Lotnictwo Aviation International 3/2021 short

Siły powietrzne
Polskie samoloty rozpoznawcze
1945-2020
II
Adam Gołąbek,
Andrzej Wrona
Rozpoznanie jest jednym z głównych czynników umożliwiających odniesienie zwycięstwa na współczesnym
polu walki. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym zmieniały się możliwości prowadzenia rozpoznania, które rozwijało
się wraz z pojawianiem się coraz to nowych technik i technologii. Te natomiast można było wykorzystać
do prowadzenia bardziej dokładnego rozpoznania, co z kolei wymuszało adaptację istniejących lub budowę jakościowo
nowych platform m.in. lotniczych, pozwalających na zabudowę nowych urządzeń rozpoznawczych.
To właśnie ta dziedzina była motorem postępu i rozwoju. Z kolei postęp naukowo-techniczny powodował
rozwój nowych sposobów i taktyki działań rozpoznawczych.
Pierwszy lot seryjnego samolotu TS-11
Iskra bis A z numerem fabrycznym
1H-0101 miał miejsce 11 października
1963 r. Maszynę pilotowali piloci doświadczalni
inż. Zbigniew Słonowski i inż. Tadeusz
Prożych. TS-11 Iskra zaczęto wprowadzać na
wyposażenie jednostek szkolnych polskiego
lotnictwa wojskowego z dniem 11 marca
1964 r. Samoloty pochodziły z trzech serii
produkcyjnych i były typowymi maszynami
szkolnymi.
Pierwszą próbę przystosowania TS-11
Iskra do wykonywania zadań rozpoznawczych
podjęto w 1966 r. wraz z rozpoczętymi
pracami nad samolotem TS-11 Iskra bis
B (Iskra 100). Prototypem nowej wersji był
egzemplarz 1H-0405, który oddelegowano
do prób w locie. Poza nowymi urządzeniami
radioelektronicznymi (radiostacja R-802W,
radiokompas ARK-9, radiowysokościomierz
RW-UM) oraz zmianami w podwoziu maszyna
otrzymała cztery belki podskrzydłowe
umożliwiające przenoszenie uzbrojenia
w postaci zasobników z rakietami lub bomb
o wagomiarze do 50 kg, nowy celownik oraz
dwa lotnicze aparaty fotograficzne typu
AFA-39. Były one umieszczone w osłonach
pod bocznymi wlotami powietrza do silnika.
W wyniku zamontowania opuszczanych
pojemników na AFA-39 wpuszczonych na
głębokość 390 mm drobnej zmianie uległy
tunele dolotowe powietrza do silników.
Wewnątrz luków po obu stronach kadłuba
zamontowano znany z samolotów
Lim stelaż pod aparat jednak z tą różnicą,
że w dolnej otwieranej osłonie wykonano
jeden otwór zasłonięty pleksi o wymiarach
130x150 mm. Sam otwierany luk, o wymiarach
338x380 mm, był przystosowany do
umieszczenia jednego AFA-39. W obu przypadkach
zabudowane pod kątem 45o aparaty,
były przystosowane do wykonywania
zdjęć skośnych, przy czym aparat na lewej
burcie fotografował prawą półsferę, a AFA-
39 z prawej burty lewą. Sterowanie odbywało
się za pomocą czteroprzyciskowego
pulpitu umieszczonego w drugiej kabinie
pilota po prawej stronie na wysokości zamykania
osłony kabiny. Próby na samolocie
Samolot rozpoznawczy
TS-11 Iskra bis
C z numerem 904
po przebudowie na
samolot szkolny
TS-11 Iskra bis D.
Służbę zakończył
latając w barwach
lotnictwa indyjskiego.
72
Lotnictwo Aviation International MARZEC 2021