Hangaasuu Bilisummaa Journal Volume 1 - ULFO
Hangaasuu Bilisummaa Journal Volume 1 - ULFO
Hangaasuu Bilisummaa Journal Volume 1 - ULFO
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
isaan tajaajilaa ture. Egaa,<br />
Oromoonni gabbaarii yookaan<br />
ciisii tahan kun hoomisha<br />
handhuuraa isaanii tahe gabbaraa<br />
jiraachuu qafa otoo hin taane,<br />
karaa hundaa abbaa lafaa isaanii<br />
tajaajjiluyyu. John Markakis<br />
waayee kanaa, barroo (kitaaba)<br />
isaa fuulee 113 irratti kunoo akka<br />
kanaa gadii jedha**:<br />
"The gabbar was also required<br />
to provide landholder with<br />
necessities such as honey,<br />
meat, firewood, dried grass,<br />
and sundry other items. In<br />
addition labour service was<br />
required of him for a variety of<br />
purposes. The gabbar had to<br />
grind the landholder's share of<br />
grain, transport it to his<br />
residence in town, build his<br />
house, maintain his fences,<br />
care for his animals, and act as<br />
porter, messenger, and escort.<br />
Nor was the gabbar in a<br />
position to refuse any request<br />
of the landholder. Moreover,<br />
the gabbar was obliged to<br />
present gifts to the landholder<br />
on religious holidays and<br />
whenever the latter was<br />
promoted, married, had a son,<br />
went to perform military<br />
service, or returned from it."<br />
Uummanni Oromoo inni<br />
gabbaarii jedhame kun, akka<br />
Saamicha Lafa Oromoo VOLUME 1 SPRING 2010<br />
kanaa olitti arginutti gabra<br />
yookaan qixxee gabraa ti jechuu<br />
dha. Habashoonni gabra akka<br />
hoolaatti gabaa baasanii gurguru<br />
yookaan bituuyyu. Gabbaarii<br />
wanni isa gabra irraa adda isa<br />
taasisu, gabaadhaa bitamuu<br />
yookaan gurguramuu dhiisuu<br />
qofa. Kan uummanni Oromoo fi<br />
uummatoonni Kibbaa<br />
nafxanyoota gara-jabeeyyii,<br />
garaan bineensaa kanaaf hojjatan<br />
kana callaas miti. Akka<br />
ashkariittis mana keessa isa<br />
tajaajilu. Kun kan ilaalu abbaa<br />
warraa qofa otoo hin taane,<br />
maatii isaa hunda. Haati warraa<br />
isaa akka hojjattuu manaatti<br />
waan hunda jaraaf hojjatti.<br />
Ijoolleen isaas akkanuma. Sirna<br />
gabrummaa jibbisiisaa kana<br />
keessa, akkamitti uummanni<br />
keenya dabree akka as gayuu<br />
dandaye, kutaalee itti-aanan<br />
irratti wajjumaan ilaalla, mee<br />
"Haabultu dubbiin"!<br />
=== Hubachiisa miiljalee ===<br />
1) * Walaloon kunii fi kan biraas<br />
kanaan dura waan barreeffamee,<br />
gara Afaan Ingiliziitti hiikamee<br />
bayeef, namni feetan isa ilaalu<br />
dandeessu. Tamene Bitima: "On<br />
Some Oromo Storical Poems",<br />
1983, in: PAIDEUM 29, pp. 117-<br />
125. Yookaan : Griefenow-Mewis,<br />
Tamene Bitima: "Oromo Oral<br />
Poems Seen from Within (Eds.)",<br />
Koeln, 2004.<br />
2) **Bara Hayila Sillaasee namti<br />
Ameerikaa tokko, kan afaanota<br />
naannoo Gaafa Afrikaa irratti<br />
qorannoo adeemsisaa ture, horoo<br />
qorannoo dhaabbata addaddaa<br />
irraa argachuuf jedhee, uummata<br />
duraan Kuush Lixaa jedhamee<br />
beekamuuyyu: Waalayitaa,<br />
Gaamoo, Kuulloo-Kontaa,<br />
Shaakichoo, Kafichoo faa hortee<br />
Kuushii irraa addaan qooduun<br />
maqaa lagaa kenneefii: Omoo<br />
("Omotic") jechuun moggaase.<br />
Habashoonni dhalawwan Kuush<br />
addaan qoodanii barabaraan<br />
bituun waan sagantaa isaanii<br />
taheef, ennasuma kana fudhatanii<br />
"Omoo" jechuutti ka'ani.<br />
Harrallee beektota afaanii kan<br />
Oroppaa keessaa, warri kana hin<br />
fudhanne guutaniiru.<br />
Barreessitoonni fi dureewwan<br />
Oromoo dabrees kan Kuushota<br />
biroo kana fudhachuu hin qabani.<br />
Kan Habashoonni addaan nu<br />
qoqqoodanii hanga ammaattuu<br />
nu bitaa jiran ni gaya. Gayeen<br />
gayee dhaa, abadan nuti<br />
dhalawwaan Kuush diinaaf<br />
harka hin kenninu!<br />
3) John Markakis: "ETHIOPIA -<br />
Anatomy of a Traditional Polity",<br />
Oxford, 1974. <br />
<strong>Hangaasuu</strong> <strong>Bilisummaa</strong> 21