PRUTHENIA

Geneza Prus – komentarz archeologa241występowanie na tej nekropoli tzw. Aschenplätze, uważanych za specyficzniepruską formę grobu, sugeruje znaczący udział ludności pruskiej 145 .Osobnym problemem jest kwestia obecności we wczesnym średniowieczuSkandynawów na południowym skraju delty Niemna. Kluczowympunktem jest tu cmentarzysko Rževskoe, raj. Slavsk (dawne Linkuhnen,Kr. Niederung). Spośród kilkuset grobów, składanych na tej nekropoliw ciągu kilkuset lat (od końca II wieku po XIII wiek), opublikowano dodziś zaledwie niewielką część 146 . Nie sposób więc rozstrzygnąć, czy cmentarzyskoużytkowała bez przerwy ta sama, miejscowa społeczność,przyjmując w pewnym czasie zwyczaje i wyposażenie skandynawskie,czy też grzebały tu swych zmarłych kolejno różne grupy, w tym – przybyszeze Skandynawii. Obecność podobnych wczesnośredniowiecznychcmentarzysk szkieletowych w tym samym rejonie 147 , w tym nekropoli sięgającychswymi początkami okresu wpływów rzymskich 148 , przemawiaraczej za pierwszym rozwiązaniem.Przedstawiony obraz, rekonstruowany na podstawie źródeł archeologicznych,wymaga skonfrontowania ze wspomnianą relacją Wulfstana,która przedstawiła kraj Prusów jako ziemię z licznymi „miastami”, rządzonymiprzez osobnych królów. Podkreślono w niej istotne znaczeniehodowli koni, czego świadectwem miały być specyficzne wyścigi orazpicie kumysu wyłącznie przez możnych. Porównanie przekazu Wulfstanaz ustaleniami archeologii jest zdecydowanie trudniejsze niż w przypadkurelacji Tacyta, również opisującej etnograficzne osobliwości Estiów. Powodemjest zupełnie inny zestaw źródeł znajdujących się w dyspozycjiarcheologa: na większości ziem pruskich – jak wyżej wspomniano – niewystępują wówczas cmentarzyska, dostarczające najobfitszych i najdokładniejdatowanych informacji.145 Engel, op. cit., s. 112–114; W. Wróblewski, Aschenplätze – the forgotten burial rituals ofthe Old Prussians, Archaeologia Lituana 7, 2006, s. 221–234; idem, Wiskiauten, RGA 34,Berlin–New York 2007, s. 140–145; idem, Ziemie pruskie i jaćwieskie..., s. 299, ryc. 6.146 Por. C. Engel, Das vierstöckige Gräberfeld von Linkuhnen, „Fornvännen” 27, 1932,s. 168–177. Por. także C. Engel, Beiträge zur Gliederung des jüngsten heidnischen Zeitaltersin Ostpreußens, [w:] Congressus Secundus Archaeologorum Balticorum, Rigae,19.–23. VIII. 1930, Riga 1931, s. 313–336; por. Wróblewski, Ziemie pruskie i jaćwieskie...,s. 295, przyp. 35.147 Por. cmentarzysko na przedmieściach Tylży (Tilsit-Splitter; obecnie Sovetsk) – F.E. Peiser,Gräberfeld in Splitter, Kr. Tilsit, „Sitzungsberichte der Altertumsgesellschaft Prussia” 22,1900–1904 (1909), s. 336–346, tabl. LII; F.E. Peiser, O. Luckmann, Gräberfeld in Splitter, Kr.Tilsit, ibidem, 23/II, 1905–1908 (1919), s. 362–373, ryc. 148–154, tabl. XXXIV–XXXV.148 Np. nekropolę „Na szwedzkim cmentarzu” (Am Schwedenfriedhof) na tym samymprzedmieściu Tylży – por. W. Nowakowski, Eine vergessene Nekropole an der Memel –das kaiserzeitliche Gräberfeld Tilsit-Splitter, Archaeologia Lituana 7, 2006, s. 23–30;tam cytowane materiały archiwalne dotyczące tego stanowiska.