تاریخ سرخ: رُزا لوکزامبورگ

رُزا لوکزامبورگ
تاریخ سرخ شیرین میرزانژاد
Copyright © 2019 Khameneh Multimedia All rights reserved.

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
تاریخ سرخ
رُزا لوکزامبورگ
شیرین میرزانژاد
فیلمنامه مستند
دی ماه ١٣٩٨
٢

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
تقدبمیبمم به جانباختگان راه آزادی
سپاسگزارم از خابمنبمم نسبرتبررن موسوی و آقای ا کبرببرر معصوم بیگی به خاطر راهنمابىیبىی و کمک ‏بىببىی دریغ شان که
منابع مورد استفاده ی این اثر را در اختیارم گذاشتند.‏
شبریبررین مبریبررزانژاد
٣

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
رزا ‏(بجببجخش های این نامه را بازیگران ‏مجممجختلف می خوانند و هر کدام بر روی دیگری اورلپ می شود):‏
از نامه به کلارا زتکبنیبنن ١
برلبنیبنن
١١ ژانویه ١٩١٩
کلارای عزیز
امروز بالاخره نامه ی طولابىنبىی ات را دریافت کردم و بالاخره توانستم ‏بجببجخوابمنبمم و عجیب تر اینکه توانستم
جواب بدهم.‏ زندگی ای که من ‏‐همھهممگی ما‐‏ هفته هاست دار ‏بمیبمم غبریبررقابل وصف است؛ آشوب،‏ جابجببججابىیبىی
مدام آپاربمتبممان ها،‏ اخبار مداوم ‏بجببجحران ها آمیخته با کار سخت،‏ کنفرانس ها و غبریبرره و غبریبرره.‏ به معنای واقعی
کلمه فرصت نکردم که برایت بنویسم!‏ آپاربمتبممابمنبمم را هر از گاهی شب ها برای یکی دو ساعت می بینم.‏
شاید امروز این نامه را ‏بمتبممام کنم.‏ فقط ‏بمنبممی دابمنبمم از کجا شروع کنم.‏ خیلی چبریبرزها هست که برایت
بگو ‏بمیبمم…‏
‏…جنبش ما در ‏مجممججموع به خو ‏بىببىی در سرتاسر رایش پیش می رود.‏ جدابىیبىی از حزب سوسیال دموکرات
مستقل ‏(یو.اس.بىپبىی.دی)‏ به دلایل سیاسی اجتناب ناپذیر بود.‏ گرچه مردم هنوز ‏همھهممان طور هستند،‏
وضعیت به کلی تغیبریبرر کرده.‏ ‏بجببجحران های حاد سیاسی که هر دو هفته یکبار اینجا شاهدش هستیم مانع کار
سیستماتیک آموزش می شود،‏ اما در عبنیبنن حال مدرسه ای عالىللىی برای آموزش توده هاست.‏ در ‏بهنبههایت تارتحیتحخ
را باید ‏همھهممان طور که پیش می آید پذیرفت.‏ در حال حاضر نبرببرردها در برلبنیبنن ادامه دارد.‏ بسیاری از پسران
شجاع ما در عملیات کشته شدند.‏ مایر‎٢‎ ، لدبور‎٣‎ و ‏(احتمالاً‏ متاسفانه)‏ لئو‎٤‎ بازداشت شده اند.‏
هزاران بار تو را در آغوش می کشم
راوی:‏
رزا لوکزامبورگ چهار روز پس از نوشبنتبنن این نامه در تارتحیتحخ ١۵ ژانویه ١٩١٩ به ‏همھهممراه کارل لیبکنشت
دستگبریبرر شد.‏ این دستگبریبرری نقطه ی پایابىنبىی بود بر عمر کوتاه اما پرتلاطم رزا،‏ که ‏بجببجخش عمده ی آن به
فعالیت های سیاسی و پیگرد قضابىیبىی به خاطر آن گذشت.‏ رزا را می توان ‏بمنبمماینده ی اقلیت ها دانست:‏ ‏بهیبههودی
Clara Zetkin ١
Ernst Meyer ٢
Ledebour ٣
٤
Leo Jogiches ٤

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
بود،‏ ا گرچه هرگز مذهبىببىی نبود:‏ اهل ‏لهللهھستان بود و او را به عنوان ‏«لهللهھستابىنبىی»‏ می شناختند،‏ ا گرچه تابعیت
آلمللممابىنبىی گرفت و خود انبرتبررناسیونالیست بود؛ هرگز ازدواج نکرد،‏ ا گرچه آشکارا روابط آزاد داشت؛ و مهم تر
از ‏همھهممه زبىنبىی بود ‏بجتبجحصیل کرده که به یکی از مهم ترین رهبرببرران جنبش جهابىنبىی پرولبرتبرری تبدیل شد.‏
‏*می خواهم بار ‏بمتبممام رتحنتحج ها و ‏بمتبممام اشک های پنهان و تلخ را بر وجدان ثروبمتبممندان بگذارم.‏
‏‐از یادداشت های دوران مدرسه
رزا:‏
از نامه به سونیا لیبکنشت ١
ورونکه ٢
٢ می ١٩١٧
‏…می دابىنبىی،‏ گاهی به نظرم می رسد که واقعاً‏ به هیچ وجه انسان نیستم،‏ بلکه پرنده یا جانوری هستم در
قالب انسان.‏ از درون،‏ احساس می کنم در یک باغ مثل ‏همھهممیبىنبىی که اینجا هست،‏ و زیادتر از آن در ‏جمچجممبرنبرزار،‏
وقبىتبىی که زنبورها میان علف ها ‏همھهممهمه می کنند،‏ بیشبرتبرر حال و هوای خانه را دارم،‏ تا وقبىتبىی که در کنگره ی
حزب هستم.‏ مطمئناً‏ این را به تو می توابمنبمم بگو ‏بمیبمم چون فوراً‏ به من شک ‏بجنبجخواهی کرد که به سوسیالبریبرزم
خیانت می کنم!‏ می دابىنبىی که علبریبررغم ‏بمتبممام این ها،‏ واقعاً‏ امیدوارم که در حال ابجنبججام وظیفه ام ‏بمببممبریبررم،‏ در
جنگی خیابابىنبىی،‏ یا در زندان.‏
اما اعماق وجود من بیشبرتبرر به چرخ ریسک ها‎٣‎ تعلق دارد تا ‏«رفقا»…‏
راوی:‏
رزا در سال ١٨٧١ در شهر زامُشچ‎٤‎ در ‏لهللهھستان به دنیا آمد.‏ ‏لهللهھستان در آن زمان میان امبرپبرراتوری های
روسیه،‏ آلمللممان و اتریش‐هنگری تقسیم شده بود و رزا در ‏بجببجخشی متولد شد و رشد کرد که ‏بجتبجحت سلطه ی
روسیه بود.‏ پدر رزا که تاجری ‏بهیبههودی بود و عقاید لیبرببررال داشت،‏ فضای آن شهر کوچک را خفقان آور
می دید و دو سال بعد از تولد رزا،‏ به ‏همھهممراه خانواده اش به ورشو نقل مکان کرد.‏ آبهنبهها در خانه به زبان های
آلمللممابىنبىی و ‏لهللهھستابىنبىی صحبت می کردند و رزا بعداً‏ زبان روسی را هم آموخت.‏ تزار روس در آن دوران
سیاست های سرکوب گرانه ای را علیه اقلیت ها اعمال می کرد.‏ از ‏جمججممله ی این سیاست ها ‏بجتبجحمیل زبان و
Sonja Liebknecht ١
Wronke ٢
٣ نوعی پرنده
٥
Zamość ٤

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
مدارس روسی در مناطقی از امبرپبرراتوری روسیه بود که سا کنانش ‏لهللهھستابىنبىی،‏ آلمللممابىنبىی یا فنلاندی بودند.‏ ‏بهیبههودیان
هم به خاطر سیاست های ضدبهیبههود روسیه ی تزاری ‏بجتبجحت فشار بودند.‏ رزا در ‏همھهممان سال های ابتدابىیبىی
زندگی اش دچار نقص در ناحیه ی لگن شد و این نقص تا پایان عمرش بافىقفىی ماند.‏ با ‏همھهممه ی این ‏مجممجحدودیت ها
رزا موفق شد در سبریبرزده سالگی وارد مدرسه ای دخبرتبررانه شود که ‏لهللهھستابىنبىی ها را به ندرت در آن
می پذیرفتند و پذیرش دخبرتبرران ‏بهیبههودی از آن هم نادرتر بود.‏ در ‏همھهممان سال ها بود که رزا برای ‏بجنبجخستبنیبنن بار
وارد فعالیت سیاسی شد و دیدگاه سوسیالیسبىتبىی پیدا کرد.‏ او با مارچبنیبنن کاسبرپبررسا ک‎١‎ ، انقلابىببىی سوسیالیست
‏لهللهھستابىنبىی آشنا شد و به حزب پرولتاریا پیوست.‏ چبریبرزی نگذشت که این حزب ‏بجتبجحت نظارت و آزار پلیس قرار
گرفت.‏ به دنبال تلاش اعضا برای سازماندهی اعتصاب عمومی،‏ تعدادی از رهبرببرران شان دستگبریبرر و اعدام
شدند و حزب نبریبرز منحل شد.‏ اما رزا و دیگر اعضاء بافىقفىی مانده به برگزاری جلسات شان در خفا ادامه
دادند.‏ رزا در سال ١٨٨٧ دوره ی دببریبررستان را با ‏بمنبممرات عالىللىی به پایان رساند اما به خاطر ‏«رفتار
خصومت آمبریبرز نسبت به مقامات»‏ از مدال طلا ‏مجممجحروم شد.‏
از نامه به لئو یوگیش ٢
برلبنیبنن
٣ دسامبرببرر ١٨٩٨
دیروز پیش مرینگ بودم و با این باور تاسف بار به خانه برگشتم که چاره ای ندارم جز اینکه بنشینم و
‏«اثری بزرگ»‏ را بنویسم.‏ مرینگ‎٣‎ هم درست مثل کائوتسکی‎٤‎ بلافاصله پرسید:«داری اثر مهمی
می نویسی؟»‏ و آنقدر جدی بود که احساس کردم فقط باید دست به کارش شوم.‏ کاریش ‏بمنبممی شود کرد‐‏
ظاهراً‏ من ‏سمشسممایل کسی را دارم که باید ‏«اثری بزرگ»‏ بنویسد ، و من چاره ای ندارم جز اینکه انتظار
عمومی را برآورده سازم.‏ ‏(شاید تو بتوابىنبىی به من بگو ‏بىیبىی که این اثر بزرگ را درباره ی چه باید بنویسم.)…‏
راوی:‏
شاید از رزا لوکزامبورگ جز این هم انتظار ‏بمنبممی رفت.‏ رزا در سال ‎١٨٨٩‎برای فرار از تعقیب پلیس،‏ به
کمک کاسبرپبررسا ک به شهر زورتحیتحخ در سوییس گربجیبجخت که در آن زمان مقصد بسیاری از تبعیدی ها و
مهاجران سیاسی اروپای شرفىقفىی بود.‏ در ‏همھهممان سال وارد دانشگاه زورتحیتحخ شد و به ‏بجتبجحصیل در فلسفه،‏ حقوق
Marcin Kasprzak ١
Leo Jogisches ٢
Franz Mehring ٣
٦
Karl Kautsky ٤

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
و اقتصاد سیاسی پرداخت.‏ او یکی از معدود زنابىنبىی بود که در آن دوران از آن دانشگاه مدرک دکبرتبررا
دریافت می کرد.‏ در سال ١٨٩٧ از رساله ی دکبرتبرری خود با عنوان ‏«توسعه صنعبىتبىی ‏لهللهھستان»‏ دفاع کرد و
سال بعد این رساله در قالب یک کتاب منتشر شد.‏ رزا در ‏همھهممان سال ها برای ‏بجنبجخستبنیبنن بار شروع به
مطالعه ی آثار آدام اسمسسممیت و کارل مارکس کرد و با پاول ا کسلرد‎١‎ ، گئورگی پلخانف‎٢‎ و الکساندرا
کولونتای‎٣‎ ارتباط نزدیکی پیدا کرد.‏ او در بدو ورود به زورتحیتحخ با لئو یوگیش آشنا شد،‏ سوسیالیست روس
جوابىنبىی که سال ها با هم رابطه ای عاشقانه داشتند و تا پایان عمر رفیق و هم رزم بافىقفىی ماندند.‏
*
من در ‏بمتبممام جهان حال و هوای خانه را دارم،‏ هر جا که ابرها باشند و پرندگان و
اشک های انسان.‏
‏‐از نامه به ماتیلده وورم،‏ ١٩١٧
از نامه به دببریبرران نو ‏بىیبىی سایت ٤
زورتحیتحخ
۵ مارس ١٨٩۶
به دببریبرران نو ‏بىیبىی سایت:‏
من مقاله ای را هم درباره ی جریان های ناسیونالیسبىتبىی در جنبش سوسیالیست ‏لهللهھستان می فرستم.‏ موضوع
‏‐چنان که امیدوارم خودتان از مقاله دریابید‐‏ قطعاً‏ به جاست.‏ تغیبریبرر در موضع سوسیالیست های
‏لهللهھستابىنبىی در آلمللممان و اتریش،‏ که پیش از این شروع شده بود،‏ به نظر من می تواند به انشعاب حزب گالیتسیا
از حزب سوسیال دموکرات اتریش منجر شود…‏
‏…بمتبممام جنبش ناسیونالیسبىتبىی که در میان سوسیالیست های ‏لهللهھستان در حال وقوع است،‏ تلاش می کند که
به خود ظاهری مارکسیسبىتبىی بدهد،‏ عمدتاً‏ از طریق جلب وا کنش های ‏همھهممدلانه ی حزب سوسیال دموکرات
آلمللممان.‏ از سوی دیگر،‏ سوسیالیست های ‏لهللهھستان به دنبال جلب ‏همھهممدلىللىی دیگر سوسیالیست های اروپای غر ‏بىببىی
هم هستند…‏
‏…ا گر تصمیم گرفتید که این مقاله را چاپ کنید،‏ هر چه زودتر چاپ شود ارزش عملی بیشبرتبرری خواهد
داشت…‏
Pavel Axelrod ١
George Plekhanov ٢
Alexandra Kollontai ٣
٧
Neue Zeit ٤

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
راوی:‏
در سال ‎١٨٩٣‎به ‏همھهممراه یوگیش و چند تن دیگر از ‏جمججممله یولیوس کارسکی‎١‎ و فلیکس درژینسکی‎٢‎ ‏(که
بعدها رئیس چکا یا ‏همھهممان پلیس امنیت بلشویک ها شد)،‏ در ‏مجممجخالفت با گرایشات ناسیونالیسبىتبىی روزافزون
حزب سوسیالیست ‏لهللهھستان،‏ حزب سوسیال دموکرات ‏لهللهھستان را تاسیس کردند که بعداً‏ با ادغام در حزب
کمونیست کارگری ‏لهللهھستان،‏ به حزب ‏«سوسیال دموکرات پادشاهی ‏لهللهھستان و لیتوابىنبىی»‏ تغیبریبرر نام داد.‏ در
ادامه نبریبرز نشریه ی ‏«اسبرپبرراوا روبوتنیچا»‏‎٣‎ ‏(راه کارگر)‏ را تاسیس کردند.‏ رزا بر این باور بود که ‏لهللهھستان
مستقل تنها از طریق انقلاب سوسیالیسبىتبىی در آلمللممان،‏ اتریش‐هنگری و روسیه می تواند وجود داشته
باشد.‏ او به طور مطلق با خود ‏مجممجختاری و حق تعیبنیبنن سرنوشت ملت ها ‏مجممجخالف نبود.‏ در واقع درباره ی
مسئله ی جنبش ملی اسلاوهای جنوب علیه سلطه ی ترک ها آرابىیبىی کاملاً‏ متفاوت داشت.‏ او ‏بجتبجحلیل می کرد
که رهابىیبىی ملت های بالکان که زیر سلطه ی ترک ها هستند وضعیت ملت های اتریش‐هنگری را هم به هم
می زنند و معتقد بود که رهابىیبىی بالکان از یوغ ترک ها نفوذ تزاریسم را شدت ‏بمنبممی ‏بجببجخشد،‏ بلکه آن را تضعیف
می کند.‏ اما درباره ی ‏لهللهھستان تا کید می کرد که مبارزه می بایست علیه سرمایه داری باشد و نه صرفاً‏
استقلال ‏لهللهھستان.‏ به عقیده ی او در سرمایه داری شعار استقلال ملی ارزش ترفىقفىی خواهانه نداشت و
نبریبرروهای داخلی ملت ‏لهللهھستان ‏بمنبممی توانست آن را متحقق کند؛ تنها دخالت این یا آن نبریبرروی امبرپبرریالیسبىتبىی
می توانست به آن دامن بزند.‏ او استدلال می کرد که شعار استقلال ملی دیگر در سوسیالبریبرزم جابىیبىی ندارد
زیرا دیگر ستم ملی وجود ‏بجنبجخواهد داشت و وحدت ببنیبنن المللممللی نوع بشر به ‏بجتبجحقق خواهد پیوست.‏
رزا:‏
از نامه به ماتیلد وورم
١۶ فوریه ١٩١٧
ورونکه
با این موضوع ‏«رتحنتحج ویژه ی ‏بهیبههودیان»‏ چه کار داری؟ قربانیان بیچاره ی مزارع کائوچوی پوتومایو و
سیاه پوستان در آفریقا که اروپابىیبىی ها با جنازه هایشان بازی می کنند هم به ‏همھهممان اندازه به من نزدیک
هستند.‏ یادت می آید که درباره ی کار ستاد کل ارتش،‏ درباره ی کمپبنیبنن ژنرال تروتا در صحرای کالاهاری
چه نوشته اند:«و مرگ از ‏مجممجحتضران به لرزه درمی آید،‏ از فریادهای دیوانه وار کسابىنبىی که از تشنگی به
جنون کشانده شده اند که در سکوت شکوهمھهممند ابدیت ‏مجممجحو می شد.»‏ آه،‏ آن ‏«سکوت شکوهمھهممند ابدیت»،‏
که در آن بسیار فریادهای رتحنتحج،‏ ناشنیده ‏مجممجحو شده اند،‏ آبهنبهها چنان قوی در دروبمنبمم طنبنیبنن می اندازند که در
Julian Marchlewski یا Julius Karski ١
Felix Dzerzhinsky ٢
٨
Sprawa Robotnicza ٣

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
قلبم هیچ جای ویژه ای برای گتو ندارم.‏ من در ‏بمتبممام جهان حال و هوای خانه را دارم،‏ هر جا که ابرها
باشند و پرندگان و اشک های انسان.‏
‏*هیچ گیاه داروبىیبىی ‏بمنبممی تواند در خا ک جامعه ی سرمایه داری بروید که بتواند به درمان
هرج ومرج سرمایه داری کمک کند.‏
‏‐رزا لوکزامبورگ
سخبرنبررابىنبىی در کنگره ی اشتوتگارت،‏ ١٨٩٨
از نامه به لئو یوگیش
برلبنیبنن
١ مه ١٨٩٩
‏…این توصیه ات که ‏«سعی کنم به هر قیمبىتبىی سخبرنبررابىنبىی کنم»‏ واقعاً‏ ‏بجببجچگانه است.‏ برابمیبمم حبریبررت آور است که
‏همھهممچنان به دادن چنبنیبنن توصیه های نامناسبىببىی ادامه می دهی،‏ آن هم درباره ی موضوع به این مهمی.‏ تو جداً‏
فکر می کبىنبىی برای کسی که فقط یک سال در جنبش بوده،‏ که حضورش تنها از طریق چند مقاله ی هرچند
عالىللىی تثبیت شده،‏ کوچک ترین شانسی هست که سخبرنبررابىنبىی را به او بسپارند؟ کسی که از این طایفه نیست،‏
که از ‏جمحجممایت هیچ کس جز خودش ‏بهببههره ‏بمنبممی برد؟ کسی که نه تنها دسمشسممنانش از او می ترسند،‏ بلکه حبىتبىی
متحدانش هم ته دلشان از او هراس دارند؟ کسی که این حس را به آبهنبهها می دهد که شاید ‏بهببههبرتبرر باشد تا
موقعی که می شود او را از مسبریبررش منحرف کنند،‏ چرا که ‏ممممممکن است به سرعت از آبهنبهها پیشی بگبریبررد؟
این ها را ‏بمنبممی فهمی؟ یافبنتبنن فرصت سخبرنبررابىنبىی بدون رضایت آبهنبهها ‏مجممجحال است،‏ چون روشن است که آبهنبهها هستند
که از پشت صحنه کنبرتبررل اوضاع را در دست دارند.‏
اما من به ‏بمتبممام این ها با خونسردی ‏بمتبممام فکر می کنم؛ پیشاپیش می دانستم اوضاع این طور پیش می رود،‏
و این را هم می دابمنبمم که ظرف یکی دو سال هیچ توطئه،‏ ترس یا حسادبىتبىی مانعم ‏بجنبجخواهد شد که به یکی
از جایگاه های ‏بجنبجخستبنیبنن حزب دست پیدا کنم…‏
راوی:‏
با وجود اینکه رزا در ‏بمتبممام زندگی اش ‏همھهممواره عمیقاً‏ درگبریبرر مبارزه برای سوسیالبریبرزم در قلمرو امبرپبرراتوری
روسیه بود،‏ اما پس از به پایان رساندن دوره ی دانشگاه تصمیم داشت به آلمللممان برود تا در دل مبارزات
جنبش جهابىنبىی کارگری باشد و به عضویت حزب بزرگ و سازمان یافته ی سوسیال دموکرات آلمللممان درآید.‏
در این راستا ابتدا می بایست تابعیت آلمللممان را کسب می کرد.‏ به ‏همھهممبنیبنن منظور با گوستاو لوبک‎١‎ ازدواجی
٩
Gulstav Lubeck ١

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
صوری ترتیب داد و راهی آلمللممان شد.‏ او برای نشریه ی ‏«دی نو ‏بىیبىی سایت»‏ می نوشت که مهم ترین نشریه ی
تئوریک مارکسبریبرزم در آن زمان بود و کم کم تبدیل به یکی از نویسندگان اصلی آن شد.‏ رزا دیدگاه ها و
نقدهای مستقلی داشت و شخصیت افراد نظرات او را ‏بجتبجحت تاثبریبرر قرار ‏بمنبممی داد.‏ او برای نشریات سوسیالیسبىتبىی
دیگر هم می نوشت و یا سردببریبرری آبهنبهها را بر عهده می گرفت.‏ رزا خیلی زود تبدیل به یکی از رهبرببرران
بانفوذ،‏ ‏مجممجحبوب و مورد احبرتبررام جنبش سوسیالبریبرزم جهابىنبىی تبدیل شد.‏
‏*برای یک جنبش انقلابىببىی،‏ حرکت نکردن به جلو یعبىنبىی عقب نشیبىنبىی.‏ تنها یک راه برای ما
هست که با اپورتونبریبرزم به طور رادیکال مبارزه کنیم:‏ خودمان باید به جلو حرکت کنیم،‏
تا کتیک هابمیبممان را گسبرتبررش دهیم،‏ وجه انقلابىببىی جنبش را تقویت کنیم.‏
‏‐از نامه به هبرنبرریت رولند‐هولست،‏ ١٩٠۴
رزا:‏
از نامه به لئو یوگیش
برلبنیبنن
١ مه ١٨٩٩
‏…یقیناً‏ وضعیت در حال حاضر ‏‐برنشتاین‐‏ استثناء است.‏ با این حال،‏ به نظر می رسد که باز هم فکر
می کبىنبىی که مرکز جهان اینجاست،‏ و اینکه ا گر هم ا کنون کاری صورت نگبریبررد،‏ ‏همھهممه چبریبرز از دست می رود.‏
این مهمل است.‏ حزب ‏(در طول دو سال اخبریبرر)‏ تازه ‏همھهممبنیبنن حالاست که وارد گردابىببىی از وظایف هرچه
دشوارتر و وضعیت های هرچه دشوارتر می شود.‏ هزاران هزار موقعیت خواهد بود که در آن بتوان در
مبارزات روزمره،‏ قدرت و ضرورت آن را نشان داد.‏
در این رابطه،‏ من کوچک ترین قصدی ندارم که خودم را به نقد ‏مجممجحدود کنم.‏ برعکس،‏ هم قصد و هم
آرزوی آن را دارم که فعالانه نه افراد،‏ بلکه کل جنبش را وادار کنم که ‏بمتبممام کار مثبت مان را دوباره
بررسی کنند،‏ تا اشکال جدید کار ‏بهتبههییجی و عملی را نشان دهم ‏‐ا گر بشود که آبهنبهها را یافت،‏ و من شک
ندارم که می شود‐‏ تا با تنبلی و ملالت و مانند این ها مبارزه کنیم.‏ در یک کلام،‏ می خواهم ‏مجممجحرکی
دابمئبممی برای حزب باشم ‏‐همھهممان چبریبرزی که پارووس در ابتدا بود و متاسفانه فقط چند ماه آن را به خو ‏بىببىی
ادامه داد.‏ به هر حال،‏ من ‏همھهممان باور راسخ پارووس را دارم که در درون جنبش می توان کارهای
بزرگی کرد،‏ به طور روزمره و سال های سال که در پیش است…‏
‏…همھهممه ی این ها را با عجله و بدون نظم خاصی می نویسم تا نشانت دهم که در حالىللىی که به آبجنبجچه در
اطراف رخ می دهد نگاه می کنم،‏ ‏بىببىی برنامه و بدون اندیشه هم نیستم و ثانیاً‏ برای اینکه به تو یادآور
شوم که جهان به برنشتاین و هانوفر منتهی ‏بمنبممی شود.‏ من با این دیدگاه که ایده آلیست بودن در جنبش
آلمللممان اجمحجممقانه است موافق نیستم.‏ اول اینکه اینجا هم ایده آلیست هابىیبىی هستند ‏‐مهم تر از ‏همھهممه تعداد
١٠

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
زیادی از ساده ترین مبلغان از توده های کارگر و علاوه بر آن،‏ حبىتبىی در رهبرببرری،‏ مثلاً‏ ببل.‏ دوم اینکه
کلیت ماجرا نگرابمنبمم ‏بمنبممی کند چرا که اصل ‏بهنبههابىیبىی ای که در طول ‏بمتبممام پراتیک انقلابىببىی ‏لهللهھستابىنبىی‐آلمللممابىنبىی ام به آن
پایبندم این است که ‏همھهممواره بدون توجه به ‏مجممجحیط و دیگران،‏ به تفکر خودم پایبند باشم.‏ من در جنبش
آلمللممان ‏همھهممانند جنبش ‏لهللهھستان ایده آلیست هستم و خواهم ماند.‏
طبیعتاً‏ این به معنای آن نیست که نقش خر مطیعی را که برای دیگران کار می کند بازی کنم.‏ قطعاً‏
می خواهم ‏بجببججنگم،‏ و خواهم جنگید،‏ برای بانفوذترین جایگاه در جنبش،‏ و این به هیچ وجه با
ایده آلیسم من در تضاد نیست،‏ چرا که من هیچ روشی را به کار ‏بمنبممی گبریبررم مگر استفاده از ‏«استعداد»‏
خودم ‏‐در ‏همھهممان حدی که دارم…‏
رزای تو
راوی:‏
ورود رزا به حزب سوسیال دموکرات آلمللممان هم زمان بود با ظهور و تقویت رویزیونیسم که حزب را به دو
جناح رفرمیست ‏(اصلاح طلب)‏ و چپ ‏(رادیکال)‏ تقسیم کرده بود.‏ در راس جریان رفرمیست،‏ ادوارد
برنشتاین‎١‎ بود که خواستار بازنگری در دکبرتبررین مارکسیسبىتبىی بود.‏ او عقیده داشت تئوری مارکسبریبرزم از
رده خارج شده است و حال که سرمایه داری در حال شکوفابىیبىی است و روند افولش چنان که پیش بیبىنبىی
شده بود پیش ‏بمنبممی رود،‏ در جوامع صنعبىتبىی ‏بهببههبرتبررین راه دستیابىببىی به سوسیالبریبرزم،‏ نه انقلاب و در دست گرفبنتبنن
قدرت،‏ بلکه روندی تدربجیبججی با ‏بهببههره گبریبرری از فعالیت سندیکابىیبىی و سیاست های پارلمللممابىنبىی است.‏ در آن زمان
اقتصاد آلمللممان طی بیش از دو دهه دچار ‏بجببجحران نشده بود،‏ استاندارد زندگی کارگران ‏‐گرچه به کندی‐‏
رو به افزایش بود و سندیکاها قدرت بیشبرتبرری پیدا کرده بودند.‏ ‏همھهممه ی این ها شرایطی بود که برنشتاین
برای اثبات صحت دیدگاهش به آن استناد می کرد.‏ او طی سال های ١٨٩۶ تا ١٨٩٨ در سلسله مقالابىتبىی
در ‏«نو ‏بىیبىی سایت»‏ ‏بجتبجحت عنوان ‏«مشکلات سوسیالبریبرزم»‏ به اصول مارکسبریبرزم ‏جمحجممله کرده و نظرات خود را
تبیبنیبنن کرد.‏ رزا در ‏همھهممان بدو ورودش با قدرت به این جریان ‏جمحجممله کرد و با نوشبنتبنن اثرش ‏«اصلاح
اجتماعی یا انقلاب»‏ در سال ١٨٩٩ قاطعانه با این دیدگاه ‏مجممجخالفت کرد.‏ او ‏همھهممچنان بر مارکسبریبرزم
ارتدوکس و ضرورت انقلاب تا کید داشت و انقلاب را تنها راه رسیدن به سوسیالبریبرزم می دانست.‏ کارل
کائوتسکی‎٢‎ از رهبرببرران حزب هم با رزا هم عقیده بود و با این جریان مبارزه می کرد.‏ رزا خواستار خروج
جناح رویزیونیست از حزب بود و معتقد بود کسابىنبىی که به جای انقلاب و کسب قدرت،‏ راه اصلاحات را
در پیش می گبریبررند،‏ اساساً‏ هدف دیگری را برگزیده اند نه راه آهسته تر برای دستیابىببىی به ‏همھهممان هدف:‏
Eduard Bernstein ١
١١
Karl Kautsky ٢

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
‏«برنامه ی ما نه ‏بجتبجحقق سوسیالبریبرزم،‏ که اصلاح سرمایه داری از کار در خواهد آمد؛این برنامه قصد برانداخبنتبنن
نظام کارمزدی را ندارد،‏ بلکه می خواهد استثمار را ‏بجتبجخفیف دهد.‏ به عبارت دیگر می خواهد به جای
براندازی خود سرمایه داری به سوءاستفاده های سرمایه داری پایان دهد…‏
‏…تئوری برنشتاین ‏بجنبجخستبنیبنن و آخرین تلاش برای ‏بجببجخشیدن مبنای تئوریک به اپورتونبریبرزم بود.»‏
‏‐اصلاح اجتماعی یا انقلاب،‏ ١٨٩٩
رزا:‏
به هبرنبرریت رولند‐هولست‎١‎ ‏(از رهبرببرران حزب چپ سوسیالیست هلند و فعال جنبش زنان)‏
‏(احتمالا)‏ برلبنیبنن
١٧ دسامبرببرر ١٩٠۴
… نقشی که این به اصطلاح ‏«رادیکالیسم»‏ ارتدوکس تا به اینجا بازی کرده است اصلاً‏ برابمیبمم خوشایند
نیست.‏ ‏جمحجممله به هر یک از ‏جمحجمماقت های اپورتونیست و قرار دادن آن در معرض تفاسبریبرر حرافانه کاری نیست
که مرا راضی کند.‏ برعکس،‏ این نوع فعالیت برابمیبمم چنان غبریبررقابل ‏بجتبجحمل است که ترجیح می دهم در این
موارد سا کت ‏بمببممابمنبمم.‏
من پشتکار آن تعداد از دوستان را هم ‏بجتبجحسبنیبنن می کنم که دابمئبمماً‏ ضروری می دانند که این بره ی
سرگردان،‏ حزب را به آغل امن ‏«استحکام اصول»‏ بازگردانند،‏ بدون آنکه متوجه شوند که این اقدامات
منفی ما را حبىتبىی یک گام هم به پیش ‏بمنبممی برد.‏ و برای یک جنبش انقلابىببىی،‏ حرکت نکردن به جلو یعبىنبىی
عقب نشیبىنبىی.‏ تنها یک راه برای ما هست که با اپورتونبریبرزم به طور رادیکال مبارزه کنیم:‏ خودمان باید به
جلو حرکت کنیم،‏ تا کتیک هابمیبممان را گسبرتبررش دهیم،‏ وجه انقلابىببىی جنبش را تقویت کنیم.‏ به هر حال،‏
اپورتونبریبرزم گیاهی مردابىببىی است که به سرعت و وفور در آب های سا کن جنبش رشد می کند:‏ در جریان
تازه و قدربمتبممند،‏ خود به خود می مبریبررد.‏
راوی:‏
رزا بر عامل خودانگیختگی توده ها بسیار تا کید داشت.‏ او بر این باور بود که حزب باید ‏بجتبججربه آموزی از
توده ها را وظیفه ی اول خود قرار دهد و تا کتیک ها را بر اساس بسط و تعمیم این ‏بجتبججربه ها در پیش گبریبررد.‏
درباره ی آموزش توده ها هم معتقد بود که خود فعالیت آبهنبهها را آموزش می دهد و به سخبرنبررابىنبىی و جزوه و…‏
نیاز ندارند.‏ او می گفت:«اشتباهابىتبىی که یک جنبش کارگری اصیل و انقلابىببىی مرتکب می شود از نظر تاربجیبجخی
به مراتب ‏بمثبممربجببجخش تر و ارزسمشسممندتر از اشتباه ناپذیری ‏بهببههبرتبررین کمیته ی مرکزی هاست.»‏
١٢
Henriette RolAand-Holst ١

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
‏*هدف سوسیالبریبرزم انباشت سرمایه نیست،‏ بلکه برآوردن خواسته های بشریت زجمحجممت کش به
وسیله ی گسبرتبررش نبریبرروهای مولد در سراسر جهان است.‏ این است که ما سوسیالبریبرزم را بنا به
ماهیتش نظام اقتصادی متوازن و فرا گبریبرر می دانیم.‏
‏‐انباشت سرمایه،‏ ١٩١٣
رزا:‏
به هبرنبرریت رولند‐هولست‎١‎ ‏(از رهبرببرران حزب چپ سوسیالیست هلند و فعال جنبش زنان)‏
‏(احتمالا)‏ برلبنیبنن
١٧ دسامبرببرر ١٩٠۴
‏…پیش رفبنتبنن،‏ اینجا در آلمللممان،‏ یکی از ضروری ترین و فوری ترین نیازهابمیبممان است!‏ برخی خود را در
جنگ پارتبریبرزابىنبىی با اپورتونبریبرزم فرسوده می کنند؛ برخی دیگر بر این باور هستند که ا گر ‏(در انتخابات و
تشکیلات)‏ ‏سمشسممارشان مکانیکی و اتوماتیک رشد کند،‏ این به خودی خود پیشرفت است.‏ آبهنبهها فراموش
می کنند که کمیت باید خود را به کیفیت تبدیل کند،‏ که یک حزب سه میلیوبىنبىی ‏بمنبممی تواند به تکرار اتوماتیک
حرکات حزب نیم میلیون عضوی بسنده کند.‏ به تو یک نفر دیگر لازم نیست بگو ‏بمیبمم که من نه ‏«سرازیر
شدن نا گهابىنبىی به خیابان ها»‏ و نه ماجراجو ‏بىیبىی های ‏بىببىی حساب و کتاب را در نظر دارم.‏ اما ‏همھهممه ی کار ما باید
آهنگ متفاوت و عمیق تری را به خود بگبریبررد؛ آ گاهی قدرت ما باید رشد کند…‏
رزای تو
راوی:‏
در ‏بهنبههایت ببنیبنن سال های ١٩٠۵ تا ١٩١٠ میان رزا و جناح میانه روی حزب که کائوتسکی سخنگوی
تئوریکش بود شکاف به وجود آمد.‏ این شکاف میان او و کائوتسکی در سال ١٩١٠ به اوج خود
رسید.‏ از آن به بعد حزب به سه گرایش جدا گانه تقسیم شد:‏ رفرمیست ها که سیاست های امبرپبرریالیسبىتبىی
در پیش داشتند؛ مارکسیست های میانه رو به رهبرببرری کائوتسکی ‏(که رزا او را ‏«رهبرببرر باتلاق»‏ می نامید)‏ و
رادیکالیسم را در گفتار حفظ کرده بود اما خود را هر چه بیشبرتبرر به روش های پارلمللممابىنبىی ‏مجممجحدود می کرد؛ و
جناح انقلابىببىی که رزا چهره ی اصلی آن بود.‏ رزا از سال ١٩٠٧ شروع به تدریس در مدرسه ی حزب
سوسیال دموکرات در برلبنیبنن کرد.‏ یکی از شا گردان او فردریش ابرت بود که رهبرببرر حزب و بعدها ‏بجنبجخستبنیبنن
رئیس ‏جمججممهور ‏جمججممهوری وابمیبممار شد.‏ در سال ١٩١٣، مهم ترین اثر تئوریک خود را با عنوان ‏«انباشت
سرمایه»‏ منتشر کرد که تا امروز یکی از مهم ترین آثار اقتصاد مارکسیسبىتبىی شناخته می شود.‏ او با این اثر
خود را در جناح چپ رادیکال قرار داد.‏ رزا ‏همھهممچنان بر نیاز به سرنگوبىنبىی خشونت آمبریبرز سرمایه داری
تا کید می کرد و به تدرتحیتحج از ‏همھهممکاران حز ‏بىببىی پیشبنیبنن خود یعبىنبىی کائوتسکی و ببل فاصله گرفت.‏
١٣
Henriette RolAand-Holst ١

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
‏«هر چه سرمایه ببریبررجمحجممانه تر به نابودی اقشار دیگر سرمایه داری در خانه و جهان ببریبرروبىنبىی ببرپبرردازد،‏ هر چه
استاندارد زندگی کارگران را به طور کلی پایبنیبنن تر آورد،‏ تغیبریبررات روز به روز تارتحیتحخ سرمایه هم بزرگ تر
خواهد بود.‏ تبدیل به رشته ای از فجایع و تشنج های سیاسی و اجتماعی خواهد شد و ‏بجتبجحت این شرایط،‏ با
‏بجببجحران ها و فجایع دوره ای متناوب،‏ انباشت سرمایه دیگر ادامه ‏بجنبجخواهد یافت.‏
هدف سوسیالبریبرزم انباشت سرمایه نیست،‏ بلکه برآوردن خواسته های بشریت زجمحجممت کش به وسیله ی
گسبرتبررش نبریبرروهای مولد در سراسر جهان است.‏ این است که ما سوسیالبریبرزم را بنا به ماهیتش نظام اقتصادی
متوازن و فرا گبریبرر می دانیم.»‏
‏‐انباشت سرمایه،‏ ١٩١٣
‏*مهم تر از ‏همھهممه اینکه باید اطمینان حاصل کنید که مطبوعات سلاحی تبریبرز شده است که
تاریکی را از ذهن مردم بریده می سازد.‏ توده ها می بایست صدای خودشان را به گوش ها
برسانند تا کشبىتبىی حزب را به پیش برانند.‏ پس از آن است که می توانیم با اطمینان با آینده
روبرو شو ‏بمیبمم.‏ تار ‏تحیتحخ کار خود را خواهد کرد.‏ مطمبنئبنن شوید که ‏سمشسمما هم کار خود را
می کنید.‏
رزا لوکزامبورگ
اعتصاب توده ای سیاسی،‏ ١٩١٣
رزا:‏
از نامه به کلارا زتکبنیبنن
٢٠ مارس ١٩٠٧
‏…از زمان بازگشتم از روسیه،‏ اینجا احساس انزوا می کنم.‏ حقارت و تردیدی که بر حزب مان حا کم
است را ببریبررجمحجممانه تر و دردنا ک تر از ‏همھهممیشه احساس می کنم.‏ اما به اندازه ی تو از آن عصبابىنبىی ‏بمنبممی شوم،‏
چون برابمیبمم روشن شده است که نه مردم و نه چبریبرزها تغیبریبرر ‏بمنبممی کنند تا زمابىنبىی که کل وضعیت تغیبریبرر
نکند…‏
‏…وضعیت ساده است:‏ آ گوست ‏[ببل]‏ و بیشبرتبرر از او ‏همھهممه ی آبهنبههای دیگر خود را بدون هیچ ملاحظه ای به
پارلمللممانتاریسم سبرپبررده اند.‏ هر وقت حوادث به سو ‏بىیبىی می رود که از مرزهای پارلمللممانتاریسم گذر می کند،‏
سردرگم می شوند.‏ نه،‏ از سردرگم هم بدتر،‏ چون به دنبال این می روند که ‏همھهممه چبریبرز را به ‏مجممججاری
پارلمللممابىنبىی بازگردانند.‏ برای ‏همھهممبنیبنن است که به هر فرد یا جنبشی که از آن فراتر می رود،‏ به عنوان ‏«دسمشسممن
١٤

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
مردم»‏ خشمگینانه ‏جمحجممله می کنند.‏ توده های مردم و بیشبرتبرر از آن توده های عظیم رفقا،‏ از ته قلب شان از
این پارلمللممانتاریسم سبریبرر شده اند.‏ من احساس می کنم که دمی هوای تازه در تا کتیک هابمیبممان با فریادهای
شادی مورد استقبال قرار می گبریبررد.‏ اما باز هم آبهنبهها به پای ‏همھهممان مقامات قدبمیبممی و قشر بالای سردببریبرران و
‏بمنبممایندگان و رهبرببرران سندیکا می افتند…‏
راوی:‏
در سال ١٩٠۴ رزا به جرم ‏«توهبنیبنن به امبرپبرراتور»‏ به سه ماه حبس ‏مجممجحکوم شد که یک ماه آن را گذراند.‏
سال بعد با آغاز انقلاب ١٩٠۵ روسیه به اتفاق یوگیش ‏مجممجخفیانه به ورشو رفت.‏ اوج انقلاب گذشته بود.‏
توده ها هنوز فعال بودند اما با سر بر آوردن سرکوب،‏ مردد شده بودند.‏ برگزاری جلسات ‏ممممممنوع بود اما
کارگران ‏مجممجخفیانه در سنگرهایشان یعبىنبىی کارخانه ها جلسات شان را برگزار می کردند.‏ نشریات کارگری
سرکوب شده بودند،‏ اما نشریه ی حزب رزا ‏مجممجخفیانه ‏همھهممچنان به طور روزانه منتشر می شد.‏ در ‏همھهممان دوران
او و یوگیش هر دو بازداشت شدند و رزا مدبىتبىی را در بازداشت گذراند و سپس از روسیه اخراج شد.‏ او
اعضای حزب سوسیال دموکرات آلمللممان را به پبریبرروی و الهللهھام گرفبنتبنن از تلاش برای انقلاب در روسیه
فراخواند.‏ او می گفت ‏«انقلاب های پیشبنیبنن نشان داده اند که در شرایط انقلابىببىی نه توده ها بلکه ‏بمنبممایندگان و
وکلا هستند که باید ‏بجتبجحت کنبرتبررل باشند،‏ تا مبادا به توده ها و انقلاب خیانت کنند.»‏ نظرات او در حزب
چندان مورد پذیرش قرار نگرفت.‏ آ گوست ببل رهبرببرر وقت حزب هم با نظر رزا که زمان برای انقلاب
مناسب است موافق نبود.‏ با این ‏همھهممه رزا را به برنشتاین ترجیح می داد و او را به عضویت در هیئت
‏بجتبجحریریه ی نشریه ی حزب یعبىنبىی ‏«فورورتس»‏‎١‎ درآورد.‏
‏بجتبججربه ی رزا در انقلاب مغلوب ١٩٠۵ نگاه او را تغیبریبرر داد و اندیشه ای را در سر او زنده کرد که پیش از
آن در ذهنش به وجود آمده بود:‏ این که اعتصاب توده ای ‏‐سیاسی و اقتصادی‐‏ عنصری اساسی در
مبارزه ی انقلابىببىی کارگران برای رسیدن به قدرت است و انقلاب سوسیالیسبىتبىی را از ‏بمتبممام انقلاب های پیش از
آن متمایز می سازد.‏ حال می توانست این ایده را بر مبنای یک ‏بجتبججربه ی تاربجیبجخی جدید بسط دهد.‏ او در
سال ١٩٠۶ بر اساس مشاهداتش از انقلاب ١٩٠۵ روسیه ‏«اعتصاب توده ای،‏ حزب سیاسی و
ابجتبجحادیه های کارگری»‏ را نوشت.‏ او در سال ١٩٠٧ در آلمللممان به خاطر صحبت درباره ی این موضوع در
جلسه ای عمومی متهم به ‏«بجتبجحریک به شورش»‏ شد و دو ماه دیگر را در زندان گذراند.‏
‏«اعتصاب توده ای ‏بجنبجخستبنیبنن شکل طبیعی و خودبه خودی هر مبارزه ی انقلابىببىی پرولتاریاست و هر چه تضاد
میان کار و سرمایه پیشرفته تر باشد،‏ اعتصاب توده ای هم باید موثرتر و مصمم تر شود.‏ شکل اصلی
انقلاب های بورژوابىیبىی پیشبنیبنن،‏ مبارزه در سنگرها،‏ درگبریبرری آشکار با نبریبرروهای مسلح دولبىتبىی،‏ در انقلاب امروز
تنها یک نقطه ی اوج است،‏ تنها ‏لحللححظه ای از فرآیند مبارزه ی توده ای پرولتاریا.»‏
‏-«اعتصاب توده ای،‏ حزب سیاسی و ابجتبجحادیه های کارگری»،‏ ١٩٠۶
١٥
vorwärts ١

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
* بیشبرتبرر زنان بورژوا که در مبارزه علیه ‏«امتیازات مردانه»‏ مانند شبریبرر رفتار می کنند،‏ ا گر
حق رای داشتند مانند بره های رام به سوی اردوی ‏مجممجحافظه کاری و اربجتبججاع روحانیت جست
می زدند.‏
‏‐حق رای زنان و مبارزه طبقابىتبىی،‏ ١٩١٢
به کلارا زتکبنیبنن
برلبنیبنن
٢٩ نوامبرببرر ١٩١٨
و اما درباره ی ‏«پرچم سرخ ». تصمیم گرفته شده که یک ضمیمه ی هفتگی دوبرگی به عنوان نشریه ی
زنان داشته باشیم.‏ تو باید ‏جمججممعش کبىنبىی.‏ هر طور که صلاح می دابىنبىی ابجنبججامش بده.‏ دار ‏بمیبمم به ضمیمه ای فکر
می کنیم که تئوریک نباشد ‏—چبریبرزی شبیه به ضمیمه ی ‏«لایبرپبرزیگه فولکس سایتونگ»—‏ اما مردم پسند
و ‏بهتبههییجی باشد،‏ کمابیش شبیه خود پرچم سرخ،‏ در ‏همھهممان سطح.‏ البته که تو خودت باید ‏مجممجحتوایش را از
روزنامه نگاران ‏جمججممع آوری کبىنبىی.‏ می خواهیم از تو خواهش کنیم ‏همھهممیشه یک سرمقاله ‏(با امضای خودت)‏ در
ضمیمه بگذاری که در حدود یک تا یک و نیم ستون باشد و پس از آن ‏بجببجخش های فرعی دیگر،‏ خبرببررها،‏
مطالب داخلی و خارجی،‏ جنبش زنان بورژوابىیبىی،‏ مطالب اقتصادی و…‏ قرار گبریبررد.‏ تو خودت باید هر کسی
را که لازم می دابىنبىی به عنوان ‏همھهممکار وارد کار کبىنبىی،‏ اما از میان کسابىنبىی که رسمسسمماً‏ موضع شان مانند ماست…‏
‏…پیشنهادت درباره ی اعلامیه در ‏مجممججموع پذیرفته شده و باید اولینش را هر چه زودتر بنویسی.‏ تنها یک
شرط دارد:‏ کوتاه باشد!‏ موضوع این است که ما کاغذی که بشود برای اعلامیه ی چهار صفحه ای استفاده
کرد ندار ‏بمیبمم،‏ پس روی دو صفحه حساب کن.‏ ما منتظر دست نوشته ات هستیم.‏ باید اعلامیه ای باشد
درباره ی زنان کارگر و انقلاب.‏
به علاوه،‏ می خواهیم ‏بجببجخش کوچکی را شروع کنیم با عنوان ‏«از جنبش زنان»،‏ حدوداً‏ یک سوم یا نصف
ستون که غالباً‏ خبرببرر های کوتاه یا گاهی یادداشت بر رویدادها و…‏ را در بر خواهد داشت.‏
با هزاران درود،‏ باید نامه را ‏بمتبممام کنم.‏
تو را در آغوش می گبریبررم
رزای تو
راوی:‏
رزا علبریبررغم دیگر ‏همھهممتایانش چون کلارا زتکبنیبنن کمبرتبرر در ارتباط مستقیم به جنبش زنان شناخته می شود.‏
اما به این معنا نیست که نسبت به مسئله ی زنان ‏بىببىی تفاوت بود.‏ از او چندین مقاله و سخبرنبررابىنبىی درباره ی
١٦

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
مسائل زنان خصوصاً‏ حق رای به جا مانده است.‏ اما علت این رویکرد او را باید در بینش سیاسی اش
جستجو کرد.‏ ‏بجنبجخستبنیبنن جنبش هابىیبىی که با ‏مجممجحوریت حقوق زنان شکل گرفته بود و در زمان زندگی رزا هم
جریان داشت،‏ جنبش های زنان بورژوا بود و طبیعتاً‏ این جنبش ها به جز چند استثناء،‏ غالباً‏ مبارزه برای
آزادی را ‏مجممجحدود به طبقه ی خود می دیدند.‏ آبجنبجچه جنبش زنان بورژوا را از جنبش زنان پرولبرتبرر جدا می کرد،‏
این پرسش بود که آیا رهابىیبىی زنان در درون نظام سرمایه داری ‏ممممممکن است؟ در واقع این مشابه ‏همھهممان
مسئله ای بود که رزا در بدو ورود به حزب سوسیال دموکرات آلمللممان با آن روبرو بود.‏ رزا بر این باور بود
که رهابىیبىی کامل زنان ‏همھهممانند رهابىیبىی طبقه ی کارگر تنها با ‏بجتبجحقق سوسیالبریبرزم ‏ممممممکن است،‏ نه از طریق اصلاحات
و مبارزه در چهارچوب نظام سرمایه داری.‏ بنابراین ‏بمتبممام مبارزات او را در حزب و جنبش جهابىنبىی کارگری
به نوعی می توان مبارزه برای رهابىیبىی زنان تلقی کرد.‏
‏«جنبش قدربمتبممند امروز میلیون ها زن پرولبرتبرر که فقدان حقوق سیاسی خود را ‏بىببىی عدالبىتبىی بزرگی می بینند،‏
نشابىنبىی خلل ناپذیر است،‏ نشابىنبىی از این که مبابىنبىی اجتماعی نظام حا کم پوسیده است و واپسبنیبنن روزهایش
را می گذراند.‏
صد سال پیش،‏ شارل فوریه ی فرانسوی این ‏جمججمملات به یاد ماندبىنبىی را نوشت:‏ در هر جامعه ای،‏ مبریبرزان
آزادی زنان معیار طبیعی آزادی عمومی است.‏ این درباره ی جامعه ی کنوبىنبىی ما کاملاً‏ صادق است.‏
مبارزه ی ‏جمججممعی کنوبىنبىی برای حقوق سیاسی زنان فقط ‏بجتبججلی و ‏بجببجخشی از مبارزه ی کلی پرولتاریا برای آزادی
است.‏ قدرت و آینده اش در این ‏بهنبههفته است.‏ به خاطر زنان پرولتاریا،‏ حق رای عمومی،‏ برابر و مستقیم
زنان به طور گسبرتبررده ای مبارزه ی طبقابىتبىی پرولتاریا را شدت می ‏بجببجخشد و به پیش می برد.‏ به ‏همھهممبنیبنن خاطر است
که ما آن را می خواهیم و به دستش می آور ‏بمیبمم.‏ مبارزه برای حق رای زنان،‏ به رسیدن آن زمابىنبىی شتاب
می ‏بجببجخشد که جامعه ی کنوبىنبىی زیر ضربات پتک پرولتاریای انقلابىببىی فرومی ریزد.»‏
‏‐حق رای زنان و مبارزه ی طبقابىتبىی،‏ ١٩١٢
‏*بدون آزادی مطبوعات،‏ آزادی بیان،‏ آزادی ‏بجتبججمعات،‏ بدون برخورد ‏مجممجحدود نشده ی
دیدگاه ها،‏ زندگی در هر ‏بهنبههاد عمومی می خشکد،‏ تبدیل به کاریکاتور خود می شود و
بوروکراسی به عنوان تنها عامل تعیبنیبنن کننده سر بر می آورد.‏
‏‐انقلاب روسیه،‏ ١٩١٨
١٧

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
به آدولف وارسکی
برلبنیبنن،‏
آخر نوامبرببرر‐ابتدای دسامبرببرر ١٩١٨
ا گر حزب ‏سمشسمما ‏(در ‏لهللهھستان)‏ سرشار از اشتیاق برای بلشویسم است و در عبنیبنن حال ‏(در جزوه ای که پنهابىنبىی
چاپ می شود)‏ به ‏مجممجخالفت با معاهده ی صلح برست ‏[لیتوفسک]‏ بلشویک ها و استفاده ی آبهنبهها از شعار تبلیغی
‏«حق تعیبنیبنن سرنوشت ملت ها»‏ در می آیید،‏ پس اشتیاق آمیخته با تفکر انتقادی است ‏—بیشبرتبرر از این
چه از خودمان می خواهیم!‏ من هم ‏بمتبممام ملاحظات و نگرابىنبىی های ‏سمشسمما را دارم،‏ اما آبهنبهها را روی مهم ترین
مسائل گذاشته ام،‏ و در بسیاری از مسائل به اندازه ی ‏سمشسمما پیش نرفته ام.‏ استفاده از وحشت قطعاً‏
نشان گر ضعف است،‏ اما به سوی آن دسمشسممنان داخلی هدف رفته است که امیدشان را به وجود
سرمایه داری خارج از روسیه و دریافت ‏جمحجممایت و تشویق از آن بسته اند.‏ با فرا رسیدن انقلاب اروپا،‏
ضدانقلابیون روسیه نه تنها پشتیبابىنبىی خود ‏[از خارج]،‏ بلکه ‏—مهم تر از آن—‏ جسارت شان را نبریبرز از
دست خواهند داد.‏ بنابراین استفاده ی بلشویک ها از وحشت بیش از هر چبریبرز بیان گر ضعف پرولتاریای
اروپا است.‏ یقیناً‏ مناسبات دهقابىنبىی استقرار یافته خطرنا ک ترین وجه و بدترین نقطه ی ضعف انقلاب روسیه
است.‏ اما اینجا هم حقیقبىتبىی است که صدق می کند—‏ حبىتبىی بزرگ ترین انقلاب ها هم تنها می توانند چبریبرزی
را به دست بیاورند که در نتیجه ی رشد تاربجیبجخی به ‏بجپبجختگی رسیده است.‏ این نقطه ی ضعف هم تنها
می تواند با انقلاب اروپا ‏بهببههبود یابد.‏ و انقلاب هم در راه است!‏ …
راوی:‏
رزا در هنگام انقلاب ١٩١٧ روسیه در زندان بود اما وقایع را از آبجنبججا به دقت دنبال می کرد.‏ با وجود
‏بمتبممام اختلافات تئوریکی که با لنبنیبنن داشت،‏ انقلاب ا کتبرببرر را می ستود و می گفت لنبنیبنن و رفقایش ‏همھهممچون
‏بمنبممونه ای برای پرولتاریای جهابىنبىی به پیش تاختند و تنها کسابىنبىی هستند که می توانند فریاد بزنند:‏ من جرات
کردم!‏ رزا یکی از ‏مجممجخالفان جدی مذا کره ی بلشویک ها با آلمللممان بر سر آتش بس بود که به معاهده ی
برست‐لیتوفسک ابجنبججامید و از مفاد این معاهده به هیچ وجه خشنود نبود،‏ چرا که می ترسید به پبریبرروزی
آلمللممان در جنگ کمک کند.‏ او معتقد بود که ا گر پرولتاریای قدرت های بزرگ اروپا نتواند جنگ را با
انقلاب پایان دهد،‏ ‏بهببههبرتبررین گزینه ی بعدی شکست آلمللممان در جنگ است.‏ او انتقادات خود را به لنبنیبنن و به
طور کلی بلشویک ها در کتاب ‏«انقلاب روسیه»‏ در سال ١٩١٨ بیان کرد که از ‏جمججممله ی آبهنبهها مسئله ی ملی،‏
مسئله ی ارضی و حقوق دموکراتیک کارگران بود:‏
‏«آزادی فقط برای حامیان دولت،‏ تنها برای اعضاء یک حزب ‏‐هر چقدر هم که پرتعداد باشند‐‏ اصلاً‏
آزادی نیست.‏ آزادی ‏همھهممیشه و منحصراً‏ آزادی کسی است که دیگرگونه می اندیشد.‏ نه به خاطر مفهوم
تعصب آمبریبرزی از ‏«عدالت»،‏ بلکه به این علت که هر آبجنبجچه در آزادی سیاسی مفید،‏ سازنده و پالاینده است،‏
١٨

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
وابسته با این خصلت اساسی است،‏ و اثربجببجخشی آن ناپدید می شود وقبىتبىی که ‏«آزادی»‏ امتیازی ویژه شود…‏
سوسیال دموکراسی چبریبرزی نیست که تنها در سرزمبنیبنن موعود،‏ پس از آنکه مبابىنبىی اقتصاد سوسیالیسبىتبىی ابجیبججاد
شده باشد آغاز شود؛ هدیه ی کریسمس نیست که به افراد شایسته ای برسد که وفادارانه مشبىتبىی دیکتاتور
سوسیالیست را ‏جمحجممایت کرده باشند.‏ سوسیال دموکراسی هم زمان با آغاز نابودی حا کمیت طبقه و ساخبنتبنن
سوسیالبریبرزم آغاز می شود.»‏
‏‐انقلاب روسیه،‏ ١٩١٨
پیش از آن رزا در سال ١٩٠٣ سلسله مباحثابىتبىی را با لنبنیبنن آغاز کرده بود که در آن بر سر مسئله ی ملی،‏
ساختار حزب و رابطه ی میان حزب و فعالیت توده ها با لنبنیبنن ‏مجممجخالفت می کرد.‏ رزا مسئله ی خودمجممجختاری ملی
را با مبارزه ی طبقابىتبىی ناسازگار می دید و آن را منتفی می ‏سمشسممرد اما لنبنیبنن آن را تابع مبارزه ی طبقابىتبىی
می دانست.‏ از طرفىففىی رزا از مبارزه با ناسیونالیسم ‏لهللهھستان آغاز کرده بود و موضعش با لنبنیبنن که از کشور
سرکوب گر بود می بایست متفاوت باشد و لنبنیبنن به خو ‏بىببىی بر این امر واقف بود.‏ لنبنیبنن هم موضع ‏مجممجخالف رزا
درباره ی مسئله ملی را تایید می کرد.‏
لنبنیبنن درباره ی مسئله ی سازمان و خودانگیختگی بر این باور بود که خودانگیختگی توده ها با آ گاهی
حزب به سرابجنبججام می رسد؛ حزب با رهبرببرری متمرکز باید اختیار سازماندهی،‏ پذیرش و اخراج اعضاء را
داشته باشد.‏ ‏همھهممبنیبنن امر مبنای جدابىیبىی بلشویک ها از منشویک ها قرار گرفت و لنبنیبنن این دیدگاه ها را در ‏«یک
گام به پیش،‏ دو گام به پس»‏ تبیبنیبنن کرد.‏ رزا با لنبنیبنن ‏مجممجخالف بود و در ‏«مسئله سازمابىنبىی دموکراسی روسیه»‏
در سال ١٩٠۴ انتقادات خود را بر این شیوه ی تفکر او وارد کرد.‏ رزا به طور کلی با بریدن از حزب
‏مجممجخالف بود چرا که معتقد بود جدابىیبىی،‏ گروه انقلابىببىی را به فرقه تبدیل می کند.‏
*
مطالبه ی تاربجیبجخی مانیفست کمونیست دستخوش تغیبریبرر چشمگبریبرری شده است و بعد از
اصلاحیه ی کارل کائوتسکی حالا می گوید:‏ کارگران جهان،‏ در زمان صلح متحد شوید
و در زمان جنگ گلوی یکدیگر را بدرید!‏
‏‐بازسازی انبرتبررناسیونال،‏ ١٩١۵
رزا:‏
به کوستیا زتکبنیبنن ١
برلبنیبنن،‏
٢ اوت ١٩١۴
١٩
Kostja Zetkin ١

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
ن.‏
‏…دیشب هانس ‏(دیفن باخ)‏‎١‎ و ما کسیم ‏(زتکبنیبنن)‏‎٢‎ با من خداحافظی کردند.‏ نگاه کردن به هانس برابمیبمم
دردآور است؛ شبیه کسی است که هنگام راهی شدن به سوی گیوتبنیبنن،‏ برای ‏همھهممیشه خداحافظی می کند.‏
وحشتنا ک به نظر می آید.‏ نتوانست به عنوان دکبرتبرر ثبت نام کند و حالا باید به عنوان گروهبان ملحق
شود.‏ ما کسیم هنوز دستوری دریافت نکرده است.‏ کورتشن ‏(روزنفلد)‏‎٣‎ چهارشنبه ساعت ٣:٣٠ صبح
خواهد رفت.‏ خیابان ها پر از نبریبرروهای ذخبریبرره ی ارتش است که با ‏جمچجممدان های کوچک شان به هر سو
می شتابند.‏ توده های زنان و کودکان خیابان ها را بند می آورد و گاهی تا دیروقت شب بیکار می ایستند.‏
یکباره ‏بمتبممام جهان به دیوانه خانه بدل شده است.‏ باید به آن ‏«ترک کردن حزب»‏ که گفته بودی خندید.‏
عجب ‏بجببجچه ای هسبىتبىی!‏ می خواهی ‏«انسانیت»‏ را هم ترک کنم؟ پدیده های تاربجیبجخی در این مقیاس،‏ خشم را
ناپدید می کند.‏ آبجنبجچه بافىقفىی می ماند ‏مجممجحاسبات خونسردانه و اعمال سرسختانه است.‏ تا چند ماه دیگر،‏ به ‏مجممجحض
اینکه گرسنگی ‏بمنبممایان شود،‏ اوضاع بار دیگر تغیبریبرر خواهد کرد.‏ نبریبررومند و شوخ ‏بمببممان،‏ مثل من.‏
راوی:‏
رزا در سال ١٩٠٧ در کنگره ی اشتوتگارت انبرتبررناسیونال به ‏بمنبممایندگی از ‏لهللهھستان سخبرنبررابىنبىی کرد.‏ او در این
کنگره رویکردی انقلابىببىی بر ضد جنگ امبرپبرریالیسبىتبىی و میلیتاریسم داشت.‏ یکی از بندهای قطعنامه ی این
کنگره ‏مجممجخالفت احزاب سوسیالیست با جنگ بود و می بایست هر آبجنبجچه در توان شان بود برای جلوگبریبرری از
جنگ و یا ادامه ی آن به کار می گرفتند.‏ رزا ‏همھهممکاری نزدیکی را با کارل لیبکنشت شروع کرد که از
چهره های اصلی ضد میلیتاریسم در حزب سوسیال دموکرات آلمللممان بود.‏ لیبکنشت در ‏همھهممان سال
‏«میلیتاریسم و آنبىتبىی میلیتاریسم»‏ را منتشر کرده بود و کمپیبىنبىی را علیه ساخبنتبنن سلاح های بیشبرتبرر در
راستای مسابقه ی تسلیحابىتبىی آلمللممان با انگلستان به راه انداخته بود.‏ اما با در گرفبنتبنن جنگ جهابىنبىی اول،‏ تقریباً‏
‏بمتبممام رهبرببرران حزب سوسیال دموکرات آلمللممان را موجی از میهن پرسبىتبىی فرا گرفت.‏ از ١١١ ‏بمنبممایند تنها ١۵ نفر
‏بمتبممایل به رای ‏مجممجخالف نشان دادند و ‏بهنبههایتاً‏ لیبکنشت تنها عضو رایشتا گ بود که به شرکت آلمللممان در جنگ و
اعتبارات جنگی رای ‏مجممجخالف داد.‏ رزا به ‏همھهممراه تعدادی دیگر از اعضاء حزب تصمیم گرفتند که مبارزه با
جنگ امبرپبرریالیسبىتبىی را خود در پیش بگبریبررند.‏ به این ترتیب رزا لوکزامبورگ،‏ کارل لیبکنشت،‏ کلارا زتکبنیبنن،‏
لئو یوگیش،‏ فرانتس مرینگ،‏ یولیوس کارسکی و تعدادی دیگر گروه ‏«دی اینبرتبررناسیوناله»‏ را تاسیس
کردند.‏ زتکبنیبنن با وجود اینکه هر دو پسرش ما کسیم و کنستانتبنیبنن مشمول اعزام به جبهه بودند،‏ در
ابتدا علبریبررغم میل باطبىنبىی،‏ به دلایل عملی چندان ‏بمتبممایلی به پیوسبنتبنن به گروه نداشت و معتقد بود که
می بایست بیشبرتبررین ارتباط با توده ها را حفظ کرد.‏ اما در ‏بهنبههایت یکی از چهره های اصلی جنبش ضدجنگ
Hans Diefenbach ١
Maxim Zetkin ٢
٢٠
Kurt Rosenfeld ٣

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
شد.‏ آبهنبهها جزوات ضدجنگ خود را با نام اسپارتا کوس منتشر می کردند و گروه شان بعداً‏ به لیگ
اسپارتا کوس تغیبریبرر نام داد.‏ در آغاز جنگ رزا به خاطر سخبرنبررابىنبىی ضدجنگ خود به یک سال زندان
‏مجممجحکوم شده بود و چند ماه بعد در فوریه ١٩١۵ زندابىنبىی شد.‏ رزا در این مدت نوشته های خود را با نام
مستعار یونیوس ‏مجممجخفیانه به ببریبررون از زندان می فرستاد و در ‏همھهممبنیبنن دوران ‏«بجببجحران سوسیال دموکراسی»‏ را
نوشت که به خاطر نام مستعارش به جزوه ی یونیوس مشهور است.‏ لیگ اسپارتا کوس به دنبال آن بود که
پرولتاریای آلمللممان را به سوی اعتصاب توده ای ضدجنگ هدایت کند و تا حد زیادی هم در این امر موفق
بود.‏ رزا در ژانویه ی ١٩١۶ از زندان آزاد شد اما چند ماه بعد ‏مجممججدداً‏ بازداشت شد و این بار بدون
‏مجممجحا کمه تا نوامبرببرر ١٩١٨ در بازداشت ماند.‏
‏«جنگ جهابىنبىی امروز به وضوح نه تنها جنایت در مقیاسی عظیم است؛ بلکه خودکشی طبقه کارگر اروپابىیبىی
هم هست.‏ سربازان سوسیالبریبرزم،‏ پرولتاریای انگلستان،‏ فرانسه،‏ آلمللممان،‏ روسیه،‏ بلژیک ماه هاست که ‏بجتبجحت
فرمان سرمایه یکدیگر را می کشند.‏ آبهنبهها فولاد سرد جنایت را در قلب های یکدیگر فرو می کنند.‏ تنگ در
آغوش مرگ،‏ در گورهای اشبرتبررا کی می غلتند.‏
تنها زمابىنبىی جنون پایان خواهد یافت و اهر ‏بمیبممنان خونبنیبنن دوزخ ناپدید خواهند شد که کارگران آلمللممان و
فرانسه،‏ انگلستان و روسیه بالاخره از رخوت خود بیدار شوند،‏ دست برادری به سوی هم دراز کنند و
ترجیع حیوابىنبىی جنگ افروزان امبرپبرریالیست و فریاد گوش خراش کفتارهای سرمایه داری را با شعار نبرببررد
قدبمیبممی و قدربمتبممند کار خفه کنند:‏
کارگران جهان،‏ متحد شوید!»‏
‏‐جزوه یونیوس یا ‏بجببجحران سوسیال دموکراسی،‏ ١٩١۵
*
دوران سرمایه داری ‏بىببىی شک ضروربىتبىی تاربجیبجخی است،‏ اما انقلاب طبقه ی کارگر علیه آن هم
ضروربىتبىی تاربجیبجخی است،‏ انقلاب کسابىنبىی که گورش را می کنند.‏
‏‐بجببجحران سوسیال دموکراسی،‏ ١٩١۵
رزا:‏
از نامه به سوفىففىی لیبکنشت
برسلاو
‎١٨‎ا کتبرببرر ١٩١٨
‏...از ‏همھهممبنیبنن حالا حالىللىی دارم که ملاقات دوستابمنبمم ‏بجتبجحت نظارت مقامات زندان برابمیبمم غبریبررممممممکن است.‏ در
طول این سال های گذشته ‏همھهممه چبریبرز را با شکیبابىیبىی ‏بجتبجحمل کردم،‏ و ‏بجتبجحت شرایط دیگری سال های بعد هم
‏همھهممانقدر صبور می ماندم.‏ اما پس از ‏بجتبجحول کلی شرایط،‏ تغیبریبرری در روابمنبمم شکل گرفته است.‏ صحبت کردن
٢١

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
با دوستابمنبمم در حالىللىی که مقامات زندان می شنوند،‏ غبریبررممممممکن بودن صحبت از آبجنبجچه واقعاً‏ برابمیبمم جالب است‐‏
این ها آنقدر برابمیبمم سنگبنیبنن است که ترجیح می دهم از ملاقات هابمیبمم صرف نظر کنم تا زمابىنبىی که ‏همھهممدیگر را
مثل انسان های آزاد ببینیم.‏
قطعاً‏ زیاد ‏بجنبجخواهم ماند.‏ ا گر دیتمان‎١‎ و کرت آیزنر ٢
آزاد شده اند،‏ مقامات ‏بمنبممی توانند مرا بیش از این در
زندان نگه دارند.‏ کارل لیبکنشت هم به زودی آزاد می شود.‏ پس ‏بهببههبرتبرر است صبرببرر کنیم تا در برلبنیبنن
دوباره ‏همھهممدیگر را ببینیم.‏
تا آن زمان،‏ هزاران درود
ارادبمتبممند ‏همھهممیشگی تو،‏ رزا
راوی:‏
در نوامبرببرر سال ‎١٩١٨‎صدراعظم آلمللممان ما کس فون بادن‎٣‎ در ‏بىپبىی وقوع انقلاب،‏ قدرت را به فردریش
ابرت رهبرببرر راست گرای حزب سوسیال دموکرات آلمللممان ‏بجتبجحویل داد.‏ دوران نامعلوم حبس رزا نبریبرز ‏همھهممان
زمان به پایان رسید.‏ رزا پس از خروج از زندان مورد استقبال پرشور مردم قرار گرفت.‏ لیبکنشت که
کمی پیش از او آزاد شده بود،‏ به شکل عمومی برقراری ‏جمججممهوری سوسیالیسبىتبىی آلمللممان را اعلام کرده بود.‏
او و رزا لیگ اسپارتا کوس را دوباره سازماندهی کردند و روزنامه ی پرچم سرخ‎٤‎ را راه اندازی کردند.‏
یکی از مطالبات اصلی شان مصونیت ‏بمتبممام زندانیان سیاسی و لغو ‏مجممججازات اعدام بود.‏ پس از آغاز جنگ
جهابىنبىی اول،‏ تعدادی از اعضاء حزب سوسیال دموکرات آلمللممان با ادامه ی ‏جمحجممایت از جنگ ‏مجممجخالفت کرده
بودند و این امر موجب اخراج آبهنبهها از حزب شده بود.‏ در ‏بهنبههایت این جدابىیبىی منجر به تاسیس حز ‏بىببىی جدید
با عنوان حزب سوسیال دموکرات مستقل آلمللممان ‏(یو.اس.بىپبىی.دی)‏ شد.‏ لیگ اسپارتا کوس در دوران
شکل گبریبرری اش ‏بجببجخشی از این جناح بود اما بعد مستقلاً‏ به فعالیت خود ادامه داد.‏ اعضاء لیگ
اسپارتا کوس پس از انقلاب ١٩١٧ روسیه،‏ در ‏بىپبىی آغاز ‏بجتبجحرکابىتبىی از ‏همھهممان دست بودند:‏ تشکیل دولبىتبىی بر
مبنای شوراهای کارگری در آلمللممان.‏ در ادامه لیگ اسپارتا کوس نام خود را به حزب کمونیست آلمللممان تغیبریبرر
داد و به کمینبرتبررن یا انبرتبررناسیونال کمونیست پیوست.‏
Dittmann ١
Kurt Eisner ٢
Max von Baden ٣
٢٢
Die Rote Fahne ٤

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
‏«…به جای کارفرمایان و بردگان مزدی شان،‏ رفقای کارگر آزاد!‏ کار نه به عنوان شکنجه ی کسی،‏ بلکه
به عنوان وظیفه ی ‏همھهممگان!‏ زندگی انسابىنبىی و شرافتمندانه برای ‏همھهممه ی آبهنبههابىیبىی که وظیفه ی اجتماعی خود را
به ابجنبججام می رسانند.‏ گرسنگی نه دیگر به عنوان نفرین کار،‏ بلکه به عنوان تازیانه ی بطالت!‏
تنها در چنبنیبنن جامعه ای است که نفرت ملی و بندگی ریشه کن می شود.‏ تنها زمابىنبىی که چنبنیبنن جامعه ای ‏مجممجحقق
شود،‏ زمبنیبنن دیگر به کشتار آلوده ‏بجنبجخواهد شد.‏ آنگاه است که می توان گفت:‏ این جنگ،‏ واپسبنیبنن جنگ
بود.‏
در این ساعت،‏ سوسیالبریبرزم تنها رستگاری بشریت است.‏ کلمات ‏«مانیفست کمونیست»‏ بر فراز سنگرهای
ویران سرمایه داری شعله ور می شود:‏ سوسیالبریبرزم یا بربریت!»‏
‏‐لیگ اسپارتا کوس چه می خواهد؟،‏ ١٩١٨
در ژانویه ١٩١٩ حزب کمونیست آلمللممان به ‏همھهممراه سوسیالیست های مستقل قیام استپارتا کیست را آغاز
کردند.‏ آبهنبهها خواستار سرنگوبىنبىی دولت بودند و پرچم سرخ شورشیان را تشویق به اشغال ساختمان های
مرا کز قدرت می کرد.‏ رزا در پرچم سرخ فراخوان انقلابىببىی خشونت آمبریبرز داد و اعلام کرد که هیچ
مذا کره ای با دسمشسممن خوبىنبىی شان یعبىنبىی دولت ابرت‐شایدمان‎١‎ ‏بجنبجخواهند داشت.‏ ابرت در پاسخ،‏ به
فرایکورپس یا ارتش آزاد که نبریبرروهای شبه نظامی داوطلب و در خدمت دولت وقت بودند فرمان نابودی
این انقلاب را صادر کرد.‏ قیام شکست خورد و رزا و لیبکنشت که که به زندگی ‏مجممجخفیانه رو آورده بودند،‏
در روز ١۵ ژانویه ١٩١٩ در خانه ی یک کارگر دستگبریبرر شدند.‏ هر دوی آبهنبهها در ‏همھهممان روز کشته شدند و
بدن ‏بىببىی جان رزا در رودخانه انداخته شد.‏
نظم بر برلبنیبنن حا کم است!‏
‏«نظم بر ورشو حا کم است!»،‏ این را وزیر سباستیابىنبىی به ‏مجممججلس ‏بمنبممایندگان پاریس در ١٨٣١ اعلام
کرد…‏
‏«نظم بر برلبنیبنن حا کم است!»،‏ این را مطبوعات بورژوابىیبىی پبریبرروزمندانه اعلام می کنند،‏ ابرت و ناسکه
اعلام می کنند،‏ افسران ‏«نبریبرروهای پبریبرروز»‏ اعلام می کنند،‏ در حالىللىی که خیل خرده بورژوازی در برلبنیبنن
دستمال هایشان را برایشان تکان می دهند و هورا می کشند.‏
‏«نظم بر ورشو حا کم است!»،‏ ‏«نظم بر پاریس حا کم است!»،‏ ‏«نظم بر برلبنیبنن حا کم است!»،‏ این است
آبجنبجچه گزارش های پاسداران ‏«نظم»‏ اعلام می کند،‏ هر پنجاه سال یک بار،‏ از یک مرکز مبارزات تاربجیبجخی
جهان به مرکز دیگر.‏ و این ‏«پبریبرروزمندان»‏ شادمان متوجه نیستند که هر ‏«نظمی»‏ که نیاز داشته باشد از
طریق کشتارهای خونبنیبنن دوره ای حفظ شود،‏ ناچار به سوی سرنوشت تاربجیبجخی خود روانه می شود،‏ ‏[به
٢٣
Philipp Scheidemann ١

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
سوی]‏ سقوطش.‏ این هفته ی ‏«اسپارتا کوس»‏ در برلبنیبنن چه بود؟ چه به بار آورده است؟ و چه به ما
می آموزد؟ در میانه ی نبرببررد،‏ در میان غریو پبریبرروزی ضدانقلاب،‏ پرولتاریای انقلابىببىی می بایست آبجنبجچه گذشته را
مرور کند و رویدادها و پیامدهایشان را با معیار بزرگ تارتحیتحخ بسنجد.‏ انقلاب زمابىنبىی برای از دست دادن
ندارد.‏ ‏همھهممچنان ‏بىببىی ‏مجممجحابا به پیش می شتابد ‏—از فراز گورهابىیبىی که هنوز بسته نشده اند،‏ از فراز ‏«پبریبرروزی ها»‏
و ‏«شکست ها»—‏ به سوی هدف عالىللىی اش.‏ ‏بجنبجخستبنیبنن وظیفه ی یک مبارز برای سوسیالبریبرزم جهابىنبىی این است
که آ گاهانه اصول راهنمای انقلاب و روش های آن را دنبال کند.‏
این شکست ‏«هفته ی اسپارتا کوس»‏ چطور به نظر می آید؟ آیا شکسبىتبىی بود بر پایه ی نبریبرروی انقلابىببىی
خشمگبنیبنن و ‏بجپبجختگی نا کافىففىی شرایط،‏ یا بر اساس ضعف و تردید در عمل؟
هر دو!‏ این ‏بجببجحران ماهیبىتبىی دوگانه داشت.‏ تضاد میان حضور قدربمتبممند،‏ مصمم و ‏بهتبههاجمججممی توده های برلبنیبنن از
یک سو و دودلىللىی،‏ تردید و ‏بىببىی میلی رهبرببرری برلبنیبنن از سوی دیگر ویژگی بارز این واقعه ی اخبریبرر است.‏
رهبرببرری شکست خورد.‏ اما رهبرببرری می تواند و باید از نو به دست توده ها و از دل توده ها خلق شود.‏ توده ها
عاملی تعیبنیبنن کننده هستند؛ آبهنبهها سنگ بنابىیبىی هستند که پبریبرروزی ‏بهنبههابىیبىی انقلاب بر آن برپا می شود.‏ توده ها
آماده ی مبارزه بودند،‏ و از این ‏«شکست»‏ حلقه ای ساختند در زبجنبججبریبرره ی شکست های تاربجیبجخی که مایه ی
غرور و قدرت سوسیالبریبرزم جهابىنبىی است.‏ این است که پبریبرروزی های آینده از دل این ‏«شکست»‏ شکوفا
خواهد شد.‏
‏«نظم بر برلبنیبنن حا کم است!»‏ چا کران ابله!‏ ‏«نظم»‏ ‏سمشسمما بر شن های روان ساخته شده است.‏ فردا انقلاب
‏«دوباره به پا خواهد خاست،‏ سلاح هایش را بر هم خواهد کوفت»‏ و در عبنیبنن وحشت تان با دمیدن در
شیپورها جار خواهد زد:‏
بودم،‏ هستم،‏ خواهم بود!‏
‏‐دی روته فانه ‏(پرچم سرخ)،‏ ١۴ ژانویه ١٩١٩
پایان
٢۵ دی ١٣٩٨
١۵ ژانویه ٢٠٢٠
‏بهتبههران
٢٤

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
منابع:‏
- رزا لوکزامبورگ،‏ توبىنبىی کلیف،‏ ترجمججممه نسبرتبررن موسوی،‏ انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.‏
- Bronner, Stephen Eric,The letters of Rosa Luxemburg, Humanities
Press International Inc., ISBN 0-391-03789-7.
- Geras, Norman, The legacy of Rosa Luxemburg, NLB, ISBN
902308-28-9.
- Looker, Robert, Rosa Luxemburg selected political writings, Grove
Press, Evergreen edition, ISBN 0-394-17867-X.
- Howard, Dick, Selected political writings Rosa Luxemburg, Monthly
Review Press, ISBN 85345-197-4.
- Adler, Georg- Hudis, Peter- Laschitza, Annelies-The Letters of Rosa
Luxemburg, Verso, eISBN 978-1-78168-233-3.
- Frölich, Paul, Rosa Luxemburg: Her Life and Work, Hesperides Press,
ISBN 1443736643.
- Evans, Kate, Red Rosa, Verso, ISBN 1784781010.
- Luxemburg, Rosa, The Accumulation of capital, Translated by Agnes
Scharzschild, Routledge and Kegan Paul Ltd., ISBN 0-7100-4643-X.
٢٥

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
شبریبررین مبریبررزانژاد حقوق دان،‏ مبرتبررجم،‏ پژوهشگر و دببریبرر ‏بجتبجحریه
گروه تئاتر ا گزیت است.‏
آثار وی تا کنون عبارتند از:‏
‏•فیلمنامه مستند تار ‏تحیتحخ سرخ ‐ ولادبمیبممبریبرر ایلیچ لنبنیبنن
‏•تله تئاتر آموزگاران اقتباس از اثر ‏مجممجحسن یلفابىنبىی
‏•مجممججموعه مقالات تئاتر در ساختار نظام سرمایه داری
‏•پژوهش کمپابىنبىی تئاتر:‏ راه حل یا سرپوشی برمعضل تئاتر
‏•تله تئاتر مستند اِما گلدمن : آن گونه که من زیستم
‏•ترجمججممه سندیکاها در دوران ‏بجببجحران سرمایه داری و نیاز به
اسبرتبرراتژی انقلابىببىی اثر راب سول
‏•ترجمججممه شکسپبریبرر،‏ یک انقلابىببىی در ادبیات اثر الن وودز
‏•ترجمججممه هبرنبرر و مبارزه طبقابىتبىی اثر الن وودز
ترجمججممه ٣ ‏بمنبممایشنامه ‏(اما،‏ مارکس در سوهو،‏ دخبرتبرر ونوس)‏ اثر هاوارد زین
ترجمججممه اندیشه های کارل مارکس اثر الن وودز
ترجمججممه ‏بمنبممایشنامه یک خاطره،‏ یک مونولوگ،‏ یک فریاد و یک نیایش گردآوری ایو انسلر و مالىللىی دویل
ترجمججممه ‏بمنبممایشنامه من موجودی احساسابىتبىی هسم اثر ایو انسلر
ترجمججممه شازده کوچولو اثر آنتوان دوسنت ا گزوپری
ترجمججممه ارج ‏بهنبههادن به مقاومت ‐ چگونه زنان در روابط خصوصی در برابر آزار مقاومت می
کنند ، ‏بهتبههیه شده توسط سرپناه اضطراری زنان کلگری ) کانادا)‏
ترجمججممه درباره دو برداشت روانکاوانه از شازده کوچولو اثر آنتوان دوسنت ا گزوپری به قلم کریستبنیبنن
دولاروش کوداما
ترجمججممه باز هم مبنتبنن و بسبرتبرر آن ‐ اجرای ‏بمنبممایش ‏«مهاجران»‏ اسلاومبریبرر مروژک در استودیو ‐ تئاتر ‏«چلاوک»‏
مسکو به قلم سوزان کوستانزو
ترجمججممه ۶٢ مقاله ‏بجتبجخصصی تئاتر برای ۴ ‏سمشسمماره ‏مجممججله ‏«صحنه معاصر»‏ گروه تئاتر ا گزیت
وی برنده رتبه اول ترجمججممه در مسابقه مطبوعابىتبىی ابجنبججمن منتقدان،‏ نویسندگان و پژوهشگران خانه تئاتر ایران در
سال ١٣٩۶ گردیده است.‏
از سال ١٣٩٢ بعنوان دستیار کارگردان در هفده اجرای صحنه ای رپرتوار گروه تئاتر ا گزیت ‏همھهممکاری داشته
است که عبارتند از:‏
مهاجران اثر اسلاویر مروژک
‏بمنبممایش ‏همھهمملت در روستای مردوش سفلی اثر ایوو برشان
مارکس در سوهو اثر هاوارد زین
یک خاطره،‏ یک مونولوگ،‏ یک فریاد و یک نیایش گردآوری ایو انسلر و مالىللىی دویل
شازده کوچولو اثر آنتوان دوسنت ا گزوپری
ماهی سیاه کوچولو اثر صمد ‏بهببههرنگی
مبرتبررسک ‏(چهار صندوق)‏ اثر ‏بهببههرام بیضابىیبىی
نردبان ‏(زاویه)‏ اثر غلامجممجحسبنیبنن ساعدی
من موجودی احساسابىتبىی هستم اثر ایو انسلر
تله تئاتر مستند اِما گلدمن : آن گونه که من زیستم نوشته شبریبررین مبریبررزانژاد
تله تئاتر آموزگاران اقتباس شبریبررین مبریبررزانژاد از اثر ‏مجممجحسن یلفابىنبىی
تله تئاتر مستند تار ‏تحیتحخ سرخ ‐ ولادبمیبممبریبرر ایلیچ لنبنیبنن
٢٦

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
٢٧

گروه تئاتر ا گزیت ‏‐شبریبررین مبریبررزانژاد رُزا لوکزامبورگ تارتحیتحخ سرخ
دیگر انتشارات گروه تئاتر اگزیت
هفت گفتار
۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰
تئاتر در ساختار نظام سرمایه داری
۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰
گروه تئاتر ا گزیت
ش:‏‎9‎ین م:‏‎9‎زانژاد
٢٨
www.exittheatre.ir