11.07.2015 Views

El fenómeno tumular y megalítico en Galicia - Páxinas persoais ...

El fenómeno tumular y megalítico en Galicia - Páxinas persoais ...

El fenómeno tumular y megalítico en Galicia - Páxinas persoais ...

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>El</strong> <strong>f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o</strong> <strong>tumular</strong> y Megalítico <strong>en</strong> <strong>Galicia</strong>: caracterización g<strong>en</strong>eral, problemas y perspectivas61vacío cultural <strong>en</strong>tre los episodios finales de la glaciaciónwürmi<strong>en</strong>se y mom<strong>en</strong>tos ya muy avanzadosdel Holoc<strong>en</strong>o. También tradicionalm<strong>en</strong>te se ha v<strong>en</strong>idoconsiderando la introducción de los elem<strong>en</strong>tosneolíticos como otro de los aportes (quizás el fundam<strong>en</strong>tal)de los constructores de megalitos, yadesde los mom<strong>en</strong>tos finales del V mil<strong>en</strong>io a.C. Porotra parte, el Calcolítico gallego reposaba únicam<strong>en</strong>tesobre el horizonte Campaniforme. En laactualidad el panorama ha cambiado y com<strong>en</strong>zamosa contar con nuevos yacimi<strong>en</strong>tos delPaleolítico Superior Final y el Epipaleolítico, lo quecompleta <strong>en</strong> parte aquel vacío cultural <strong>en</strong> la transiciónal Holoc<strong>en</strong>o. Con estos nuevos indicios y nuevasrealidades arqueológicas estamos <strong>en</strong> disposiciónde poder acercarnos de una manera más convinc<strong>en</strong>tea un novedoso registro arqueológico ysuperar así uno de los grandes lastres de la historiografíagallega (Suárez Otero, 1997; FábregasValcarce et al, 1997). No obstante, la investigaciónaún se resi<strong>en</strong>te, motivado sobre todo por una tradicióninvestigadora <strong>en</strong> <strong>Galicia</strong> que estuvo c<strong>en</strong>tradaprioritariam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el registro visible. Por otra parte,la alta acidez del suelo gallego, formado principalm<strong>en</strong>tesobre rocas silíceas, dificulta, como es bi<strong>en</strong>sabido, la conservación de restos orgánicos.Para los mom<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> que se detectan los primeriosindicios de la economía de producción <strong>en</strong><strong>Galicia</strong>, a partir del V mil<strong>en</strong>io a.C., nos interesa particularm<strong>en</strong>teuna serie de yacimi<strong>en</strong>tos localizados<strong>en</strong> la zona costera pontevedresa de O Morrazo y unconjunto más problemático del interior gallego, concretam<strong>en</strong>tede la comarca de la Limia. De ello secolige que la int<strong>en</strong>sidad de los trabajos de investigaciónson bastante desiguales para este mom<strong>en</strong>to,<strong>en</strong> la práctica sin dato alguno sobre el Neolíticoantiguo “cardial” y muy poca información sobre lospreced<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> los que as<strong>en</strong>tar con bases sólidasnuestros conocimi<strong>en</strong>tos sobre el proceso de neolitización.En cambio, como veremos más adelante,contamos con más información arqueológica parael Neolítico Medio y, sobre todo, Neolítico Final, conel <strong>f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o</strong> <strong>megalítico</strong> como elem<strong>en</strong>to característico,coincidi<strong>en</strong>do con el mom<strong>en</strong>to de consolidacióndel sistema agropastoril.Este vacío <strong>en</strong> la información quedaba pat<strong>en</strong>te,por ejemplo, <strong>en</strong> una síntesis sobre el Neolítico <strong>en</strong>España publicada <strong>en</strong> 1988, donde para el Neolíticogallego J. M. Vázquez Varela indicaba que “es unode los períodos m<strong>en</strong>os conocidos de la Prehistoria del noroestep<strong>en</strong>insular (...), sólo <strong>en</strong> épocas muy reci<strong>en</strong>tes haempezado a señalarse la posibilidad de la exist<strong>en</strong>cia de elem<strong>en</strong>toscaracterísticos de este mundo, anteriores a la aparicióndel Megalitismo”.Más reci<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te nosotros mismos hemosint<strong>en</strong>tado ord<strong>en</strong>ar los datos exist<strong>en</strong>tes sobre laneolitización y el Megalitismo del País Gallego. Alrespecto, proponíamos los sigui<strong>en</strong>tes estadios: a)un mom<strong>en</strong>to inicial de ocupaciones esporádicaspremegalíticas a partir del V mil<strong>en</strong>io, <strong>en</strong> as<strong>en</strong>tami<strong>en</strong>toscon cerámicas lisas, impresas e incisas;b) desarrollo del <strong>f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o</strong> <strong>tumular</strong> durante elNeolítico Medio y Final, a partir del IV mil<strong>en</strong>io, conmonum<strong>en</strong>tos <strong>megalítico</strong>s de cámaras simples eindustrias arcaicas y a continuación la construcciónde los grandes dólm<strong>en</strong>es de corredor; c)Megalítico Final, a partir del Neolítico Final e iniciosdel Calcolítico (horizonte Rechaba/MonteCampelos) <strong>en</strong> la segunda mitad del tercer mil<strong>en</strong>io;d) inicios de la metalurgia del cobre y <strong>f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o</strong>campaniforme, a partir de la segunda mitad deltercer mil<strong>en</strong>io y su transición al segundo.Figura 2. Selección de los principales conjuntos <strong>tumular</strong>es y dólm<strong>en</strong>es de<strong>Galicia</strong>. 1. Serra da Capelada. 2. Narón. 3. Serra Faladoira. 4. As Pontes deGarcía Rodríguez. 5. Santo Tomé. 6. Lousada. 7. Roza das Modias. 8. Buriz.9. Serra da Loba-Cordal de Montouto. 10. A Zapateira. 11. Pedra de Arca.12. Dombate. 13. Pedra Cuberta. 14. Casa dos Mouros. 15. Parxubeira. 16.Rechaba. 17. Cabaleiros. 18. Monte Campelos. 19. Hospital. 20. AMoruxosa. 21. Forno dos Mouros. 22. A Carballoa. 23. Marco do Camballón.24. Argalo. 25. Axeitos. 26. Arca de Barbanza. 27. Os Campiños. 28. AsRozas. 29. Santa Mariña. 30. Monte da Morá. 31. A Moura. 32. Valdecebes.33. Chan de Arquiña-Chan de Armada. 34. Chan da Cruz. 35. Monte P<strong>en</strong>ide-A Madroa. 36. Cotogrande. 37. Meixueiro. 38. San Cibrao. 39. A MotaGrande. 40. Casa da Moura. 41. As Maus de Salas. 42. Serra da Moá. 43.Serra Martiñá-Alto Barbantiño. 44. P<strong>en</strong>as Libres. 45. Veigachá. 46. Serra dasMotas-Monte das Motas. (Rodríguez Casal, 1999 a).MUNIBE Suplem<strong>en</strong>to - Gehigarria 32, 2010S.C. Aranzadi. Z.E. Donostia/San Sebastián

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!