St. Moritzer wollen ein Familienbad - Engadiner Post
St. Moritzer wollen ein Familienbad - Engadiner Post
St. Moritzer wollen ein Familienbad - Engadiner Post
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
Sanda, 9 avuost 2008<br />
Ils silvicultuors valladers e jauers collavuran<br />
Gruppas da god<br />
s’han unidas<br />
Las organisaziuns da god da<br />
la Pro Engiadina Bassa e dal<br />
consorzi forestal da la Val<br />
Müstair s’han unidas. Ün dals<br />
böts es da pisserar per la<br />
transparenza da la vendita da<br />
laina.<br />
(anr/fa) «La fin da gün vaina decis,<br />
ils schefs da god e’ls silvicultuors da<br />
l’Engiadina Bassa e da la Val Müstair,<br />
da collavurar ingio chi’d es pussibel»,<br />
declera il silvicultur da revier Arnold<br />
Denoth dal Forestal Macun, il qual<br />
cumpiglia il god dals cumüns da Susch<br />
fin Tarasp. Ch’els collavuraivan bainschi<br />
fingià plü bod fond excursiuns<br />
cumünaivlas ed organisond cuors da<br />
scolaziun ed oter plü, cuntinuescha’l.<br />
Uossa però, «güst eir in vista a la fu-<br />
siun dals cumüns in Val Müstair»,<br />
d’eira nat il bsögn da far quai ufficialmaing.<br />
Cun collavurar as poja ragiun-<br />
dscher, sco ch’el manzuna, plüs böts:<br />
«La gruppa da god cumünaivla s’in-<br />
gascha in tuottas duos regiuns per<br />
üna cultivaziun da god natürala e per<br />
ün’ütilisaziun perdüraivla da la laina.»<br />
Ch’uschè saja eir pussibel da ragiundscher<br />
ils böts definits i’l plan da<br />
svilup dal god per las regiuns Engiadina<br />
Bassa e Val Müstair, intuna Arnold<br />
Denoth. Ultra da quai han ils<br />
respunsabels da la gruppa da god cumünaivla<br />
eir in mera da promouver<br />
lavur publica in connex cul god e<br />
l’ambiaint. Ün’exaimpel per quista<br />
lavur d’eira la demonstraziun da la<br />
teleferica Valtellina a chaschun dals<br />
dis da god al principi da la stà a Sur<br />
En da Sent. «Uschè as voul svagliar<br />
l’interess e l’incletta per la lavur forestala.»<br />
Implü organisescha la gruppa<br />
da god PEB/Val Müstair cuors per<br />
giarsuns, lavuraints da god e silvicultuors<br />
sco eir excursiuns cumünaivlas.<br />
Ün ulteriur böt ha da chefar culla<br />
vendita da lain.<br />
Glistas da predschs i’l internet<br />
«In quai chi reguarda la vendita da<br />
laina d’eira fin uossa uschè cha’ls<br />
cliaints, impustüt ils Talians, improvaivan<br />
da surgnir la laina per predschs<br />
plü favuraivels dschond cha’ls oters<br />
cumüns nu pretendan uschè bler»,<br />
L’olimpiada da Pradella<br />
declera il silvicultur, «perquai ramassaina<br />
uossa ils predschs e tils publi-<br />
chain i’l internet sün üna pagina accessibla<br />
be per nossa glieud.» Mincha<br />
silvicultur po dimena verer per quant<br />
cha seis collega ha vendü la laina,<br />
«uschè vaina invers ils cumpraders<br />
ün pa daplü forza, quai es ün grond<br />
avantag.» Quistas glistas da predschs<br />
ramassa e metta i’l internet il silvicul-<br />
tur Ruedi Just da Tarasp.<br />
Nouvas masüras directivas<br />
A chaschun dals dis da god a Sur<br />
En ha gnü lö la prüma sezzüda da<br />
constituziun. Sco commembers da la<br />
suprastanza da la gruppa da god<br />
PEB/Val Müstair sun gnüts tschernüts<br />
Arnold Denoth sco president e<br />
sco commembers il silvicultur da Sent<br />
Mario Riatsch ed il silvicultur Jörg<br />
Clavadetscher da Müstair. L’ulteriur<br />
commember es il geolog Matthias<br />
Merz da Scuol chi pissera tenor las<br />
infuormaziuns da Denoth per la col-<br />
liaziun culla politica. Ch’els hajan decis<br />
nouvas masüras directivas gnüdas<br />
approvadas da la gruppa da god cumünaivla.<br />
«Per esser sgürs cha tuot<br />
saja in uorden sgürezza tillas guardan<br />
tras uossa plüs giurists. Subit cur cha<br />
quai es terminà tillas suottamettaina<br />
lura a las suprastanzas da la PEB e da<br />
la Corporaziun Regiunala Val Müstair<br />
per far bun», infuormescha Arnold<br />
Denoth.<br />
Per predschs plü favuraivels<br />
D’avantag es la collavuraziun da<br />
las gruppas da god valladras e jauras<br />
eir per far nouvas cumpritas: «Scha<br />
nus postain plü grondas quantitats<br />
surgnina eir plü gronds pertschients.»<br />
Sco exaimpel nomna Arnold Denoth<br />
l’acquist dal benzin ecologic Aspen<br />
per las resgias a motor: «Uschè surgnina<br />
il benzin per ün predsch plü<br />
favuraivel.» Quist benzin chi vain<br />
prodüt da la firma svedaisa Aspen<br />
sün basa da parafin nu cuntegna ne<br />
plom, ne benzol ed neir ingün suolper.<br />
Sco ch’el manzuna sun ils uffizis<br />
forestals da l’Engiadina Bassa e da la<br />
Val Müstair certifichats sco uffizis chi<br />
resguardan l’ecologia pro lur lavur e<br />
possedan il label FSC: «Tuot ils uffizis<br />
forestals certifichats sun obliats da<br />
lavurar cul benzin Aspen.»<br />
Chi chi’d es stat in mardi passà a las 10.00 sül <strong>St</strong>radun a Scuol ha vis il cortegi<br />
dals uffants chi han fat part dürant duos eivnas al chomp da stà «Rätia»<br />
a Pradella/Scuol. Pels uffants esa stat inschmanchabel da muossar a la populaziun<br />
che ch’els han pitturà, disegnà, zambrià e dafatta cumponü dürant<br />
ün’eivna e mez da lur chomp da vacanzas pro’l motto «Movimaint». Uschè<br />
d’eiran lura rapreschantats a quist’olimpiada da tuotta sorts sports.<br />
La Rätia spordscha chomps da vacanzas (chomp da Tschinquaisma,<br />
chomp da stà e chomp d’utuon). Ün inter team da manaders scolats es respunsabel<br />
per l’organisaziun e la direcziun dal chomp. A Pradella/Scuol<br />
vain il chomp da vacanzas Rätia fingià daspö 19 ons. Ils respunsabels<br />
s’allegran da bivgnantar in avegnir eir uffants indigens als chomps da vacanzas.<br />
Ulteriuras infuormaziuns: www.raetiaonline.ch. (protr.)<br />
POSTA LADINA<br />
Cun gronds placats e masüras extraordinarias fa üna interpraisa da la Bassa reclama pel proget «Platzhirsch» –<br />
üna surfabricaziuns cun 38 abitaziuns. fotografia: Nicolo Bass<br />
La cumischiun da planisaziun da Scuol tschercha soluziuns per l’avegnir<br />
«La situaziun nun es dramatica»<br />
Fingià plü lönch esa cun-<br />
tschaint cha a Scuol vessan<br />
da gnir fabrichadas dürant ils<br />
prossems ons raduond 120<br />
abitaziuns nouvas per gronda<br />
part abitaziuns da seguonda<br />
proprietà. La cumischiun da<br />
planisaziun es uossa landervia<br />
a tscherchar soluziuns per<br />
l’avegnir.<br />
Nicolo Bass<br />
Tuot il cumün da Scuol exista tenor<br />
explicaziuns dal capo cumünal Jon<br />
Domenic Parolini da raduond 2400<br />
stabilimaints. Da quels sun fin hoz<br />
600 abitaziuns da seguonda proprietà.<br />
Daspö l’on passà esa cuntschaint<br />
cha dürant ils prossems ons vessan da<br />
gnir fabrichadas a Scuol tanter 100 e<br />
120 abitaziuns nouvas. Eir interpraisas<br />
da la Bassa han chattà interess vi<br />
dal cumün da Scuol e vöglian realisar<br />
surfabricaziuns grondas cun plüssas<br />
unitats. Per exaimpel voul l’interpraisa<br />
HRS Hauser Rutishauser Suter AG<br />
realisar cul proget «Platzhirsch» 38<br />
abitaziuns nouvas sül territori «Schinnas».<br />
Cun grondas tablas da reclama<br />
vain fat reclama per quist proget e<br />
tscherchà interessents per las abita-<br />
ziuns. Tenor la ledscha cumünala ston<br />
25 pertschient da las abitaziuns star a<br />
disposiziun per indigens e’l rest po<br />
gnir vendü sco seguondas abitaziuns.<br />
Sco cha Marco Müller, cusglier cumünal<br />
e president da la cumischiun<br />
da planisaziun declera, s’haja eir la<br />
pussibiltà da’s cumprar liber da quista<br />
quota. In quist cas ston ils interessats<br />
pajar 20 pertschient da la stima<br />
da fabrica. «Il cumprar liber nun es<br />
però uschè attractiv», declera Müller<br />
ed argumentescha quai cul relativ ot<br />
predsch d’indemnisaziun.<br />
Tscherchar soluziuns per<br />
l’avegnir<br />
In general nu vezza Müller la situaziun<br />
a Scuol amo uschè dramatica,<br />
però sco ch’el disch saraja in avegnir<br />
«da star sü cullas uraglias». La cumischiun<br />
da planisaziun es uossa landervia<br />
a tscherchar soluziuns per evitar<br />
in avegnir ün svilup dramatic. Üna<br />
varianta füss tenor Müller d’introdüer<br />
üna contingentaziun sco chi’d es per<br />
part gnü fat in Engiadin’Ota. «Quai<br />
es però üna soluziun be a cuorta vista<br />
ed ha per conseguenza ün adozzamaint<br />
massiv dals predschs da cumprita»,<br />
es el persvas. Ün’otra varianta<br />
füss da crear zonas da fabrica per indigens<br />
o d’augmantar la quota da<br />
prümas abitaziuns sün 60 pertschient.<br />
Eir Parolini es persvas cha per l’avegnir<br />
s’esa plü sensibilisà pel tema seguondas<br />
abitaziuns e perquai eir plü<br />
precaut i’l rom da la planisaziun. Per<br />
Parolini nun es il marchà da seguondas<br />
abitaziuns congualabel cull’Engiadin’Ota.<br />
Quai demuossa eir il fat, cha<br />
pel proget «Platzhirsch» esa fingià<br />
l’on passà gnü dat il permiss da fabrica,<br />
ma fin hoz nun es amo gnü cu-<br />
manzà culla fabrica. Eir Marco Müller<br />
conferma, cha scha la dumonda<br />
Imprender meglder rumantsch<br />
Fleisch charn<br />
davo seguondas abitaziuns a Scuol<br />
füss gronda, schi vessan ils respunsabels<br />
dalönch innan cumanzà cullas<br />
lavuors da fabrica.<br />
Surofferta d’ogets in EB<br />
«In Engiadina Bassa ha pel mumaint<br />
lö üna surofferta d’abitaziuns»<br />
declera eir Joannes Perner, agent<br />
d’immobiglias a Scuol, chi cugnuoscha<br />
il marchà fich bain. «Normalmaing<br />
vegnan vendüts illa regiun tanter<br />
20 e 30 ogets l’on», declera el la<br />
situaziun in Engiadina Bassa. Per<br />
vender tuot las abitaziuns previssas<br />
esa perquai da far quint cun divers<br />
ons. Tenor el nun esa perquai amo<br />
lönch na dit cha tuot ils progets previs<br />
vegnan a la fin eir realisats.<br />
das Hasenfleisch la charn leivra<br />
die Haxe il vantrigl da vdè / vadè<br />
das Hirschfleisch la charn tschierv / tschiervi<br />
der Hohrücken il spinel / spinal<br />
die Huft il chalun / gialun<br />
das Huftplätzli la fletta da la crusch<br />
das Huftstück il töch dal chalun /<br />
toc dal gialun<br />
der Kalbsbraten il rost da vdè / da vadè<br />
die Kalbshaxe il vantrigliet da vdè / vadè<br />
das Kaninchenfleisch la charn da cunigl<br />
das Karree il carè, la s-chagna /<br />
il carè, la s-chaina<br />
das Kotelett la cotletta<br />
die Kutteln la trippa (tripla)<br />
der Lachs il salm(un)<br />
die Laffe la spedla / spadla<br />
der Lendenbraten il rost da filè, filet<br />
das Lendenstück las tendas<br />
die Marinade la marineda / marinada<br />
etw marinieren mariner / marinar qchs<br />
mild gewürzt cundieu, cundida /<br />
cundi, cundida ligermaing