Gümülcine’de gösterildi

ları bu iki kasabadan “öteki”nin uzun yıllar öncekovulmuş olması. Dimitsana’dan Müslümanlar/Türkler yaklaşık 190 yıl önce, Birgi’den de Yunanlılarve Rumlar yaklaşık 90 yıl önce kanlı bir biçimdekovulmuş. “Öteki” sadece tarih derslerindeve anlatılarında, törenlerde, müzelerde, tablolardavar. Canlı olarak, gündelik yaşamda mevcut değil.Bu iki kasabanın sakinleri “öteki halk” hakkındayalnız bu çarpık biçimde bilgileniyorlar.Ayrıca, iki ülke arasında son yıllarda çok gelişenturizm, bu iki kasabayı (henüz) pek etkilememiş.Bir Türk’le yüzyüze tanışmış Dimitsanalıların,bir Yunanlıyla yüzyüze tanışmış Birgililerinsayısı parmakla sayılacak kadar az. Oysa BatıTrakya böyle değil. İki farklı unsur bölgede yanyanave bazı sorun ve gerginliklere rağmen barışiçinde yaşıyor.Batı Trakyalı Hıristiyan Yunanlılarla MüslümanTürklerin ortak kişisel deneyimleri var.Birbirlerini şahsen tanıyorlar. Ne var ki, belgeseliizleyen Batı Trakyalıların, bilhassa Azınlıkmensuplarının, yorumlarından Dimitsana veBirgi’deki önyargıların Batı Trakya’da da güçlü olduğunuanlıyoruz.Peki, birlikte veya yanyana yaşama, bu türönyargıları zayıflatmıyor mu? Kuşkusuz, yanyanayaşamanın getirdiği işbirliği, birlikte çalışma,ortaklıklar, dostluklar, dayanışma, önyargıları birölçüde dengeliyor, ama yanyana yaşayıştan edinilenbilgi ve deneyimler, tarih dersleri ve resmi tarihanlatılarının oluşturduğu bilgilerden ayrı birküme oluşturuyor. Artı, Batı Trakya azınlık mensuplarınınkahir ekseriyetinin benimsemiş olduğuTürk milli kimliğinin Yunan devletince tanınmaması,bölgedeki Yunanlıların da azınlığı Türk olarakgörüp görmeme konusundaki tereddüdü veyaçelişkili tutumu, bu iki kümenin birbiriyle kesişmesinizorlaştırıyor.Türkiye Türklerini ve Batı Trakya Müslümanlarınıkarakterleri birbirinden farklı iki grup gibideğerlendiren çok sayıda Yunanlı var. “Bizim Müslümanlariyi, mûnis insanlar, Türkiye’deki Türklergibi değil” gibi bir görüş, bölgedeki Yunanlılararasında oldukça yaygın. Ama böyle görüşler azınlıkmensuplarının hayatını kolaylaştırmıyor, onlarırahatlatmıyor; bilâkis, milli kimlikleri inkâredildiği için rencide oluyorlar.Genel olarak Türkler hakkında ifade edilenolumsuz ve düşmanca görüşleri, kendileri için desöylenmiş kabul ediyorlar ve dolayısıyla bu görüşlerdenrahatsız oluyorlar. Bazı Yunanlıların “Sizne gocunuyorsunuz, biz Türkler için konuşuyoruz”gibi bir tepkisi, azınlık mensuplarının rahatsızlığınıdaha da artırıyor.Bu noktada, Batı Trakya’nın Dimitsana veBirgi’den bir başka farkına da işaret etmek lazım:Batı Trakya’daki Hıristiyan Yunanlıların çoğunluğu“mülteci” ailelerin çocukları. Aileleri DoğuTrakya, Karadeniz, Ege ve Orta Anadolu’dan kanlıve acı olayların sonucunda kaçmak zorunda kalmışve Batı Trakya’ya gelip yerleşmiş veya yerleştirilmiş.“Ötekinin”, yani Türklerin, geçmişte dede veninelerine yaptıklarını “soykırım” olarak görenlerbile var. Birgili ve Dimitsanalıların da ortak hafızasındageçmişte vuku bulmuş korkunç olaylarvar, ama sonuçta “düşman” kovulmuş, yenilmiş.Batı Trakya’daki Yunanlılar ise yenilmiş ve kovulmuşlarıntorunları. Dolayısıyla Türklere karşıbesledikleri düşmanca önyargılarda bu kovulmuşluk,yenilmişlik ve vatanından edilmişlik duygusununda etkisi var.Filmde belki Dimitsana ve Birgi’de pek güçlüolmadığı için vurgulanmayan, ama Batı Trakya’daoldukça yaygın olan iki duygu, endişe ve kuşku.Azınlıkla çoğunluğun birbiriyle daha iyi geçinmesineengel oluşturan, düşmanlıktan veyadüşmanca önyargı ve stereotiplerden ziyâde, bukarşılıklı endişe ve kuşku bence. İki ülkenin veBatı Trakya’daki iki unsurun milliyetçi çevreleribu olumsuz duyguları canlı tutmaya ve bunlardanbeslenmeye çalışıyorlar.Ama, herşeye rağmen, Batı Trakya’daki azınlıkçoğunlukilişkilerinin dünyada benzer yanyanayaşama örneklerine kıyasla bir hayli iyi olduğunusöylememiz lâzım. Korku, endişe, kuşku ve önyargılarıpompalayan, geçmişte yaşanmış travmatikolayları sömüren milliyetçi propagandalara inat,Hıristiyan-Yunanlılar ve Müslüman-Türkler bölgedebarış içinde yanyana yaşamayı istiyor ve başarıyorlar.Son yıllarda, özellikle azınlık gençlerinintopluma daha fazla entegre olması ve azınlıklaçoğunluk ilişkilerinin sıklaşması ve sıkılaşmasıyla,yanyana yaşayış adım adım daha uyumlu halegeliyor.Sonuç olarak diyebiliriz ki, Dimitsana ve Birgililerin,azınlığı ve çoğunluğuyla Batı Trakyalılardanöğreneceği çok şey var.*Azınlıkça 11