicznych, mają często szeroki zakres, 

szczególnie w przypadku wyposażenia elektronicznego. 

W ten sposób udało się, choćby częściowo, 

wyeliminować problemy wynikające 

z archaicznej z dzisiejszej perspektywy bazy elementowej. 

Wymiana elektroniki skutkuje głównie 

wzrostem niezawodności, ale wdrożono też takie 

rozwiązania, które przyczyniły się także do poprawy 

innych charakterystyk. 

Światową premierę zmodernizowany PRWB 9A33-2B miał na wystawie MILEX-2019 w Mińsku w maju 2019 r. 

Nawet jednak te działania nie pozwoliły pozbyć 

się zasadniczych niedostatków zestawu, które dziś 

doprowadzają Osę do granicy (a u niektórych użytkowników 

nawet do jej przekroczenia) możliwości 

utrzymania w sprawności poszczególnych elementów 

zestawu, a tym samym i całości, niezależnie 

od bazowej wersji lub wariantu. Za największe 

z punktu widzenia użytkowników problemy zestawów 

rodziny 9K33M2/M3 i wchodzących w ich 

skład przeciwlotniczych rakietowych wozów bojowych 

(PRWB) 9A33BM2/M3 należy uznać krytyczny 

wiek amunicji – kierowanych pocisków rakietowych 

9M33M2/M3, a także pojazdy bazowe 

podstawowych elementów zestawu – trzyosiowe 

specjalne podwozia pływające BAZ-5937 w przypadku 

PRWB i BAZ-5939 pojazdu transportowo-załadowczego 

9T217B. W przypadku podwozi, które 

są wyspecjalizowanymi rozwiązaniami, opracowanymi 

z myślą o roli nośników uzbrojenia i pojazdów 

transportu oraz przeładunku rakiet, największym 

problemem jest faktyczny brak większości 

asortymentów części zamiennych, a także zaawansowany 

wiek i przestarzałość techniczna. Jeśli 

zaś chodzi o pociski kierowane 9M33M2/M3, to 

wielokrotnie przekroczono ustanowiony przez 

producenta resurs (o 15÷20 lat w stosunku do okresu 

przydatności do użycia ustanowionego przez 

producenta), a wiele z nadal używanych (głównie 

dotyczy to pocisków wersji M3, większość pocisków 

M2 została wycofana) stanowi poważniejsze 

zagrożenie dla użytkowników niż dla celów, które 

miałyby zwalczać. Także w ich przypadku czas 

i chemia są nieubłagane. Poza przestarzałą bazą 

elementową elektroniki, głównym problemem rakiet 

są procesy starzenia stałego paliwa rakietowego 

silnika i inne elementy pirotechniczne. 

Jeśli jednak pominąć te dwa zasadnicze problemy, 

to sam zestaw nadal dysponuje znaczącym 

potencjałem bojowym, a także podatnością 


www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza 

Raytheon zwycięzcą programu LTAMDS 

Piotr Lasocki 

15 października media w Stanach 

Zjednoczonych przekazały, że US Army 

wybrały nowy radar w programie Lower 

Tier Air and Missile Defense Sensor 

(LTAMDS), czyli stacji która zastąpi 

obecne radiolokatory AN/MPQ-53/-65 

rakietowego systemu przeciwlotniczego 

i przeciwrakietowego Patriot. 

Ilustracja w artykule Raytheon. 

Tego dnia gen. bryg. Brian Gibson, dyrektor Air 

and Missile Defense Cross Functional Team, 

czyli zespołu odpowiedzialnego za program 

LTAMDS, nie ujawnił jeszcze zwycięskiej oferty. Ograniczył 

się tylko do stwierdzenia o „aktywnych negocjacjach” 

z wybranym producentem, które mają 

umożliwić podpisanie kontraktu. Jednak już wówczas 

było jasne, że wygrała oferta Raytheona, gdyż to 

spółka z Andover zorganizowała 14 października 

briefing dla mediów, podczas którego zaprezentowała 

szczegóły swojej propozycji. Analogicznych 

spotkań nie przeprowadzili natomiast konkurenci, 

czyli Lockheed Martin i Northrop Grumman. 16 października 

US Army oficjalnie ujawniła, że kontrakt 

przyznano Raytheonowi. W jego ramach za 384 mln 

USD (cena stała) Raytheon w ciągu 36 miesięcy od 

dnia zawarcia umowy wyprodukuje sześć stacji (odpowiadających 

standardem urządzeniom seryjnym), 

które w roku podatkowym 2022 mają osiągnąć 

wstępną gotowość operacyjną (tzw. IOC). 

Dodajmy, że choć oferentem była spółka Raytheon 

z siedzibą w Andover, to zapewne głównym wykonawcą 

będzie oddział Raytheon Integrated Defense 

Systems z Tewksbury, specjalizujący się w technice radiolokacyjnej. 

Poza tym Raytheon poinformował, że 

sieć poddostawców w tym projekcie obejmuje firmy 

w 35 stanach. 

Niestety, przy okazji zawarcia umowy nie upubliczniono 

zdjęcia prototypowej stacji, o ile już na 

tym etapie istnieje. Bob Kelley, dyrektor Integrated 

Air and Missile Defense Business Development and 

Strategy w Raytheon, twierdzi, że zaproponowane 

rozwiązanie zostało z powodzeniem zaprezentowane 

podczas prób poligonowych (tzw. sense-off). 

Raytheon pokazał pełnowymiarową makietę swojego 

radaru na wystawie AUSA 2019, która odbyła 

się w dniach 14–16 października. Raytheon nadal 

forsuje konstrukcję trójantenową, z nieruchomymi 

antenami, jedną pełnowymiarową przednią 

i dwiema mniejszymi, tylnymi. Wszystko osadzone 

na naczepie. Długość nowej stacji jest większa 

o ponad dwa metry od AN/MPQ-65, a wysokość 

naczepy z antenami w położeniu roboczym to ok. 

30 stóp (> 9,1 m). Całość ma ponoć być węższa od 

AN/MPQ-53/-65 i nie ma tak rozbudowanego układu 

podpór stabilizujących. Masę tego zestawu 

Ta grafika oddaje duże rozmiary nowej stacji. Swą wielkością przyćmiewa ona nie tylko AN/MPQ-53/-65, ale także 

dotąd pokazywaną przez Raytheona makietę trójantenowej stacji i jednoantenowy prototyp, którego przednia antena 

miała wyraźnie inną konstrukcję niż rozwiązanie docelowe. 

trudno oszacować. Naczepa ma trzy osie. Dotychczasowe 

stacje AN/MPQ-65 były osadzone na dwuosiowych 

naczepach M860 o łącznej masie ponad 

19 t. Naczepa trzyosiowa sugeruje masę maks. 34 t 

(biorąc za punkt odniesienia DMC trzyosiowych naczep 

US Army). Na dodatek nowy radar ma więcej 

„elektroniki” niż stary. Zastanawia konstrukcja anten, 

szczególnie rzuca się w oczy ich znaczna grubość. 

Wskazuje to, że zachowano ich chłodzenie cieczą, 

jak w stacjach z półprzewodnikowymi antenami aktywnymi 

produkowanymi z GaAs. Potwierdza to 

rozbudowany układ chłodzenia, umieszczony na 

płycie nadsiodłowej. Antena przednia w konfiguracji 

marszowej składa się poziomo na części naczepy. 

Tymczasem dwie anteny tylne składają się w dół, 

niczym klapy, do wnęk wzdłuż tylnych bocznych 

krawędzi naczepy, aby ta zachowała prostopadłościenną 

bryłę w pozycji marszowej i mieściła się 

w ładowni samolotów C-17. Summa summarum 

nowy radar będzie miał zapewne gorszą mobilność 

taktyczną niż AN/MPQ-65, z równie wysoko położonym 

środkiem ciężkości. 

Raytheon podaje, że konstrukcja nowej stacji wykorzystuje 

szereg najnowocześniejszych rozwiązań 

technicznych, m.in. półprzewodnikowe aktywne anteny 

z elektronicznym skanowaniem fazowym (AESA) 

z elementami nadawczo-odbiorczymi wykonanymi 

w technologii GaN, stacja jest całkowicie cyfrowa, wliczając 

w to cyfrowe odbiorniki i wzbudnicę (tzw. 

DREX – digital receiver/exciter) oraz oprogramowanie 

sterujące cyfrowym formowaniem wiązek radarowych. 

Raytheon utrzymuje, że trójantenowa konstrukcja 

zapewnia większe zasięgi wykrywania od 

poprzednika i pełne pokrycie w azymucie, choć uzyskanie 

okrężnego pola obserwacji nie jest możliwe 

(zagadnienie zapewnienia pola wykrywania celów 

w zakresie 360° w azymucie było opisywane wielokrotnie). 

Nie jest przypadkiem, że wiele nowych stacji 

radiolokacyjnych kierowania ogniem obrony przeciwlotniczej 

ma obracające się anteny. Natomiast 

nowy radar Raytheona nie, gdyż nadal ma służyć jako 

stacja naprowadzania pocisków kierowanych PAC-2 

GEM-T z półaktywnym naprowadzaniem radiolokacyjnym 

(metodą TVM), które wymusza zastosowanie 

nieruchomych anten (konieczność nieprzerwanego 

opromieniowania zwalczanego celu). Nie ma się jednak 

co temu dziwić się, ponieważ Raytheon nadal 

produkuje pociski GEM-T i chce je sprzedawać użytkownikom 

Patriotów. I dlatego nowy radar zapewne 

też pracuje w paśmie C, jak AN/MPQ-53/-65. 

W rezultacie nowy radar nie usuwa bolączek stacji 

AN/MPQ-53/-65, czyli nisko osadzonych bloków antenowych, 

które mają przez to problem z wykrywaniem 

celów niskolecących i sektorowego pola widzenia. 

Pytany o to zagadnienie, wspominany Bob 

Kelley stwierdził, że oczywiście mniejsze anteny tylne 

nie mają takich możliwości jak przednia, ale przecież 

przednia będzie służyć do wykrywania celów balistycznych, 

a te nie poruszają się po kursie łamanym 

i wiadomo, z którego kierunku nadlecą. I zapewne 

tylko ta przednia antena będzie umożliwiała użycie 

i pełne wykorzystanie osiągów pocisków PAC-3 MSE. 

Decyzja US Army będzie miała decydujący wpływ 

także na konfigurację docelowej postaci systemu 

przeciwlotniczego i przeciwrakietowego średniego 

zasięgu Wisła tzw. II fazy dla Sił Zbrojnych RP. Zapewne 

więcej szczegółów w tej sprawie przyniosą najbliższe 

tygodnie. n 


www.zbiam.pl

Artyleria 

Niszczyciele czołgów na MSPO 2019 

Podczas MSPO 2019 firmy Grupy Kapitałowej PGZ zaprezentowały trzy propozycje niszczycieli czołgów. Miały one charakter poglądowy, a ich celem było pokazanie wielowariantowości 

potencjalnej oferty. GK PGZ chciała w ten sposób zaznaczyć gotowość polskiego przemysłu do dostarczenia określonego rodzaju uzbrojenia w taki sposób, by spełnić wymagania 

użytkownika, który miałby wskazać zarówno typ podwozia, jak i importowany system uzbrojenia. 

Bartłomiej Kucharski 

Jak wspominaliśmy w poprzednim 

numerze, podczas XXVII Międzynarodowego 

Salonu Przemysłu Obronnego 

zarówno podmioty Grupy Kapitałowej 

Polska Grupa Zbrojeniowa S.A., jak i inne 

firmy zaprezentowały kilka interesujących 

propozycji związanych z programem 

Ottokar Brzoza, czyli samobieżnego 

gąsienicowego rakietowego niszczyciela 

czołgów. Warto przyjrzeć się bliżej 

zarówno im, jak i całemu przedsięwzięciu, 

które ma przynieść generacyjną 

zmianę sprzętu jedynego 

pułku przeciwpancernego 

w Siłach Zbrojnych RP. 

Ilustracje w artykule: 

Bartłomiej Kucharski, Andrzej Kiński, MBDA, 

14. Suwalski Pułk Przeciwpancerny. 

Obecnie w Wojskach Lądowych pozostało 

kilkadziesiąt, zupełnie dziś przestarzałych, 

samobieżnych wyrzutni przeciwpancernych 

pocisków kierowanych 9P133 systemu 9K11P, 

wkorzystujących jako nośnik zmodyfikowane rozpoznawcze 

pojazdy opancerzone BRDM-2. Ich 

uzbrojenie stanowią przeciwpancerne pociski kierowane 

9M14P/P1 Maliutka, mające na współczesnym 

polu walki wartość najwyżej sentymentalną. 

Stanowią one m.in. uzbrojenie 14. Suwalskiego 

Pułku Artylerii Przeciwpancernej (na mocy decyzji 

Ministra Obrony Narodowej z dnia 12 lipca br. przeformowany 

z dywizjonu – na razie na papierze). 

Pojazdy są w coraz gorszym stanie technicznym, 

podnoszona od lat kwestia ich modernizacji dziś 

jest raczej dyskusyjna, a sam system uzbrojenia 

nie spełnia żadnych standardów współczesnego 

pola walki, mogąc stanowić zagrożenie jedynie 

dla lżej opancerzonych pojazdów (o ile załodze 

uda się w ogóle namierzyć cel, a sam pocisk nie 

okaże się niesprawny). Oznacza to, że coraz bardziej 

paląca staje się potrzeba wymiany generacyjnej 

9P133 na nowe wozy uzbrojone w nowoczesny 

rakietowy system przeciwpancerny. Ich 

pojawienie się w Wojskach Rakietowych i Artylerii 

ma nastąpić równolegle z wdrożeniem do służby 

w Wojskach Pancernych i Zmechanizowanych 

bojowych wozów piechoty Borsuk z wieżą bezzałogową 

ZSSW-30, w skład systemu uzbrojenia której 

wchodzą ppk Rafael Spike LR, oraz w Wojskach 

Zmotoryzowanych Rosomaków z tą samą wieżą. 

Nie można także wykluczyć, że w przyszłości dojdzie 

do skutku modernizacja starszych bojowych 

Rosomaków z wieżami HITFIST-30P i ich dozbrojenie 

w system Spike. Wyspecjalizowane niszczyciele 

czołgów mają być jednak uzbrojone w system 

o wyższych parametrach. Jakie są możliwości 

w tym zakresie? 

Najpierw Barakuda – rakiety 

czy pociski kinetyczne? 

W styczniu 2017 r. Inspektorat Uzbrojenia rozpoczął 

fazę analityczno-koncepcyjną w zakresie 

„Osiągnięcia możliwości zwalczania środków 

pancernych i opancerzonych przez niszczyciele 

czołgów”. Program otrzymał kryptonim Barakuda. 

Ogłoszenie opublikowane przez IU nie było precyzyjne, 

nie uszczegółowiono w nim bowiem 

zestawu uzbrojenia przyszłego niszczyciela czołgów 

(miały to być „kinetyczne środki ogniowe oraz 

przeciwpancerne pociski kierowane”) ani podwozia 

(kołowe lub gąsienicowe), choć na późniejszym 

etapie IU zaczął skłaniać się raczej ku trakcji gąsienicowej 

(nośnik WWB Gepard i NBPWP Borsuk) oraz 

ku uzbrojeniu jednocześnie w armatę (prawdopodobnie 

120 mm) i ppk (odpalane z tejże lub 


www.zbiam.pl

Artyleria 

Nowości projektu moździerza LMP-2017 

Moździerze LMP-2017 i amunicja do nich. Od lewej: eksportowy LMP-2017 kal. 60,4 mm i nabój odłamkowy O-LM60, LMP-2017 kal. 59,4 mm i nabój oświetlający S-LM60-IR oraz 

LMP-2017 kal. 59,4 mm i nabój O-LM60 tego kalibru. 


Minął ponad rok, odkąd na łamach 

„Wojska i Techniki” przedstawiliśmy, 

wówczas najnowszy, 60 mm moździerz 

piechoty LMP-2017, skonstruowany 

w Zakładach Mechanicznych Tarnów S.A., 

wchodzących w skład Polskiej Grupy 

Zbrojeniowej S.A. Przez minione miesiące 

projekt ten zanotował istotne postępy, 

m.in. moździerz wszedł do produkcji 

seryjnej, zamówiło go Ministerstwo 

Obrony Narodowej, a także przeszedł 

niezbędne badania w celu uzyskania 

wymaganego certyfikatu w trybie 

III ustawy o Ocenie zgodności wyrobów 

przeznaczonych na potrzeby obronności 

i bezpieczeństwa państwa. 

Fotografie w artykule: Adam M. Maciejewski, 

ZM Tarnów S.A. 

Badania LMP-2017 

Pierwszym etapem badań seryjnych moździerzy, 

nadzorowanych przez 79. Rejonowe Przedstawicielstwo 

Wojskowe, były badania zdawczo-odbiorcze, 

które rozpoczęto 28 czerwca 2019 r. Wykorzystano 

w nich LMP-2017 pierwszej partii produkcyjnej. Badania 

zakończono z wynikiem pozytywnym. 

Zgodnie z wymaganiami umowy, nowe tarnowskie 

moździerze musiały przejść – i przeszły z wynikiem 

pozytywnym – wszystkie badania wymagane 

do certyfikacji. Chodzi o badania potwierdzające 

spełnienie przez wyrób wszelkich wymagań taktyczno-technicznych, 

które przeprowadził Wojskowy 

Instytut Techniczny Uzbrojenia (WITU) z Zielonki. 

Same badania odbywały się na terenie 

i stanowiskach ogniowych Ośrodka Badań Dynamicznych 

(OBD) WITU w Stalowej Woli z wykorzystaniem 

trzech moździerzy LMP-2017 wybranych 

losowo z partii po badaniach zdawczo-odbiorczych. 

Jeden z nich posłużył do badań niezawodności 

i trwałości przy dużej liczbie strzałów, a dwa pozostałe 

do badań odporności oraz wytrzymałości na 

Przypomnijmy, że Ministerstwo Obrony Narodowej 

(MON) w grudniu 2018 r. zamówiło 

780 moździerzy LMP-2017 dla Wojsk Obrony 

Terytorialnej (WOT). Pierwszych 150 zostanie dostarczonych 

jeszcze w tym roku. Historię powstania 

LMP-2017 i jego szczegółowy opis techniczny opublikowaliśmy 

w numerze WiT 3/2018. Natomiast 

teraz omówimy, jak biegła ścieżka do zamówienia 

dla WOT i jaką bronią jest obecnie LMP-2017. Przy 

okazji, w ramach uznania dla rezultatów ich pracy, 

koniecznie należy przedstawić zespół konstruktorski 

moździerza LMP-2017, czyli: dyrektora Centrum Badawczo-Rozwojowego 

dr. inż. Tadeusza Świętka, 

mgr. inż. Adama Henczela, mgr. inż. Zbigniewa 

Panka i mgr. inż. Macieja Borucha. 

Te same moździerze LMP-2017 w innym ujęciu. Jak widać, lewy i środkowy mają celowniki cieczowe (taki wybrano dla 

Wojsk Obrony Terytorialnej), natomiast moździerz z prawej ma tarnowski cyfrowy celownik DMS. Moździerze dla WOT 

są czarne, ale ZM Tarnów oferują też, widoczny na zdjęciu, wariant oliwkowy. 


www.zbiam.pl

Siły zbrojne 

Defilada z okazji 70-lecia ChRL w Pekinie 

Wyrzutnia pocisków balistycznych DF-17 z głowicami szybującymi. 

Tomasz Szulc 

W wielu państwach oficjalne rocznice są 

uświetniane przez defilady wojskowe. W 

niektórych odbywają się one co roku (np. we 

Francji, Rosji), w innych co kilka lat. Do tych 

ostatnich należy Chińska Republika Ludowa, 

która jest równocześnie jednym z ostatnich 

krajów, których władze ze znacznym 

powodzeniem kontrolują przestrzeganie 

tajemnicy w sferze nowego uzbrojenia. 

Defilady są więc zazwyczaj okazją do 

ujawniania nowości. Ich liczba i „ciężar 

gatunkowy” świadczą o randze parady. 

Te organizowane z okazji okrągłych rocznic 

bywają bardziej okazałe. W Chinach 

poprzednią taką okazją był 2015 r., kiedy 

defiladę zorganizowano z okazji 70. rocznicy 

zakończenia II wojny światowej. W tym roku 

przypadała natomiast 70. rocznica 

powstania Chińskiej Republiki Ludowej, 

można więc było oczekiwać, że defilada 

będzie równie okazała, jak poprzednia. 

Fotografie w artykule: 

Ministerstwo Obrony Narodowej ChRL, Internet. 

Ciekawość była tym większa, że inaczej niż 

np. w Moskwie, do mediów nie docierały 

fotografie, wykonywane podczas przygotowań 

do wydarzenia. Niemal do końca postronni 

nie wiedzieli, ilu i jakich nowości można się 

spodziewać. Dopiero pod sam koniec września 

odbyły się nad miastem próby lotniczej części defilady, 

a do centrum miasta zaczęto ściągać sprzęt 

lądowy. Nawet jednak wtedy nie wszystko było 

jeszcze jasne. 

Defiladowe nowości można zwykle podzielić 

na trzy kategorie. Do pierwszej należy sprzęt, który 

stanowi całkowitą niespodziankę dla analityków, 

ewentualnie istniały na jego temat jedynie 

ogólnikowe informacje. Do drugiej grupy można 

zaliczyć sprzęt znany tylko z nieoficjalnych źródeł, 

np. anonimowych fotografii z Internetu. Trzecią 

kategorię stanowią konstrukcje, które nie uczestniczyły 

dotąd w defiladach, choć pokazywano je 

np. na międzynarodowych salonach czy w oficjalnych 

materiałach reklamowych itd. 

Ku powszechnemu zdumieniu 1 października 

2019 r. w Pekinie nowości pierwszej kategorii było 

bardzo mało. Najważniejszą okazał się pocisk rakietowy 

DF-17, którego wyrzutnię umieszczono 

na pięcioosiowym nośniku, podobnym do wykorzystywanego 

przez wyrzutnię systemu rakietowego 

krótkiego zasięgu DF-16. Defilujące pociski 

przenosiły głowice bojowe zdolne do lotu ślizgowego, 

a zapewne nawet do manewrowania w atmosferze 

w celu znaczącego zmniejszenia prawdopodobieństwa 

przechwycenia przez środki 

obrony przeciwrakietowej. Byłby to więc odpowiednik 

rosyjskiego pocisku Awangard. Zasadniczą 

różnicą jest zasięg, a więc i przeznaczenie. 

Awangard jest systemem strategicznym, natomiast 

pocisk chiński może podobno pokonać 

2500 km. Rozmiary i konstrukcja samego pocisku 

potwierdzają nie tylko niewielki zasięg, ale i dowodzą, 

że jako bazę dla nosiciela wybrano sprawdzone, 

ale niezbyt nowoczesne rozwiązania (być 

może pocisk DF-15M). Oczywiście, nową głowicę 

szybującą będzie można dołączyć także do większych 

i nowocześniejszych pocisków balistycznych. 

Na tym jednak nie koniec wątpliwości. Otóż 

szybujące głowice były uproszczonymi makietami, 

podobnie jak całe pociski i ich wyrzutnie. Jedynie 

nośniki były prawdziwe. Rodzi się wobec 

powyższego pytanie, czy DF-17 nie jest zwykłą 

mistyfikacją? Nie sposób o tym przesądzić. Jak 

dotąd tajwańskie, japońskie, a przede wszystkim 

amerykańskie źródła wywiadowcze nie donosiły 

o próbach chińskich rakiet z takimi głowicami, 

a ich trajektoria jest tak różna od typowej balistycznej, 

że ich odkrycie nie powinno stanowić 

problemu. Być może Chiny chcą opracować taki 

system uzbrojenia i pochwaliły się tym pomysłem 

wyprzedzając fakty. Może chodziło o zasygnalizowanie 

potencjalnym przeciwnikom, 

a przede wszystkim Stanom Zjednoczonym, że 

Chiny dysponują bronią, przed którą obecnie 

trudno się obronić. Relatywnie niewielki zasięg 

pocisku wskazuje, że jego celem mogłyby być nie 

tylko „typowe” obiekty lądowe, ale i morskie, np. 


www.zbiam.pl

Polityka obronna 

Krzysztof Nicpoń 

We wrześniu tego roku, na wiecu Partii 

Sprawiedliwości i Rozwoju, prezydent 

Turcji Recep Tayyip Erdoğan stwierdził, 

że to iż niektóre kraje, bynajmniej nie 

jeden czy dwa, dysponują pociskami 

nuklearnymi, natomiast Zachód mówi, 

że Turcja nie powinna ich mieć, jest dla 

niego nie do zaakceptowania. Słowa te 

zostały zinterpretowane przez wielu 

obserwatorów na świecie jako zapowiedź 

dążenia do uzyskania własnej broni 

jądrowej. Czy Erdoğan mając wielkie 

ambicje dotyczące pozycji swego 

państwa w regionie i na arenie 

międzynarodowej chce naprawdę 

broni jądrowej dla Turcji? Nie wszyscy 

komentatorzy są co do tego zgodni. 

Ilustracje w artykule: US DoD/SSGT Phil 

Schmitten, US DoE, USAF, USAFE, 

MO Turcji, MAXAR, SNL. 

Bomby z Incirliku 

9października 2019 r. wojska tureckie rozpoczęły 

operację militarną w północno- 

-wschodniej Syrii. Atak był wymierzony w siły 

kurdyjskich Powszechnych Jednostek Samoobrony 

(kurd. Yekîneyên Parastina Gel, YPG), które Turcja 

uważa za terrorystyczne, jednakże są one popierane 

przez kraje zachodnie, ponieważ stanowią znaczącą 

część Syryjskich Sił Demokratycznych (SDF), 

które walczyły z oddziałami tzw. państwa islamskiego 

na terenie Syrii. SDF kontrolują obecnie większość 

północnych terenów Syrii. Akcja wojskowa 

Ankary przeciw rdzeniowi sił SDF nie tylko zaogniła 

sytuację w Syrii, ale i pogorszyła jeszcze bardziej stosunki 

polityczne z Unią Europejską i Stanami Zjednoczonymi. 

W związku z turecką inwazją eksport 

wszelkiej broni do Turcji zawiesiło dziewięć państw 

europejskich i Kanada. Akcję ostro potępiła Liga 

Arabska, a prezydent Donald Trump 14 października 

Rozmieszczenie miejsc składowania broni jądrowej na terytorium Turcji na przestrzeni lat od 1959 r. 

44 bomby termojądrowe B61 na wózkach transportowych w pomieszczeniu magazynowym wewnątrz strefy 

składowania broni (WSA – Weapon Storage Area). Podobnie musiało to wyglądać w latach 70. i 80., gdy na 

lotniskach nie było jeszcze „skarbców” WSV. 

podpisał dekret o nałożeniu sankcji na kilku wyższych 

urzędników tureckich. 18 października turecka 

akcja została wstrzymana na pięć dni, po negocjacjach 

w Ankarze między prezydentem Turcji 

a przedstawicielem administracji Stanów Zjednoczonych. 

Natomiast 22 października prezydent Erdoğan 

spotkał się w Soczi z prezydentem Federacji 

Rosyjskiej Władimirem Putinem, gdzie przyjęli plan, 

dotyczący syryjsko-tureckiego pogranicza. Turcja 

nie będzie kontynuowała ofensywy, ponieważ – jak 

twierdzi – jej wojska osiągnęły w drugiej dekadzie 

października założone cele operacyjne. Kurdowie 

mieli wycofać się z 30-kilometrowego pasa przygranicznego 

aż do granicy z Irakiem, a nadzorować tę 

akcję mają syryjskie siły rządowe i Rosjanie, których 

pododdziały wkroczyły do tego rejonu. Rząd Stanów 

Zjednoczonych mógł wobec tego znieść sankcje 

wobec Turcji, argumentując, że zniknęła ich 

przyczyna (co nie jest prawdą, gdyż wojska tureckie 

pozostają na terytorium Syrii do niedawna kontrolowanym 

przez Kurdów). 

W kontekście tureckiej inwazji na Syrię i komentarzy 

politycznych o rzekomej chęci dysponowania 

bronią jądrową przez Turcję po raz kolejny w mediach 

pojawiła się sprawa bomb atomowych z İncirliku, 

ponieważ broń jądrowa w Turcji jest i to już od 

60 lat, ale to amerykańska broń jądrowa. Obecnie to 

prawdopodobnie już „tylko” 50 lotniczych taktycznych 

bomb jądrowych typu B61, składowanych na 

terenie bazy lotniczej İncirlik, leżącej we wschodniej 

części miasta Adana na południu Turcji. 

Amerykańskie głowice jądrowe zaczęto rozmieszczać 

w Europie Zachodniej i Południowej na 

początku lat 50., czyli niedługo po utworzeniu Sojuszu 

Północnoatlantyckiego, po to by zrównoważyć 

znaczną przewagę militarną sił konwencjonalnych 

ZSRS i państw satelickich. Ponieważ wycieńczone 

wojną europejskie państwa NATO nie były w stanie 

utrzymywać, ani tym bardziej rozbudowywać zna- 


www.zbiam.pl

Sprzęt inżynieryjny 


2 października w Wojskowym Instytucie 

Techniki Pancernej i Samochodowej 

w Sulejówku odbyła się prezentacja, 

połączona z tematycznymi prelekcjami, 

dwóch lekkich środków przeprawowych 

oferowanych przez General Dynamics 

European Land Systems. Były to średni 

most towarzyszący VIPER i szturmowa 

kładka piechoty MAMBA. Są to środki 

przeprawowe zasadniczo powstałe 

z myślą o wojsku, jednak ich użycie 

nie musi ograniczać się tylko 

do operacji militarnych. 

Fotografie w artykule: Adam M. Maciejewski, 

Marcin Górka, Andrzej Kiński. 

Warto na początku wyjaśnić, że most VIPER 

to nowa nazwa wyrobu, który wcześniej 

był promowany przez General Dynamics 

European Land Systems (GDELS) jako Medium 

Trackway Bridge (MTB), natomiast MAMBA to nowa 

nazwa mostu Infantry Assault Bridge (IAB). 

Filozofia użycia VIPERA i MAMBY 

Przeznaczenie mostu VIPER i kładki MAMBA jest 

odmienne. VIPER służy do przeprawy pojazdów 

kołowych (możliwy jest również przejazd po 

nim pojazdów gąsienicowych, ale z ograniczeniami), 

natomiast MAMBA to kładka piechoty, 

pozwalająca na pokonywanie przeszkód terenowych, 

również w górach i w rejonach zurbanizowanych. 

Niemniej zarówno VIPER, jak i MAMBA 

powstały, by zapewnić wykorzystującym je oddziałom 

adekwatnie wysoką mobilność, pozwalającą 

na zachowanie wysokiego tempa działań 

i utrzymania inicjatywy taktycznej. Zarówno 

VIPER, jak i MAMBA umożliwiają prowadzenie 

działań manewrowych bez względu na napotykane 

przeszkody. 

Ideą powstania średniego mostu towarzyszącego 

VIPER była potrzeba dysponowania 

lekkim środkiem przeprawowym do pokonywana 

wszelkiego rodzaju wąskich przeszkód 

wodnych, rowów strzeleckich czy rozpadlin, 

występujących w terenie. Chodzi o niezbyt szerokie 

przeszkody, które jednak uniemożliwiają 

przejazd pojazdom. Mogą to być np. taktyczne, 

minoodporne, lekko opancerzone pojazdy 

w układzie 4×4 podczas patrolu na misji ekspedycyjnej, 

albo kołowe transportery opancerzone 

(w polskich realiach Rosomaki). Mogą to 

być także samochody ciężarowe wchodzące 

w skład konwoju logistycznego, ale pokonywanie 

różnych wąskich przeszkód terenowych 

Zaprezentowany w Wojskowym Instytucie Techniki Pancernej i Samochodowej wariant mostu VIPER został dostosowany 

do użycia z Jelczami serii 442, czyli podstawowymi samochodami ciężarowymi 4×4 Sił Zbrojnych RP, w tym Wojsk 

Obrony Terytorialnej. 

VIPER i MAMBA – innowacyjne 

środki przeprawowe 

może też dotyczyć kołowych pojazdów wojskowych, 

które w warunkach pokojowych bio- 

VIPER to rodzaj mostu szturmowego towarzyszą- 

Most VIPER 

rą udział w niesieniu pomocy podczas klęsk cego, mogącego stanowić integralny element 

żywiołowych. 

wysuniętych ugrupowań bojowych, a przy tym 

Przykładem z życia wziętym były działania kontyngentu 

ISAF w Afganistanie, którego patrole czę- 

jego transportu. Jest lekkim, modułowym i uni- 

niewymagającego specjalistycznego pojazdu do 

sto musiały pokonywać tak pozornie błahą przeszkodę, 

jak kanały irygacyjne, które stanowiły maksymalnej odpowiadającej obciążeniu do 

wersalnym mostem przeprawowym, o nośności 

często barierę wystarczającą, aby uniemożliwić MLC 40. W praktyce taka nośność pozwala na 

przejazd pojazdom kołowym. W warunkach europejskich 

– a jest to doświadczenie sił NATO ćwiczą- 

gąsienicowych o masie rzędu 36 t. Istnieje też 

przerzucanie Rosomaków lub lekkich pojazdów 

cych na terytorium państw bałtyckich – często możliwość zastosowania dodatkowych modułów 

poszerzających powierzchnię mostu, pozwa- 

można napotkać na lokalnych drogach krótkie mosty, 

czasami drewniane, o nieznanej lub wprost za lających na wykorzystywanie go przez pojazdy 

małej nośności, aby mogły po nich przejechać kilkunastotonowe 

pojazdy wojskowe. Wówczas rozciążeniu 

MLC 8. Takie rozwiązanie umożliwia wy- 

o mniejszym rozstawie osi, o maksymalnym obwiązaniem 

jest właśnie użycie mostu VIPER. korzystywanie mostu przez pojazdy różnych typów, 

również należące np. do organizacji 

MAMBA dla odmiany to kładka piechoty do 

pokonywania różnorodnych przeszkód wodnych pozarządowych lub ludności cywilnej, np. w czasie 

występowania klęsk żywiołowych. 

lub niewypełnionych wodą zagłębień terenowych. 

Przykładów jej praktycznego zastosowania W skład mostu wchodzą elementy przęsła 

jest wiele. W terenie miejskim może być również i układacz. Konstrukcja przęsła umożliwia jego 

przerzucona między dachami budynków, albo szybki (ok. 10 minut) montaż lub demontaż przez 

nad niebezpiecznym terenem, jak np. pole minowe. 

Z tego względu użycie kładki MAMBA obej- 

aluminiowych, z których można zbudować most 

cztery osoby. Przęsło składa się z lekkich modułów 

muje szeroki zakres zastosowań, przydatny do o długości 5, 7 lub 9 m (odpowiednio dwa, trzy 

wykorzystania w Wojskach Inżynieryjnych, Wojskach 

Aeromobilnych, Wojskach Obrony Teryto- 

2,8 m, wykorzystując do tego celu sworznie oraz 

i cztery moduły składowe mostu) i szerokości 

rialnej czy Wojskach Specjalnych. MAMBA może wbudowane w konstrukcję przęsła otwory i zatrzaski, 

więc bez użycia dodatkowych narzędzi. 

być też niezastąpionym sprzętem podczas niesienia 

pomocy ofiarom klęsk żywiołowych w ramach 

działań kryzysowych. 

gramowy układacz, który ułatwia montaż 

W skład mostu VIPER wchodzi także ok. 100-kilo- 

przęsła, 


www.zbiam.pl

Systemy bezzałogowe 

Rosyjski bezzałogowiec S-70 Ochotnik 

Prototyp S-70 i myśliwiec Su-57 startują do wspólnego lotu 27 września 2019 r. (zdjęcie jest najprawdopodobniej fotomontażem). 

Tomasz Szulc 

Aby właściwie ocenić nowy rosyjski 

bezzałogowy system powietrzny Suchoj 

S-70, warto rozważyć, jakie zadania 

powinny wykonywać takie maszyny 

i jakie cechy konstrukcyjne mają 

im w tym pomagać. Najbardziej 

oczywiste są misje rozpoznawcze. 

Kolejną funkcją jest walka 

radioelektroniczna. Następna grupa 

zadań wiąże się z użyciem uzbrojenia – 

– w pierwszej kolejności chodzi 

o uderzenia na cele lądowe i morskie. 

W tym przypadku należy jednak 

starannie wybierać misje dla aparatów 

bezzałogowych, gdyż podobne zadania 

często mogą efektywniej wykonywać 

poddźwiękowe lub naddźwiękowe/ 

/hipersoniczne pociski skrzydlate. 

Ilustracje w artykule, jeśli nie zaznaczono inaczej: 

Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej, Wiktor 

Druszlakow, OKB Suchoja, RSK MiG, Boeing, 

Dassault Aviation, Internet. 

Dla bezzałogowych systemów powietrznych 

(BSP) średniego i dużego zasięgu 

korzystne jest połączenie misji rozpoznawczych 

i uderzeniowych – BSP dysponuje 

Bezzałogowiec Korszun projektowany przez OKB Suchoja w latach 70. miał być przystosowany do przenoszenia 

uzbrojenia. 

w takim przypadku możliwością natychmiastowego 

rażenia wykrytych przez siebie celów. 

Oznacza to jednak wzrost komplikacji konstrukcji 

i zmniejszenie zasięgu (zabieranie uzbrojenia 

skutkuje zwykle zmniejszeniem zapasu paliwa). 

Na dodatek BSP przenoszą najczęściej uzbrojenie 

o małym wagomiarze i mogą zwykle razić tylko 

niektóre rodzaje celów. 

Niezależnie od rozmiarów, masy i zakresu wykonywanych 

zadań BSP powinny mieć szereg 

wspólnych cech: po pierwsze – powinny być 

mniejsze od swych pilotowanych odpowiedników; 

po drugie – powinny wyróżniać się obniżoną 

wykrywalnością w stopniu większym, niż samoloty 

załogowe; po trzecie – powinny być 

znacząco tańsze od samolotów załogowych wykonujących 

analogiczne zadania. 

Wszystkie kategorie BSP mają także wspólne 

słabości. Najważniejszą jest potrzeba utrzymywania 

łączności ze stanowiskiem dowodzenia (naziemnym 

lub powietrznym). Maszyny rozpoznawcze 

przekazują tą drogą zbierane informacje 

w czasie rzeczywistym, maszyny uderzeniowe 

otrzymują informacje o celach. Kanały łączności 

mogą być relatywnie łatwo zakłócone przez 

czynniki naturalne i wskutek celowego działania 

nieprzyjaciela. Wykorzystanie BSP autonomicznych 

(z elementami sztucznej inteligencji) jest do 

dziś ograniczone np. przez powszechnie deklarowany 

przez użytkowników brak zgody na atakowanie 

dowolnych celów bez ich ostatecznej 

identyfikacji przez człowieka. Kolejną słabością 

jest niezbyt efektywne unikanie nagłych zagrożeń, 

gdyż wyposażenie bezzałogowców, szczególnie 

tych mniejszych, we wszystkie lotnicze 

systemy ostrzegawcze bardzo skomplikowałoby 

ich konstrukcję i podniosło cenę. 

Najpierw trochę historii 

W ZSRR konstruowaniem wojskowych BSP zajmowało 

się początkowo OKB Tupolewa, specjalizujące 

się w projektowaniu bombowców i samolotów 

pasażerskich. W latach 50. i 60. wojskowi na całym 

świecie byli zainteresowani głównie maszynami 

rozpoznawczymi i takie z powodzeniem konstruowali 

inżynierowie Tupolewa. Inne biura konstrukcyjne 

zajmowały się tym zagadnieniem sporadycznie, 

często z własnej inicjatywy. Na początku 

lat 70. nastąpił krótkotrwały wzrost zainteresowania 

bezzałogowcami i prawie wszystkim biurom 

konstrukcyjnym nakazano opracowanie maszyn 

takiej kategorii. W KB Suchoja skonstruowano 

wówczas, napędzany dwoma niewielkimi silnikami 

odrzutowymi, bezzałogowy aparat Korszun 

[nie mylić z także odrzutowym Tu-300 Korszun 

z początku lat 90. – przyp. red.], przenoszący 

500 kg bombę. Po kolejnej nieoczekiwanej zmianie 

decyzji władz centralnych prace wstrzymano 

na etapie nieukończonej budowy prototypów. 

Gdy na początku lat 80. na świecie BSP zaczęły 

zajmować nowe nisze w militarnym ekosystemie, 

w dużej mierze za sprawą konstrukcji izraelskich, 

radzieccy decydenci zarządzili podjęcie podobnych 

prac. Okazało się jednak, że nie jest to proste 

i to z kilku powodów. Po pierwsze, w ZSRR nie było 

kluczowych komponentów do bezzałogowców 

nowej generacji: niewielkich silników, małogabarytowej 

i o wysokich parametrach aparatury rozpoznawczej 

oraz równie miniaturowych, a na dodatek 

wydajnych, środków łączności. Niemal równie 

ważny był czynnik subiektywny – otóż radzieccy 

wojskowi wszystkich szczebli nie bardzo wiedzieli, 

jak korzystać z tych maszyn. Tak było w przypadku 

dużych i ciężkich maszyn Tupolewa (Tu-123 


www.zbiam.pl

Lotnictwo morskie 

Co po Kamanach w Brygadzie Lotnictwa MW? 

W ramach umowy z General Dynamics Mission Systems Canada cztery eksnowozelandzkie maszyny przejdą gruntowną modernizację do standardu SH-2G(P2), 

która umożliwi ich dalszą wieloletnią eksploatację. Próby dwóch pierwszych maszyn rozpoczęto wiosną tego roku. Maszyna nosi cywilną rejestrację HMM481, 

na kadłubie widoczne godło Escuadrón Aeronaval N°21. 

Łukasz Pacholski, 

współpraca Andrzej Kiński 

Podpisanie w kwietniu 2019 r. umowy 

dotyczącej zakupu dla Brygady 

Lotnictwa MW czterech śmigłowców 

ZOP/CSAR Leonardo AW101 

zapoczątkowało długo oczekiwaną 

wymianę generacyjną sprzętu 

lotnictwa morskiego. Zamówienie 

ciężkich wiropłatów, które będą 

zastępować leciwe Mi-14PŁ i Mi-14PŁ/R, 

bynajmniej nie rozwiązuje wszystkich 

problemów. Pilnym zadaniem jest 

także wybór następcy pokładowych 

maszyn Kaman SH-2G Super Seasprite. 

Co ciekawe, odpowiadając na pytanie 

zadane w tytule artykułu, wydaje się, 

że ich optymalnym następcą może 

być… Kaman SH-2G Super Seasprite. 

Fotografie w artykule: General Dynamics Mission 

Systems Canada, Kaman Aerosystems, Łukasz 

Pacholski, Tomasz Grotnik, Maglieri Lourdes. 

Cztery eksamerykańskie śmigłowce trafiły 

do Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej 

(BLMW) wraz z parą fregat rakietowych 

typu Oliver Hazard Perry. Polska, dzięki ich 

przejęciu w ramach programu Excess Defense 

Articles (EDA), ograniczyła do minimum koszty 

pozyskania tego sprzętu, które wyniosły jedynie 

ok. 4 mln USD. Co istotne, dzięki możliwości wyboru 

wśród wszystkich dostępnych w Stanach 

Zjednoczonych egzemplarzy, BLMW przejęła 

cztery ostatnie wyprodukowane dla US Navy wiropłaty 

Kaman SH-2G Super Seasprite, mające numery 

seryjne 247–250 i burtowe 163543–16546. 

SH-2G dostarczono w latach 1992–1993, a ze służby 

w dywizjonie HSL-84 Thunderbolts, stacjonującym 

w bazie North Island w Kalifornii, zostały 

wycofane w okresie październik 2000 – czerwiec 

2001 r. Miały wówczas po ok. 2500 godzin nalotu. 

Już w lutym 2002 r. pierwsze dwa trafiły do 

zakładów firmy Kaman na przegląd i usprawnienie 

przed transportem do Polski. Dwa śmigłowce 

przypłynęły do Gdyni na pokładzie fregaty 

ORP Gen. T. Kościuszko we wrześniu 2002 r. Druga 

para, w sierpniu 2003 r., została przetransportowana 

do Niemiec na pokładzie statku handlowego, 

a później – już o własnych siłach – przeleciały 

z Nordholz do Gdyni. Cała czwórka została włączona 

w skład 28. Puckiej Eskadry Lotniczej, bazującej 

na lotnisku w Babich Dołach, i utworzyła 

w niej samodzielny klucz śmigłowców ZOP. 

Pomimo iż przejęcie używanych i już nie najnowocześniejszych 

na początku XXI wieku maszyn 

było u zarania traktowane jako rozwiązania tymczasowe, 

resort obrony rozpoczął inwestowanie 

w śmigłowce, które musiały szybko osiągnąć gotowość 

operacyjną pozwalającą na wykonywanie 

zadań w strukturach NATO. Jako lotniczy komponent 

fregat, biorą udział w rejsach poza obszarem 

Morza Bałtyckiego – ostatni tego typu przypadek 

miał miejsce w pierwszej połowie tego roku, kiedy 

w stałym zespole SNMG-1 operowała fregata ORP 

Gen. K. Pułaski. Wśród najważniejszych prac, które 

wykonano siłami krajowego przemysłu, można 

wymienić: integrację trzech wiropłatów z lekkimi 

torpedami POP Eurotorp MU90 Impact (standardowymi 

w Marynarce Wojennej), montaż nowych 

systemów nawigacji (odbiornik systemu GPS i radiokompas) 

oraz podstawy do 7,62 mm uniwersalnego 

karabinu maszynowego rodziny PKM (zastąpił 

amerykański M60), który jest obsługiwany przez 

operatora systemów pokładowych w każdym 

z trzech doposażonych egzemplarzy. 

Pomimo wsparcia producenta i zawartych 

umów serwisowych z podmiotami amerykańskimi 

(w tym za pośrednictwem procedury Foreign Military 

Sales), a także krajowych placówek naukowo- 

-badawczych i przedsiębiorstw, piętą achillesową 

polskich SH-2G Super Seasprite zawsze była niska 

gotowość operacyjna. Z nieoficjalnych informacji 

wynika, że wynosi ona w granicach 50%. W kolejnych 

miesiącach może się ona jeszcze bardziej obniżyć, 

gdyż firma Kaman jedynie do końca tego 

roku będzie wspierać ich eksploatację za pośrednictwem 

program FMS. Co ciekawe, w przypadku 

Peru i Egiptu producent gwarantuje wsparcie 

przez okres 20 lat. Według wiceministra obrony narodowej 

Wojciecha Skurkiewicza (wypowiedź na 

posiedzeniu SKON 10 maja 2018 r.), może być to 

ważny argument za szybkim wycofaniem Super 

Seasprite’ów z eksploatacji. I to pomimo że ich zużycie 

techniczne jest oceniane na ok. 50% resursu. 

Pytanie tylko, czym zostaną zastąpione, aby dalszy 

udział naszych fregat w operacjach NATO poza 

Morzem Bałtyckim był nadal możliwy. 

Peru stawia na SH-2G Super Seasprite 

Po ostatecznym wycofaniu śmigłowców Kaman 

SH-2G Super Seasprite z eksploatacji w US Navy 

w 2001 r., maszyny zostały zmagazynowane i zaoferowane 

sojusznikom. W ten sposób – poprzez 

program EDA – trafiły jednak tylko do Polski. Oferty 

skierowane do Egiptu i Ekwadoru pozostały 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Uroczyste wodowanie Albatrosa, pierwszego seryjnego Kormorana II. Prototyp był efektem pracy rozwojowej, zaś para jego bliźniaków budowana jest w oparciu 

o umowę zawartą pomiędzy Inspektoratem Uzbrojenia a konsorcjum przemysłowym. 


10 października w Gdańsku odbyła się 

potrójna uroczystość związana 

z programem budowy niszczycieli min 

projektu 258 Kormoran II. Powstają 

one w wyniku kooperacji trzech spółek 

tworzących konsorcjum – gdańskiej 

stoczni Remontowa Shipbuilding S.A., 

wchodzącej w skład Grupy Kapitałowej 

Remontowa Holding, będącej 

podmiotem wiodącym, oraz gdyńskich 

firm należących do Grupy Kapitałowej 

Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. – 

– Ośrodka Badawczo-Rozwojowego 

Centrum Techniki Morskiej S.A. 

i PGZ Stoczni Wojennej Sp. z o.o. 

Ilustracje w artykule Marcin Chała. 

Pierwszym ze wspomnianych wydarzeń było 

położenie stępki ostatniego z zamówionych 

Kormoranów II, jednostki 258/3, czyli przyszłego 

ORP Mewa. Proces uwieczniony przyspawaniem 

do konstrukcji sekcji dennej D5 medalu okolicznościowego 

odbył się w hali wyposażonej 

w systemy monitoringu i urządzenia filtrujące oraz 

kontrolujące m.in. czystość i temperaturę powietrza, 

a także zapobiegające przedostawaniu się do 

środka drobin materiałów ferromagnetycznych i innych 

zanieczyszczeń z zewnątrz. Wszytko to dlatego, 

że konstrukcja Kormoranów II bazuje na niemagnetycznej 

stali austenitycznej, wymagającej 

specyficznej technologii obróbki. Cięcie blach do 

budowy Mewy zainicjowano 19 czerwca tego roku. 

Po położeniu stępki przyszedł czas na chrzest 

drugiego w serii ORP Albatros, którego stępkę położono 

5 grudnia 2018 r. Jego matką chrzestną została 

Krystyna Patz, żona wadm. Jerzego Patza, który 

Seryjne Kormorany dwa 

m.in. dowodził poprzednim okrętem o tej nazwie – 

– trałowcem bazowym proj. 206F (w służbie 1965– 

–1994), zbudowanym w tej samej stoczni (wówczas 

Północna im. Bohaterów Westerplatte). Zwieńczeniem 

uroczystości było zwodowanie tego niszczyciela 

min z użyciem doku pływającego nr 2. 

Obecnie Albatros będzie w dalszym ciągu wyposażany 

i szykowany do prób zakładowych na uwięzi 

HAT, później zaś morskich SAT. W tym etapie jego 

budowy, jak też kolejnych, zmierzających do przygotowania 

jednostki do zdania zamawiającemu, 

czyli Inspektoratowi Uzbrojenia, i w konsekwencji 

użytkownikowi, czyli Marynarce Wojennej, ważną 

rolę odegra Ośrodek Badawczo-Rozwojowego 

Centrum Techniki Morskiej S.A. (CTM). Jest on bowiem 

odpowiedzialny za dostarczenie i integrację 

na Kormoranach II szeregu nowych autorskich rozwiązań, 

opracowanych z myślą o tym programie. 

Od pracy rozwojowej do serii 

Wprowadzenie do służby prototypowego niszczyciela 

min proj. 258 Kormoran II ORP Kormoran, co 

nastąpiło 28 listopada 2017 r., poprzedziły liczne 

próby i testy na morzu. Okręt powstawał w ramach 

pracy rozwojowej i konieczne było sprawdzenie 

zastosowanych na nim rozwiązań pod kątem 

zgodności z wymaganiami taktyczno-technicznymi. 

Nowe niszczyciele min to pierwsze jednostki 

polskiego projektu i budowy, które wykorzystują 

zintegrowany system walki. Jest nim SCOT (Ship 

COmbat Tactical), opracowany w CTM. System był 

niejednokrotnie nagradzany, m.in. „Bursztynowym 

Medalionem” w czasie targów BaltMilitaryExpo 

w Gdańsku w czerwcu 2018 r. i Nagrodą Prezydenta 

RP na Międzynarodowym Salonie Przemysłu 

Obronnego w Kielcach we wrześniu 2018 r. 

Mnogość sensorów i efektorów na jednostkach 

pływających wymaga spięcia ich w jednolitą strukturę, 

ułatwiającą przepływ informacji, ich analizę 

oraz wspomaganie w podejmowaniu decyzji, jak też 

w szkoleniu załogi. Podstawową funkcją SCOT-a jest 

zatem integracja podsystemów okrętowych, w tym: 

zwalczania celów powietrznych, nawodnych, podwodnych 

i zagrożeń asymetrycznych, obserwacji 

technicznej, systemu łączności oraz zintegrowanego 

systemu nawigacyjnego w zakresie zapewnienia 

bezpieczeństwa pływania, monitorowania aktualnego 

położenia geograficznego i parametrów ruchu 

jednostki oraz wypracowania obrazu sytuacji 

taktycznej. Ponadto SCOT wspiera załogę okrętu 

w efektywnym wykorzystaniu sensorów i efektorów, 

a także w planowaniu misji, wspomaganiu decyzyjnym 

oraz monitorowaniu realizacji zadań. 

SCOT został już szczegółowo sprawdzony w warunkach 

rzeczywistych, na morzu, na prototypowym 

ORP Kormoran. Na bazie zgromadzonych doświadczeń 

jest on modyfikowany w celu 

osiągnięcia optymalnej konfiguracji. Niestety, na 

razie nie znamy szczegółów tych zmian. 

Z systemem SCOT współpracują inne urządzenia 

okrętowe rodem z CTM – konsole systemu dowodzenia 

okrętem i kierowania środkami walki rozmieszczone 

w bojowym centrum informacyjnym 

jednostki. Za pośrednictwem monitorów wysokiej 

rozdzielczości operatorzy mają dostęp do intuicyjnych 

interfejsów systemu z przejrzystym zobrazowaniem, 

wspomaganiem procesu dowodzenia 

oraz możliwością użycia uzbrojenia i wyposażenia 

okrętu. Wielofunkcyjne konsole operatorskie pozwalają 

na realizację zadań z dowolnej z nich po 

zalogowaniu operatora na odpowiednią rolę funkcyjną. 

Oprócz konsol wielozadaniowych, system 


www.zbiam.pl

Okręty wojenne 

FDI, czyli downsizing po francusku 


24 października w stoczni państwowego 

koncernu stoczniowego Naval 

Group w bretońskim Lorient odbyła się 

uroczystość rozpoczęcia cięcia blach 

do budowy pierwszej z piątki fregat 

nowego typu dla francuskiej Marine 

nationale. Okręty powstają w ramach 


et d’intervention, fregaty obronno- 

-interwencyjne). Mają stanowić 

uzupełnienie pary fregat przeciwlotniczych 

typu Horizon i ósemki wielozadaniowych 

typu FREMM, czyli służących 

lub jeszcze budowanych okrętów I rangi. 

Celem jest uzyskanie do 2030 r., 

założonego w opublikowanej w 2013 r. 

Białej Księdze Obrony i Bezpieczeństwa 

Narodowego, stanu 15 jednostek 

pierwszoliniowych o dużej 

autonomiczności oraz sile ognia, 

zdolnych do samodzielnego operowania 

w strefach kryzysowych. 

Ilustracje w artykule: Naval Group, 

Tomasz Grotnik, Thales, Airbus/Eric Raz. 

Nieformalne, wstępne prace prowadzone 

przez koncern DCNS (od czerwca 2017 r. Naval 

Group) i Generalną Dyrekcję ds. Uzbrojenia 

(Direction générale de l’Armement, DGA) paryskiego 

Ministerstwa Sił Zbrojnych, mające na celu 

zaprojektowanie następców pięciu, dziś ok. 20-letnich, 

fregat II rangi typu La Fayette ruszyły po publikacji 

Białej Księgi w 2013 r. Ponieważ chodziło o okręty 

o wyporności rzędu 4000 t, określano je jako FTI (Frégates 

de tailleintermédiaire, fregaty średniej wielkości). 

Wkrótce okazało się jednak, że nie będzie to jedyne 

uzasadnienie ich zakupu. 

Pierwotne zamiary Ministerstwa Sił Zbrojnych 

Republiki Francuskiej zakładały budowę 17 fregat 

wielozadaniowych FREMM (Frégates européenne 

multi-mission) w trzech wersjach (przeciwpodwodnej, 

przeciwlotniczej i zwalczania celów lądowych), 

co miało pozwolić na wycofanie starych jednostek 

typów Georges Leygues, Cassard i La Fayette. Jednak 

„kontrakt stulecia” z powodu cięć budżetowych został 

okrojony do 11 okrętów, co jeszcze w 2014 r. potwierdził 

szef Sztabu Marine nationale adm. Bernard 

Rogel. Ale i ten stan nie trwał długo. Rok później, 

29 maja, ówczesny minister sił zbrojnych Jean-Yves 

Już w 2008 r. DCNS przedstawił średnią fregatę eksportową o wyporności 4000 t, nazwaną FM 400. Wkrótce 

antycypowano też odwrócony dziób. Miała również jeden maszt zintegrowany, choć wtedy jeszcze z radarem 

z anteną obrotową, kryjącą się pod stożkiem. 

Najnowsza wizualizacja fregaty FDI, okrętu, który ma wspierać większe jednostki, ale dzięki postępowi technicznemu 

w istocie nie ustępując im pola. Wyposażenie spowoduje, że FDI o wyporności ok. 4000 t będzie 

miał takie same zdolności zwalczania celów podwodnych i powierzchniowych jak 6000-tonowy FREMM, ale 

przewyższy jego specjalizowaną wersję DA w operacjach przeciwlotniczych (sic!). Ta ostatnia cecha to efekt 

użycia radaru Sea Fire z czterema antenami ścianowymi AESA o znacznie lepszych parametrach niż Herakles 

z pojedynczą obrotową anteną PESA. 

Le Drian zainicjował formalnie program FTI. Jednocześnie 

ponownie ograniczono liczbę FREMM-ów 

– teraz do ośmiu, w celu sfinansowania piątki „czterotysięczników”. 

W ten sposób FTI zyskał wyższy 

priorytet i stało się jasne, że fregaty te nie będą tylko 

nowszym analogiem La Fayettów, w istocie 

„przerośniętych” patrolowców (formalnie Frégate 

légère furtive, czyli lekka fregata stealth) o słabym 

uzbrojeniu i z przestarzałymi systemami obserwacji, 

lecz zaawansowanymi technicznie okrętami, 

mogącymi pełnić funkcję jednostek I rangi mimo 

ograniczonej wielkości. 11 listopada w czasie posiedzenia 

Komitetu Inwestycyjnego resortu sił 

zbrojnych autoryzowano program, przyznając 

pierwsze środki w wysokości 125 mln EUR. Jednocześnie 

uruchomiono równoległy projekt remontu 

głównego, połączonego z modernizacją trzech 

z pięciu La Fayettów, których służba musi być przedłużona, 

w związku z czasem trwania budowy FTI, 

co najmniej do połowy lat 20. 

Ambitny plan budowy serii 11 FREMM-ów o wyporności 

6000 t, w tym dziewięciu optymalizowanych 

do walki podwodnej FREMM ASM (Anti-sous- 

-marine) i dwójki w wersji przeciwlotniczej FREDA 

(Frégates de défense aériennes), zakończy się na 

ośmiu jednostkach. Do tego zamiast zaawansowanej 

wersji FREDA, wyposażonej w nowy radar z antenami 

ścianowymi, maszt zintegrowany i pociski 


www.zbiam.pl

Uzbrojenie morskie 


Mimo że norweski przeciwokrętowy 

kierowany pocisk rakietowy NSM 

jest na rynku już ponad dekadę, 

nie zanotował przez ten czas sukcesów, 

na jakie liczyli jego twórcy. Sytuacja 

zmieniła się dopiero w ciągu kilku 

ostatnich lat, gdy jego producentowi, 

grupie Kongsberg, udało się wejść 

na lukratywny rynek Stanów 

Zjednoczonych, a w Europie uzyskać 

zamówienie Republiki Federalnej 

Niemiec. Także w Polsce NSM umacnia 

swoją pozycję, dzięki rozpoczęciu 

budowy ośrodka produkcyjno- 

-serwisowego tych pocisków 

w Wojskowych Zakładach 

Elektronicznych S.A. 

w Zielonce. 

NSM na szerokich wodach 

Fotografie w artykule: US Navy/MC Kenneth 

Rodriguez Santiago, MC2 Shannon Renfroe, 

MC2 Zachary D. Bell, MC2 Amy M. Ressler, 

PO3 Josiah J. Kunkle; 

David Hogan/AMRDEC WDI via US Army, 

Adam M. Maciejewski, 

CCDC Aviation & Missile Center, 

Naval Helicopter Association, Sjøforsvaret. USS Gabrielle Giffords odpala RGM-184A NSM Block 1 podczas ćwiczeń „Pacific Griffin” 1 października 2019 r. 

Na rynku przeciwokrętowych kierowanych 

pocisków rakietowych (pokpr) występuje 

duża konkurencja. Szereg państw oferuje 

takie uzbrojenie na eksport, a w przypadku potentatów, 

takich jak np. Federacja Rosyjska, oferta obejmuje 

kilka ich typów, dopasowanych do zasobności 

portfela kupującego albo mniej lub bardziej 

wyśrubowanych wymagań taktyczno-technicznych. 

Do tego dochodzi jeszcze bardzo prozaiczna 

sprawa – prawie wszyscy liczący się producenci 

pokpr oferują także platformy bojowe, które mogą 

te pociski odpalać (samoloty, śmigłowce, okręty 

nawodne i/lub podwodne, wyrzutnie lądowe). Takiego 

handicapu nie ma Norwegia, która nie jest 

eksporterem okrętów ani samolotów. Z tego powodu 

NSM (Naval Strike Missile) Konsberga konkuruje 

głównie osiągami i warunkami umowy handlowej. 

Oczywiście zdarzają się wyjątki. I tak 

18 kwietnia 2018 r. Malezja zamówiła za 124 mln 

EUR NSM-y do swoich, docelowo, sześciu korwet 

typu Maharaja Lela, jak nazwano lokalnie budowane 

okręty bazujące na znacząco powiększonym licencyjnym 

francuskim projekcie Gowind 2500, 

które oryginalnie oferowano z pokpr MBDA MM40 

Exocet Block 3. 

Niedługo potem Kongsebrg sprzedał pociski 

NSM Republice Federalnej Niemiec. Jest to poniekąd 

transakcja wiązana, wynikająca z wyboru 

przez Norwegię niemieckich okrętów podwodnych 

typu 212CD (Common Design). Wartość 

umowy z 20 czerwca 2018 r. wynosi 220 mln NOK 

(21,5 mln EUR), co wskazuje raczej na początek 

zakupów niż jednorazową transakcję. Część doniesień 

mówi, że Niemcy docelowo zastąpią pociskami 

NSM rakiety serii RGM-84 Harpoon i MM38 

Exocet na swoich fregatach, czyniąc go zasadniczym 

pociskiem tej klasy w Deutsche Marine. I jedynie 

korwety typu K130 Braunschweig nadal 

będą uzbrajane w pokpr Saab/Diehl RBS-15 Mk 3. 

Nie jest to z pewnością dobra wiadomość dla Boeinga, 

producenta Harpoonów, ale jeszcze gorsze 

wieści dla spółki z Arlington napłynęły ze Stanów 

Zjednoczonych. 

US Navy wybiera NSM 

Kariera NSM za Atlantykiem wiąże się z historią 

rozwoju okrętów wielozadaniowych Littoral 

Combat Ships (LCS). Nie będziemy teraz tego zagadnienia 

szczegółowo przypominać. Wspomnijmy 

jedynie, że zdolność zwalczania celów 

pływających przez LCS ograniczono do pakietu 

misyjnego Surface Warfare (SUW), który miał 

umożliwiać rażenie tylko szybkich małych jednostek 

nawodnych (tzw. FAC/FIAC). Rozwój pakietu 

SUW podzielono na etapy (Increments, 

Inc). Obecnie SUW Inc 1 obejmuje dwa systemy 

artyleryjskie Mk 46 Mod 2 z 30 mm armatą Mk 44 

Mod 2 każdy, a także śmigłowiec MH-60R, Inc 2 

małe łodzie motorowe (tzw. Maritime Security 

Module), zaplanowany Inc 3 pionowe wyrzutnie 

ppk AGM-114L Longbow Hellfire (przejęte z zapasów 

US Army, więcej w WiT 4/2017) – jako tzw. 

Surface-to-Surface Missile Module Increment I – 

– oraz śmigłowiec bezzałogowy MQ-8C Fire Scout 

(jako uzupełnienie MH-60R, zastąpi w tej roli obecny 

mniejszy taki bezzałogowiec, czyli MQ-8B) 

oraz przyszły Inc 4, czyli tzw. Surface-to-Surface 

Missile Module Increment II (nowy pocisk, do zastąpienia 

AGM-114L, którego produkcja zakończyła 

się ponad dekadę temu). AGM-114L to 

także broń przypadkowa, która wypełniła lukę 

po systemie rakietowym Non-Line-of-Sight 

Launch System (NLOS-LS) Precision Attack Missile 

(PAM), którego rozwój przerwano na początku 

obecnej dekady. Powyższe pakiety uzupełnia 

57 mm armata automatyczna Mk 110 (lokalne 

oznaczenie BAE Systems Bofors Mk 3), ale jak widać 

zdolność samodzielnej walki LCS-ów z okrętami 

nawodnymi nieprzyjaciela jest niemal żadna 

(MH-60R nie przenoszą pokpr AGM-119B 

Penguin, których US Navy miała niewiele ponad 

sto), zwłaszcza takimi uzbrojonymi w pokpr. 

Ograniczenia LCS-ów stały się jeszcze wyraźniejsze 

wraz ze wzrostem ambicji Waszyngtonu na 

wschodnim Pacyfiku i parciu ku konfrontacji 

z Chinami. LCS bez pokpr nie jest w tamtej części 

świata zbyt przydatny. 


www.zbiam.pl

Wojsko I Technika 11/2019 (51) promo

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?