Pismo do pobrania w całości — pdf - Rocznik PRUTHENIA

72 Wojciech Nowakowskibogaczewskiej 150 , to znacznie częściej podobne szpile występowały nastanowiskach kultury tarand 151 .Jednoznacznie bałtyjskiej proweniencji nie można przypisać nawetznajdywanym w Skandynawii kontynentalnej zapinkom podkowiastym,zdobionym emalią 152 , a więc ozdobom uchodzącym za typowe formy bałtyjskie153 . Trzeba jednak zwrócić uwagę na fakt, że fibule te występowaływszystkim w kulturze bogaczewskiej i kulturze kurhanów wschodniolitewskich,których terytoria leżały w głębi lądu, z dala od wybrzeży,z których można by było ruszać za morze. W dodatku egzemplarze skandynawskiereprezentują typy występujące przede wszystkim na cmentarzyskachtypu tarand po obu stronach Zatoki Fińskiej. Dwóm emaliowanymzapinkom podkowiastym ze skarbu w Storkåge towarzyszyły przytym fibule oczkowate serii liwsko-estońskiej, charakterystyczne dla kulturycmentarzysk typu tarand 154 . Obecność omawianych fibul w Skandynawiipoświadcza, więc, raczej kontakty jej mieszkańców z Finami znadZatoki Fińskiej, którzy dysponowali dogodnym połączeniem z PółwyspemSkandynawskim przez Wyspy Alandzkie, lecz nie z „Bałtami”.W tej sytuacji zaskakuje obecność na Bornholmie naczyń, które wydająsię przypominać ceramikę sambijską z młodszego okresu wpływówrzymskich. Kilka znalezionych tu okazów 155 nawiązuje formą i zdobieniemdo charakterystycznych przystawek kultury Dollkeim/Kovrovo, występującychw obiektach datowanych na fazę C 1 , czyli na koniec II wiekui pierwszą połowę III wieku 156 (ryc. 6). Obok nich występowały na Bornholmie„duże, wielouche naczynia”, które, jak na to przed przeszło sześć-150 W. Nowakowski, Kultura bogaczewska..., s. 16–17, tabl. I:19, 21.151 V. Lõugas, Über die Typologie und Chronologie der ältesten Hirtenstabnadeln in Ostbalikum,Suomen Museo, 78, 1971, s. 35–36, przyp. 45152 E. Hjärne, Bronsfyndet från Storkåge, Fornvännen, 1917, 147–172, 203–225.153 Por. A. Jabłońska, Zapinki podkowiaste z emalią w Europie północno-wschodniejw okresie wpływów rzymskich, Acta Baltico-Slavica, XXI, 1993, 115–165, gdzie zebranastarsza literatura.154 Hjärne, op. cit., 147, ryc. 1:e; por. H. Moora, Über die Augenfibeln in Est- und Lettland,Sitzungsberichte der Gelehrten Estnischen Gesellschaft, 1922 (1923), 109–121;W. Nowakowski, Die Fibeln Almgren 55 und 56 aus heutiger Sicht, [w:] 100 Jahre Fibelformennach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.–28. Mai 1997 inKleinmachnow, Land Brandenburg, Forschungen zur Archäologie im Land Brandenburg,Potsdam, t. 5, Wünsdorf 1998, 119–123.155 Rønne – Bornholms Museum Rønne (dalej: BMR), nr. inw. 2325; znalezisko w obrębiesogn Olskar – BMR, nr. inw. 2643; Blanch’s Hotel II/cx – BMR, nr. inw. 575; LilleBjergårdborklun, sogn Vestermarie – BMR, nr. inw. 505 i 611.156 W. Nowakowski, Das Samland..., s. 60, 161–162, mapa 10.