Konposta: zaborretik ortura! (6.972 KB ) - Bizkaia 21
Konposta: zaborretik ortura! (6.972 KB ) - Bizkaia 21
Konposta: zaborretik ortura! (6.972 KB ) - Bizkaia 21
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Pertsona batzuentzat konpostatzeak merezi gabeko ospe txarra du eta, horregatik, ez dute konpostatzeko<br />
gogo handirik erakusten. <strong>Konposta</strong>tzeak sortzen dituen arazo gehienen jatorria oso argia da: konpostmetara<br />
botatzen diren osagaiak ez dira egokiak, eta horrek kiratsa edo animalia gogaikarriak agerrarazten<br />
ditu. Beraz, gida honetako aholkuak betetzen baditugu, kalitate oneko konposta lortzeaz gain, konpostatzearen<br />
onura guztiak jaso eta alde txarrak edo arazoak ekidingo ditugu.<br />
6.4. NOLA SORTZEN DA KONPOSTA?<br />
Organismo guztiek mantenugaiak behar dituzte hazteko eta ugaltzeko. <strong>Konposta</strong>tze-prozesuan, oso garrantzitsua<br />
da mantenugaien arteko erlazioa mantentzea, karbonoari eta nitrogenoari dagokienez bereziki. Izan<br />
ere, mikroorganismoek energia-iturri gisa erabiltzen dute hondakinetako karbonoa, eta nitrogenoa ezinbestekoa<br />
zaie beren gorputza eraikitzeko behar dituzten proteinak sortzeko.<br />
Halaber, mikroorganismoek oxigenoa behar dute materia organikoa ondo deskonposatu ahal izateko. Konpost-metan<br />
oxigeno nahikoa egon behar da mikrobioek beren lana egin dezaten eta egoera anaerobiorik<br />
sor ez dadin. Izan ere, egoera anaerobioek prozesua oztopatzen dute, kiratsa sortzen da eta kalitate txarreko<br />
konposta lortuko dugu. Beraz, prozesua behar bezala gara dadin, konpost-meta ondo aireztaturik egon behar<br />
da eta porositate egokia izan behar du.<br />
Mikroorganismoek ura ere behar dute. Teorian,<br />
hartzidura aerobikoa gerta dadin, nahikoa da<br />
hezetasuna % 30 eta % 70 bitartekoa izatea, baldin<br />
eta konpost-meta ondo aireztaturik badago.<br />
Praktikan, ez da komeni hezetasuna handiegia<br />
izatea, airea hondakin-zatikien arteko espazioetatik<br />
atera eta prozesua anaerobiko bihurtuko<br />
litzatekeelako (hau da, oxigenorik gabe garatuko<br />
litzateke). Hezetasuna txikiegia bada, ordea,<br />
mikoorganismoen jarduna moteldu egiten da.<br />
<strong>Konposta</strong>tze-prozesuan metatzen ditugun hondakin organikoak oso bizileku egokia dira mikroorganismo<br />
eta makroornogabe askorentzat. “Biztanle” horietako batzuk materia organikoaz elikatuko dira, zatiki gero eta<br />
txikiagotan deskonposatuz. Beste batzuk, berriz, materia organikoa “jaten” duten organismoez elikatuko dira.<br />
Horrela eratzen da konpost-metako kate trofi koa. Onddoek eta bakterioek abiatzen dute materia organikoa<br />
hartzitzeko prozesua. Handik gutxira, aktinomizetoak (bakterioen eta onddoen arteko organismoak) gehitzen<br />
zaizkie zeregin horretan, eta gero miriapodoak, intsektuak eta harrak.<br />
<strong>Konposta</strong>tze-prozesuan, organismoek zati gero eta txikiagotan birrintzen dute materia organikoa, eta azkenean<br />
humusaren antzeko materia ilun bat sortzen da. Prozesu horretan CO 2 , beroa eta ura ere ekoizten dira.<br />
Nagusiki, aireak ukitzen dituen aldeetan deskonposatzen dute mikroorganismoek konpost-metako materia<br />
organikoa. Horregatik, mikroorganismoek lanerako daukaten hondakin-azalera zenbat eta handiagoa izan,<br />
orduan eta azkarrago deskonposatuko dira materialak. Horri dagokionez, konpost-meta eguzkitan jarritako<br />
izotz-bloke baten antzekoa da: handia bada, astiro urtzen da; birrintzen badugu, oso bizkor urtuko da.<br />
<strong>Konposta</strong> sortzeko prozesuan pH-ak ere eginkizun garrantzitsua betetzen du, mikroorganismoengan eragina<br />
duelako eta deskonposizio-prozesuan zehar aldatzen delako. Oro har, onddoek 5 eta 8 bitarteko pH-a onartzen<br />
dute, eta bakterioek 6 eta 7,5 bitartekoa. Oso zaila da hondakinen pH-a aldatzea, eta pH osagarria duen<br />
hondakinen bat gehitu behar da horretarako 3 . Horregatik, pH egokia edukitzeko bermerik onena konpost-meta<br />
ondo aireztaturik egotea da.<br />
3 Masa azidotzen bada, kare hila gehitu ahal zaio; alkalinizatzen bada, gatz azidoak edo sufre-hautsa.<br />
26<br />
Mikroorganismoak<br />
K eta N iturriak<br />
Oxigenoa<br />
Ura<br />
Karbono dioxidoa<br />
Ura<br />
<strong>Konposta</strong><br />
Beroa
Change language