PRUTHENIA

Geneza Prus – komentarz archeologa219wania. Sądy, wypowiadane na ten temat przez historyków, to często opiniebazujące na ocenach innych historyków, opierających się z kolei naogólnikowych lub popularyzacyjnych publikacjach archeologicznych. Taknależy oceniać stwierdzenie, że „podstawową formą gospodarowaniaPrusów było rolnictwo, w którym od XI w. zaznaczył się pewien postęp(upowszechnienie żelaznych radlic, wprowadzenie ozimego żyta)” 36 .W pracy, cytowanej przez W. Długokęckiego jako podstawa tej oceny 37 ,stanowisko takie, to jest bazowanie na ogólnych opracowaniach archeologicznych,a nie na publikacjach konkretnych znalezisk, zostało zresztądość otwarcie sformułowane 38 . Tymczasem nawet jeśli pominie się jużtrudności ze stwierdzeniem „wprowadzenia ozimego żyta” – co wymagałobypozyskania długiej serii wiarygodnych i dobrze datowanych próbekpaleobotanicznych 39 – nie sposób zrozumieć, na jakiej podstawie możnabyło dostrzec „upowszechnianie się” żelaznych radlic, skoro wśród wczesnośredniowiecznychznalezisk archeologicznych z Prus brak do tej porytakich zabytków!Podobnie trudna do przyjęcia jest teza o standardowym uzbrojeniuw XIII wieku pruskiej konnicy w pancerze 40 , również nie reprezentowanew materiałach archeologicznych. Równie nieuzasadnione jest stwierdzenie,że „siodła łękowe ze strzemionami umożliwiały walkę na koniu. Tezmiany daje się zaobserwować już od IX w.” 41 – przecież nie tylko archeologia,lecz także historia zna konnych wojowników, nie dysponującychstrzemionami, a mimo to odnoszących sukcesy militarne, dość wspomniećtu chociażby Scytów! 42 Jednocześnie IX wiek nie był żadną cezurą: naj-36 W. Długokęcki, Uwagi o genezie i rozwoju..., s. 45, przyp. 177.37 J. Powierski, Prussica, t. I, Malbork 2004, s. 399–454; pierwodruk: idem, Czynniki warunkującerozwój polityczny ludów zachodniobałtyjskich, Acta Baltico-Slavica XIX, 1990,s. 93–143.38 Powierski, Prussica, s. 431, przyp. 87.39 Por. materiały zebrane przez M. Lityńską-Zając dla stanowisk z okresu wpływów rzymskich– M. Lityńska-Zając, Roślinność i gospodarka rolna w okresie rzymskim. Studium archeobotaniczne,Kraków 1997; por. też przegląd wyników badań tego rodzaju – Roślinyw dawnej gospodarce człowieka. Warsztaty agrobotaniczne ’97, red. K. Wasylikowa,Kraków 1999.40 Por. „W XIII w. jazda uzbrojona była w włócznie, miecze, tarcze i pancerze, rzadziej takżehełmy” – W. Długokęcki, Uwagi o genezie i rozwoju..., s. 39.41Ibidem, s. 39.42 Por. choćby opis słynnej wyprawy Dariusza na Scytów – Herodot, Dzieje, ks. IV (Melpomene),1–144; na temat znalezisk archeologicznych popularne, ale klasyczne ujęcie –B.N. Grakov, Die Skythen, Berlin 1978; por. najnowszy katalog monumentalnej wystawy:Im Zeichen des goldenen Greifen. Königsgräber der Skythen, red. W. Menghin,H. Parzinger, A. Nagler, M. Nawroth, München–Berlin–London–New York 2007. O brakustrzemion w wyposażeniu jeździeckim Scytów – W. Świętosławski, Strzemiona średniowiecznez ziem Polski, Łódź 1990, s. 22–24.