El gran reto de la socieda hoy en dÃa es gestionar - Centro de ...
El gran reto de la socieda hoy en dÃa es gestionar - Centro de ...
El gran reto de la socieda hoy en dÃa es gestionar - Centro de ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
COLABORACIONES<br />
Sergio Hernán<strong>de</strong>z Mont<strong>es</strong><strong>de</strong>oca<br />
Abogado Garrigu<strong>es</strong> Abogados y As<strong>es</strong>or<strong>es</strong> Tributarios Santa Cruz <strong>de</strong> T<strong>en</strong>erife. Antiguo Alumno Máster <strong>en</strong> As<strong>es</strong>oría Jurídico Laboral 2007-2008<br />
<strong>El</strong> recurso <strong>de</strong> amparo y <strong>la</strong><br />
justificación <strong>de</strong> <strong>la</strong> “<strong>es</strong>pecial<br />
trasc<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia constitucional”<br />
Una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s reformas legis<strong>la</strong>tivas<br />
que, sin duda, inc<strong>en</strong>tivan <strong>la</strong><br />
mayor rigurosidad jurídica <strong>de</strong><br />
los operador<strong>es</strong> <strong>de</strong>l Derecho, <strong>es</strong> <strong>la</strong> que<br />
se ha producido tras <strong>la</strong> <strong>en</strong>trada <strong>en</strong> vigor<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> Ley 6/2007, <strong>de</strong> 24 <strong>de</strong> mayo, que<br />
reformó <strong>la</strong> Ley Orgánica 2/1979, <strong>de</strong> 3<br />
<strong>de</strong> octubre, <strong>de</strong>l Tribunal Constitucional,<br />
sobre todo a partir <strong>de</strong>l inciso que se recoge<br />
<strong>en</strong> el párrafo cuarto <strong>de</strong>l art. 49, in<br />
fi ne, que exige como requisito sustantivo<br />
o <strong>de</strong> fondo que “<strong>la</strong> <strong>de</strong>manda justifi cará<br />
<strong>la</strong> <strong>es</strong>pecial trasc<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia constitucional<br />
<strong>de</strong>l recurso”, recogido también <strong>en</strong> el art.<br />
50.1 b).<br />
En algunos foros se ha llegado a hab<strong>la</strong>r<br />
incluso <strong>de</strong> “transformación” por el<br />
s<strong>en</strong>tido que con <strong>la</strong> nueva confi guración<br />
legal se le da al recurso <strong>de</strong> amparo, pu<strong>es</strong><br />
ya no sería sufi ci<strong>en</strong>te <strong>la</strong> mera l<strong>es</strong>ión <strong>de</strong> un<br />
<strong>de</strong>recho fundam<strong>en</strong>tal o libertad pública<br />
tute<strong>la</strong>ble <strong>en</strong> amparo por sí so<strong>la</strong>, sino que<br />
<strong>es</strong> nec<strong>es</strong>aria <strong>la</strong> “<strong>es</strong>pecial trasc<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia<br />
constitucional.”<br />
En pl<strong>en</strong>o uso jurídico <strong>de</strong> <strong>es</strong>ta nueva<br />
terminología (que, <strong>en</strong>tre otras cosas, ha<br />
dado lugar a “cierta confusión”) el Tribunal<br />
Constitucional se ha referido a el<strong>la</strong> por<br />
vez primera <strong>en</strong> el auto núm. 188/2008, <strong>de</strong><br />
21 <strong>de</strong> julio, Rec. Núm. 1282/2008, si bi<strong>en</strong><br />
no vino a <strong>de</strong>cir nada relevante al limitarse<br />
a reiterar <strong>la</strong> exig<strong>en</strong>cia legal <strong>es</strong>tablecida<br />
<strong>en</strong> el art. 50.1 b) <strong>de</strong> <strong>la</strong> Ley Orgánica que,<br />
al no darse <strong>en</strong> el caso conc<strong>reto</strong>, supuso<br />
<strong>la</strong> inadmisión <strong>de</strong>l recurso <strong>de</strong> amparo.<br />
Pero, ¿qué <strong>es</strong> <strong>la</strong> “<strong>es</strong>pecial trasc<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia<br />
constitucional”? Para r<strong>es</strong>pon<strong>de</strong>r<br />
a ello, a nu<strong>es</strong>tro Tribunal Constitucional<br />
le ha tocado, no sin ciertas discrepancias<br />
internas, seña<strong>la</strong>r <strong>en</strong> qué supu<strong>es</strong>tos po<strong>de</strong>mos<br />
hab<strong>la</strong>r <strong>de</strong> “<strong>es</strong>pecial trasc<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia<br />
constitucional”, y ha fi jado una re<strong>la</strong>ción<br />
que, <strong>en</strong> ningún caso, <strong>de</strong>be <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>rse<br />
como un el<strong>en</strong>co <strong>de</strong>fi nitivam<strong>en</strong>te cerrado<br />
<strong>de</strong> materias <strong>en</strong> los que un recurso <strong>de</strong> amparo<br />
ti<strong>en</strong>e <strong>es</strong>ta <strong>es</strong>pecial trasc<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia<br />
constitucional. Esta ansiada r<strong>es</strong>pu<strong>es</strong>ta<br />
ha llegado por medio <strong>de</strong> <strong>la</strong> reci<strong>en</strong>te s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>cia<br />
<strong>de</strong> 25 <strong>de</strong> junio <strong>de</strong>l 2009 <strong>en</strong> <strong>la</strong> que<br />
el alto tribunal, no sin <strong>de</strong>scartar a partir<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> propia casuística <strong>la</strong> nec<strong>es</strong>idad <strong>de</strong><br />
perfi <strong>la</strong>r o <strong>de</strong>purar conceptos, que existe<br />
<strong>es</strong>pecial trasc<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia constitucional <strong>en</strong><br />
los casos sigui<strong>en</strong>t<strong>es</strong>: a) el <strong>de</strong> un recurso<br />
que p<strong>la</strong>ntee un problema o una faceta <strong>de</strong><br />
un <strong>de</strong>recho fundam<strong>en</strong>tal susceptible <strong>de</strong><br />
amparo sobre el que no haya doctrina;<br />
b) el <strong>de</strong> un recurso que permita ac<strong>la</strong>rar o<br />
cambiar <strong>la</strong> doctrina, como consecu<strong>en</strong>cia<br />
<strong>de</strong> un proc<strong>es</strong>o <strong>de</strong> refl exión interna, o por<br />
el surgimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> nuevas realida<strong>de</strong>s social<strong>es</strong><br />
o <strong>de</strong> cambios normativos relevant<strong>es</strong><br />
para <strong>la</strong> confi guración <strong>de</strong>l cont<strong>en</strong>ido<br />
<strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho fundam<strong>en</strong>tal, o <strong>de</strong> un cambio<br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong> doctrina <strong>de</strong> los órganos <strong>de</strong> garantía<br />
<strong>en</strong>cargados <strong>de</strong> <strong>la</strong> interpretación <strong>de</strong><br />
los tratados y acuerdos internacional<strong>es</strong> a<br />
los que alu<strong>de</strong> el art. 10.2 CE; c) cuando<br />
<strong>la</strong> vulneración <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho fundam<strong>en</strong>tal<br />
que se <strong>de</strong>nuncia, vía amparo, prov<strong>en</strong>ga<br />
<strong>de</strong> ley o <strong>de</strong> otra disposición <strong>de</strong> carácter<br />
g<strong>en</strong>eral; d) si <strong>la</strong> vulneración <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho<br />
fundam<strong>en</strong>tal trae causa <strong>de</strong> una reiterada<br />
interpretación jurispru<strong>de</strong>ncial <strong>de</strong> <strong>la</strong> ley<br />
que el TC consi<strong>de</strong>re l<strong>es</strong>iva <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho<br />
fundam<strong>en</strong>tal <strong>en</strong> cu<strong>es</strong>tión y crea nec<strong>es</strong>ario<br />
proc<strong>la</strong>mar otra interpretación acor<strong>de</strong> con<br />
<strong>la</strong> norma suprema; e) cuando <strong>la</strong> doctrina<br />
constitucional sobre el <strong>de</strong>recho fundam<strong>en</strong>tal<br />
que se alega <strong>en</strong> el recurso <strong>es</strong>té<br />
si<strong>en</strong>do incumplida <strong>de</strong> modo g<strong>en</strong>eral y<br />
reiterado por los órganos jurisdiccional<strong>es</strong><br />
o existan r<strong>es</strong>olucion<strong>es</strong> judicial<strong>es</strong> contradictorias<br />
sobre el <strong>de</strong>recho fundam<strong>en</strong>tal,<br />
ya sea interpretando <strong>de</strong> manera distinta<br />
<strong>la</strong> doctrina constitucional, ya sea aplicándo<strong>la</strong><br />
<strong>en</strong> unos casos y <strong>de</strong>sconociéndo<strong>la</strong><br />
<strong>en</strong> otros; f) <strong>en</strong> el caso <strong>de</strong> que un órgano<br />
judicial incurra <strong>en</strong> una negativa manifi <strong>es</strong>ta<br />
<strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> acatami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> doctrina<br />
constitucional; y g) cuando el asunto suscitado,<br />
sin <strong>es</strong>tar incluido <strong>en</strong> ninguno <strong>de</strong><br />
los supu<strong>es</strong>tos anterior<strong>es</strong>, trasci<strong>en</strong>da <strong>de</strong>l<br />
caso conc<strong>reto</strong> porque p<strong>la</strong>ntee una cu<strong>es</strong>tión<br />
jurídica <strong>de</strong> relevante y g<strong>en</strong>eral repercusión<br />
social o económica o t<strong>en</strong>ga unas<br />
consecu<strong>en</strong>cias políticas g<strong>en</strong>eral<strong>es</strong>.<br />
En <strong>de</strong>fi nitiva, el Tribunal Constitucional<br />
marca una primera línea a seguir<br />
sobre <strong>la</strong> “<strong>es</strong>pecial trasc<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia<br />
constitucional” para así po<strong>de</strong>r afrontar<br />
<strong>la</strong>s exig<strong>en</strong>cias que <strong>es</strong>ta reforma nos impone<br />
a <strong>la</strong> hora <strong>de</strong> recurrir <strong>en</strong> amparo,<br />
aunque habrá que seguir muy at<strong>en</strong>tos<br />
ante futuros pronunciami<strong>en</strong>tos.<br />
15