Optimist magazin 57 (decembar 2020)

MOPTIMIST Film
alo je reći da je Milan Jelić
jedna renesansna ličnost.
Nekadašnji „hitmejker“,
koji je do početka devedesetih
svojim filmovima
ostvarivao rekordne gledanosti
u bioskopima –
što je tih godinama to
bilo jedno od merila kvaliteta
domaćeg filma –
autor velike posvećenosti
ali i filmske pismenosti, „Almodovar pre Almodovara“,
u mnogočemu je doprineo kreiranju ukusa
filmske publike nekadašnje Jugoslavije ali i rodonačelništvu
„kvir estetike“ još u vremenu crnotalasovskog
filma. Svojim specifičnim izgledom i
autentičnom pojavom kojom i danas pleni, karijeru
započinje kao – glumac, kod Aleksandra Saše
Petrovića u filmu „Tri“, davne 1965. godine, tada
još kao student književnosti. Kako je i sam svojevremeno
izjavio, sasvim logičan sled tih godina
bio je da nakon tih studija upiše i dramaturgiju,
što je vrlo brzo i učinio, te su njegova pojavljivanja
na filmu postajala učestalija, a zatim su došli
na red i filmovi koje je sam stvarao.
Kako je i sam bio posvećeni filmofil još kao
student, tako i ne čudi da se kao epizodista
oprobao kod reditelja najviših rangova poput
Saše Petrovića a zatim i kod Žike Pavlovića, Makavejeva,
Bauera,
Fadila Hadžića, Joža
Pogačnika, kao i
kod stranaca poput
Olivera Parkera, u
čijem je filmu „Zatamnjenje“
delio
scenu sa Denijem
Almodovar pre Almodovara
Milan Jelić
Hjustonom, unukom
Džona Hjustona.
Ali ono po
čemu će ostati upisan
u istoriji jugo-
Piše: Dragan Jovićević
slovenskog i
srpskog filma, jeste
činjenica da je
upravo on bio prvi glumac koji se pojavio na velikom
platnu u liku homoseksualca i to 1969. godine
u filmu „Vrane“ Ljubiše Kozomare i Gordana
Mihića. Lik feminiziranog baletana bio je prvi veliki
gej lik, gotovo romaneskno napisan što nije
bilo čudno za tadašnje filmove crnog talasa, i
36 www.optimist.rs
bio je prvi gej lik čije je ponašanje prihvatano
kao normalno, zbog čega je ovo ostvarenje osobena
prekretnica kada je reč o reprezentaciji
LGBT osoba u kinematografiji ovdašnjeg prostora.
Ali i pre tih antologijskih scena, Jelić je bio
deo filma „Tople godine“ Dragoslava Lazića u
kome je pojam kvira tumačen daleko liberalnije
no u godinama koje su dolazile, a odigrao je i
čuvenu scenu plesa u filmu „Kad budem mrtav i
beo“ sa Ljubom Moljcem, u kojoj njih dvojica na
očigled zbunjenosti Džimija Barke i navodnog
nedostatka devojaka, plešu valcer na radničkoj
igranki, pred čitavim tadašnjim komitetom i
naočigled svih, dajući takvom prizoru na normalnosti,
da bi potom obojica postali Džimijevi
cimeri, usled nedostatka mesta za spavanje...
No tek kao reditelj, Jelić ostvaruje impozantnu
filmografiju. Nakon nekoliko studentskih
kratkometražnih ostvarenja tokom šezdesetih,
te brojnih uloga, današnji status „Almodovara
pre Almodovara“ Jelić stiče svojim prvim filmom,
dirljivom crno-belom pričom o jednom
nesnađenom mladiću naslovljenom „Bubašinter“,
snimljenom tada za svega 34 miliona starih
dinara. Koliko se ta svota ne može prevesti i porediti
sa današnjim budžetima, toliko činjenica
da je film bio izuzetno gledan i da su ga i publika
i kritika izuzetno prihvatili govori da je Jelić gotovo
preko noći postao priznati filmmejker. Ali
gledano i danas,
„Bubašinter“ je
jedan izvanredno
moderan film, suptilan
u priči i decentan
u režiji. Kvir
kontekst je iznesen
diskretno, gotovo
stilom pripovedanja
francuskog
novog talasa. Sam
Jelić priznaje da su
upravo filmovi tog
talasa, kao i italijanski
i češki filmovi tih
godina uticali na
njegov umetnički izraz, što se videlo odmah, već
u prvom ostvarenju.
Punih sedam godina tokom kojih je istrajno
radio na televiziji, Milan Jelić je čekao drugu
šansu, koja mu se otvorila scenarijem Gordana
Mihića za film „Tigar“, u kome Ljubiša Samardžić