Konposta: zaborretik ortura! (6.972 KB ) - Bizkaia 21

6. IRAKASLEENTZAKO LAGUNTZA GIDA
Gida honen bidez, jarduerak ikasgelan eta ikastetxean garatu ahal izateko beharrezkoak diren oinarrizko
kontzeptu teoriko guztiak jasotzen lagundu nahi diegu irakasleei. Lana kon antzaz eta segurtasunez egiteko
informazio baliagarria aurkituko dute hemen.
6.1. LURZORUKO ORGANISMOEN GARRANTZIA
Lurzoruaren goi-geruza oso emankorra da eta izaki bizidunez beteta dago. 4.042 m 2 -ko geruza zati batean
(azalera hori futbol-zelai baten erdia da 1 ), hau aurki dezakegu gutxi gorabehera: 405 kg zizare, 1.080 kg onddo,
675 kg bakterio, 59,85 kg protozoo eta 400,5 kg artropodo, alga eta ugaztun txiki (Pimentel, 1995) 2 . Beraz,
lurzorua ez da materia bizigabea, komunitate biziduna baizik, eta halakotzat hartu behar dugu.
Lurzoruko materia organikoak beste osagai batzuk ere baditu, hala nola organismo hilak, landare-materia eta
deskonposizio fase desberdinetan dauden bestelako material organikoak. Azkenik, deskonposizio-prozesuaren
bukaeran humusa eratzen da, materia organiko iluna eta egonkor samarra. Hala materia organikoa nola
humusa elikagai-erreserba dira landareentzat, eta beste onura batzuk ere badituzte.
Paisaia natural bat ikusten dugunean, geure buruari galdetzen diogu belardiek eta berezko basoek nola funtzionatzen
duten laborantzarik eta ongarririk gabe. Azalpena erraza da: lurzoruko organismoek lantzen dituzte,
ez makinek. Lur horiek ere ongarritu egiten dira, baina ongarriak behin eta berriro erabiltzen dira, eta beti
daude hor. Berezko lurzoruen estalkia landare-hondarrak dira (hosto erorkorrak eta adarrak), edo urte osoan
zehar hazten diren landareak (hostoiraunkorrak).
Materia organikoaren hondarrez osatutako geruza horren azpian, lurzoruko organismo ugariek osatzen duten
talde konplexuak landareen hondarrak eta sustrai hilak deskonposatzen ditu. Gero, denboran zehar astiro
bildutako mantenugaiak askatzen dira. Lurraren beste atalekin alderatuta, lurzoruaren goi-geruza dibertsitaterik
handieneko partea da. Lurzoruan bizi diren organismoek mineralak askatzen dituzte, landareentzako
mantenugai bihurtuta. Orduan, landareek xurgatu egiten dituzte. Organismoek behin eta berriro birziklatzen
dituzte mantenugaiak, landare-belaunaldi bakoitza hil eta usteldu edo deskonposatzen denean.
1 110 x 75 metro gehienez. 100 x 64 metro gutxienez.
2 National Center for Appropiate Technology – NCAT. http://www.attra.ncat.org/espanol/
24