PDF formatuan

EUSKAL HIZKUNTZA 

ETA LITERATURA1DBH 

erein

Euskal Hizkuntza eta Literatura 

DBH 1 

Kepa Larrea 

Julian Maia 

Asier Romero 

Gorane Intxaurraga 

Ur tza Garay 

Aintzane Etxebarria 

erein

Aurkibidea 

1. unitatea: Gertaera harrigarriak. Komikia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 

1. Testu mota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 

Gizakia eta ilargia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 

2. Hizkuntza-ekintzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 

Komikigile batekin hizketan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 

3. Ulertu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 

Kutxagunetik ilargiraino . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 

4. Hizkuntza-ezaugarriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 

Egitura bereziak: Elkarrizketaren hasierako eta amaierako agurrak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 

Lexikoa: Planoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 

Morfosintaxia: Galde-perpausak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 

Ortografia: Gidoia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 

5. Sortu. Egin komiki bat bost urratsetan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 

Ebaluazioa. Zer ikasi dut? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 

2. unitatea: Euskaldunen komeriak. Antzezlana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 

1. Testu mota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 

Antzezlana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 


Galdetu, agindu, solaskideari ekin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 

3. Ulertu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 

Antzezlanak ikusi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 

Dramatikaren garrantzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 


Egitura bereziak: Solaskidearen arreta piztu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 

Lexikoa: Antzerkiaren berba-lagunak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 

Morfosintaxia: 1. Orainaldia. 2. Zehar-estiloa eta estilo zuzena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 

Ortografia: Letra larria eta xehea noiz erabili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 

5. Sortu. Bizitza antzeztu bost urratsetan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 


3. unitatea: Euskal Herriko hiri berdeak. Deskribapena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 

1. Testu mota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 

Euskal Herriko hiri berdeak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 


3. Ulertu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 

Deskribapen-testuen hizkuntza-baliabideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 

Testu-antolatzaileak deskribapenetan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 


Egitura bereziak: Leku-denborazko egiturak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 

Lexikoa: Munduaren berotze globala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 

Morfosintaxia: Erlatibozko perpausak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 

Ortografia: Puntuazioa (puntua, koma) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 

5. Sortu. Hiri ideala bost urratsetan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 


Lehenengo ebaluazioko proiektua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 

4. unitatea: Bertsoz bertso. Bertsolaritza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 

1. Testu mota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 

Zer da bertsolaritza? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 


Bertsolarien lanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 

3. Ulertu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 

Bertsoa egiteko modua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 


Egitura bereziak: Bertsoen egitura nagusiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 

Lexikoa: Sinonimoak eta antonimoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 

Morfosintaxia: Izena eta adjektiboa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 

Ortografia: Hitz elkartuen idaztarauak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 

5. Sortu. Bertso-saio bat bost urratsetan sortu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 

Ebaluazioa. Zer ikasi dut? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

5. unitatea: Sorginak, Mikelats, jentilak eta iratxoak. Kondaira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 

1. Testu mota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 

Gauza bera al dira ipuina eta kondaira? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 


3. Ulertu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 


Egitura bereziak: Ipuinen egitura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 

Lexikoa: Euskal mitologiako zenbait pertsonaia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 

Morfosintaxia: Determinatzaileak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 

Ortografia: “H” letraren idaztarauak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 

5. Sortu. Ipuin bat sortu bost urratsetan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 


6. unitatea: Irakurriz gozatu. Eleberria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 

1. Testu mota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 


Kontalari motak bereizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 

3. Ulertu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 


Egitura bereziak: Eleberrien egitura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 

Lexikoa: Liburuak eta liburutegiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 

Morfosintaxia: Denborazko perpausak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 

Ortografia: Bi puntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 

5. Sortu. Liburutegi ibiltari bat sortu bost urratsetan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 


Bigarren ebaluazioko proiektua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 

7. unitatea: Eskubideak eta betebeharrak. Eskutitzak eta e-mailak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 

1. Testu mota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 

Eskubideak eta betebeharrak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 


3. Ulertu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 


Egitura bereziak: Eskabideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 

Lexikoa: Toki publikoetako hiztegia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 

Morfosintaxia: Data. Erregistroa: egokitasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 

Ortografia: Eratorpena eta hitz-elkarketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 

5. Sortu. Eskaera bat idatzi bost urratsetan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 


8. unitatea: Perexila eta kamomila. Errezetak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 

1. Testu mota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 

Errezetak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 


3. Ulertu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223 


Egitura bereziak: Ekintzen zerrenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 

Lexikoa: Sukaldea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 

Morfosintaxia: Agintera. Zenbatzaileak (neurri-egiturak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 

Ortografia: Kontsonante txistukariak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 

5. Sortu. Euskal sukaldaritza: errezeta bat idatzi bost urratsetan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 


9. unitatea: Etorkizuna jakiteko irrikitan. Horoskopoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 

1. Testu mota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 

Gertatuko zaiguna jakiteko grina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 


3. Ulertu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 


Egitura bereziak: Ideiak denbora antolatzaileen bidez lotu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 

Lexikoa: Sorginkeria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 

Morfosintaxia: Geroaldia. Denborazko adberbio-sintagmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 

Ortografia: Puntua eta koma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274 

5. Sortu. Horoskopo bat asmatu eta idatzi bost urratsetan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277 


Hirugarren ebaluazioko proiektua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284

1. unitatea: 

GERTAERA HARRIGARRIAK 

k o m i k i a

1. TESTU MOTA 

GIZAKIA ETA ILARGIA 

1969ko uztailaren 20an, 15:17an zehatz-mehatz, gizakia Ilargira heldu zen. Baina gizakia 

Ilargiraino bidaltzeko espazio-misioak garestiegiak edo zirelako, gizakia ez da berriro 

1972. urtetik Ilargira joan. 

1. Irakurri arretaz komikia eta erantzun ondorengo galderei: 

– Zenbat bineta ditu komiki honek? 

– Nor dira komikiko pertsonaiak? 

– Zertaz ari dira? 

II. Mundu Gerraren ostean 

amerikarrak eta errusiarrak 

norgehiagoka ibili ziren, espazioa 

zeinek lehendabizi esploratu. 

Ilargia lehen aldiz zapaldu zuen gizakia 

Neil Armstrong estatubatuarra izan zen eta hitz hauek esan 

zituen: “Pauso txikia gizon batentzat, jauzi handia 

gizateriarentzat.” 

Eee! Nork 

Ai! zeeeer??? esan du? errusiarrak ala 

amerikarrak? 

– Zer agertzen da bineta bakoitzeko globoetan? 

Lehia hori Apolo 11 Ilargira heldu 

zenean bukatu zen. 

Baina… 

zer lehiaz ari zara? 

Errusiarren eta 

amerikarren artekoaz, biek joan nahi 

zuten Ilargira, eta lehia hori amerikarrek 

irabazi zuten. 

Baina… non egon 

zarete azalpenak ematen aritu 

naizen bitartean? 

Ni Ilargian 

neNgoen! 

Bai, bai… Zu baino lehenago 

helduko ziren haiek Ilargira, baina zuk 

beste denbora inork ez du han eman. 

7 

1. unitatea: Gertaera harrigarriak. Komikia

Misioa APOLO 11 izan zen, 

eta Neil Armstrong aireontziko 

komandantea. 

Azaldu dizuedana 

Donostiako Kutxagunean argituko digute. 

Horregatik, bihar Kutxagunera joango 

gara. Eguna ikastetxetik kanpo emango 

dugu. 

Bai, eskolan ikasi dugu. 

Eta… Amstrongek “Houston… hemen basean 

lasaitasuna, Arranoak Ilargia hartu du” Ba… hori ez dakit, baina 

esan zuen, ezta? badakit hau esan zuela: “Pauso 

txikia gizon batentzat, jauzi 

handia gizateriarentzat.” 

Zientziaren Kutxaguneak 

gonbidapen berezia eskaini digu 

planetariumean gizakia Ilargira heldu zeneko 

argazki eta bideoak ikusteko. Azalpenak 

Mirenek emango dizkigu. 

Agur! Zer egingo 

duzue orain, ba? 

Egun on! 

Komikia helburuaren arabera sailkatzen badugu, komiki dibertigarriak, informatibo-historikoak 

edo informatibo-deskribatzaileak daude. Hemen komiki dibertigarria 

erabiliko dugu hizkuntza jolastuz lantzeko. 

BINETA: normalean markoa duen planoa da. Bineta baten barruan beste bat 

sar daiteke, denbora berean bi lekutan gertatzen dena kontatzeko. 

ZINTA: hiru edo lau binetak elkarren ondoan osatzen duten istorioa. Normalean 

egunkarietan agertzen diren bineta gutxiko istorioak. 

PLANOA: marrazten den espazioaren zatia da; enkuadraketa ere deitzen zaio, 

eta bertan gauzen edo pertsonen proportzioa irudikatzen da. 

Ikusmira hurbilenari PLANO HURBILA esaten zaio. 

Pertsonaiak gerritik mozteari PLANO ERTAINA esaten zaio. 

Guztia hartzen duenari, PANORAMIKOA. 

GLOBOA: forma geometrikoa izaten du, eta pertsonaien elkarrizketez beteak 

daude. 

Bineta batean momentu bat baino gehiago egoten denez, pertsonaien elkarrizketak 

edo globoak goitik behera eta ezkerretik eskumara irakurtzen dira. 

Zurrumurruka hitz egiten denean globoaren LERRO ETENA da. 

Pentsamendua adierazteko, globoak HODEITXOEN forma hartzen du. 

8 


TESTUA pertsonaien elkarrizketen irudikapena da eta hizki larriz idazten da; 

letrak izan arren, irudien modura erabiltzen dira, adibidez, eta BELZTU egiten 

dira adierazkortasuna nabarmentzeko, edota tamainekin jokatzen da. 

ONOMATOPEIAK soinuak imitatzeko erabiltzen dira. Onomatopeien hizkiak 

marrazkien moduan erabiltzen dira. 

2. Eman bukaera istorioari, Kutxagunetik irtetean ikasleek zer egingo duten 

azalduz. Horretarako, bete azken binetak irudiz eta elkarrizketatxoz. 

3. Irakurri arretaz narrazio hau eta aldatu hitzak, honako sinonimo- 

–zerrenda hau erabiliz: 

arrasti, bezain laster, heldu, erne, ondoren, ohartu. 

HISTORIAKO KLASEA 

Bazkaldu ondoren, arratsaldeko azken orduan, atetik sartu bezain pronto, 

historiako irakaslea sartu eta gizakia Ilargira iritsi zen eguna azaltzen hasi 

da. Aurreko ikasleek historiako testuliburua mahai gainean dute eta adiadi 

begira daude. 

Irakasleak azaltzen du II. Mundu Gerraren ostean ipar amerikarrek eta 

errusiarrek espazioa esploratzeko lehia hasi zutela. Gelaren atzealdean bi 

ikasle hizketan ari direla konturatu da irakaslea, eta haiengana joan da. 

4. Sakondu eta sortu. 

Orain ikasitakoa praktikan jar dezakezu. Horretarako, honako hau egin dezakezu: 

– Hartu gehien gustatzen zaizkizun komikiak eta azaldu zure lagunei aukeratu 

dituzun komikietan zein teknika erabili den, nolakoak diren binetak, 

globoak, testua eta onomatopeiak. 

– Komikietako marrazkiak sortu, eskuz kopiatu edota kartoi mehe batean 

kolorezko kopiak itsatsi eta azalpenak eskuz idatzi. 

– Komikiak Sarean bilatu eta aurkezpenak ordenagailuz egin. 

9 


2. HIZKUNTZA-EKINTZAK 

10 

1. unitatea: Gertaera harrigarriak. Komikia 

Entzun 

KOMIKIGILE BATEKIN HIZKETAN 

Orain José Gastón Majarenasi entzungo diogu zer dela-eta sortzen dituen 

komikiak eta zer besterik kontatzen duen. 

Iturria: http://www.euskaraz.net/Hezkuntza/Auzoka (moldatua) 

5. Adierazi egia (E) ala gezurra (G) diren: 

– Donostian, 1941eko azaroaren 12an jaio zen. . . . . . . . . . . . . . E G 

– Orain Amara Zaharrean bizi da. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E G 

– Eskolan zegoenean, marrazteko erraztasuna zuen, 

eta oso gustukoa zuen marraztea. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E G 

– Komiki bat egiteko errealitatean edo irudimenezko 

egoeretan inspiratzen da. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E G 

– Komikiak estudioan bakarrik egiten ditu. . . . . . . . . . . . . . . . . . E G 

– Ez zaio irakurtzea gustatzen; bai ordea, musika 

entzutea, bideo-jokoak eta zinemara joatea. . . . . . . . . . . . . . . E G 

6. Erantzun testuari buruzko galdera hauei: 

– Nor da elkarrizketatutako pertsonaia? 

– Nongoa da? 

– Zer ikasketa ditu? 

– Gustukoa du komikiak sortzea? Zergatik? 

– Komiki guztiak egiten denbora bera ematen du? Zergatik? 

– Badago inor komikitik aberastu denik? Nola aberastu da? 

7. Zure iritzia emanez erantzun: 

– Gustatzen zaizkizu komikiak? 

– Zer komiki mota dituzu gustuko? 

– Non irakurtzen dituzu komikiak? Etxean edota liburutegian? 

– Ezagutzen dituzu euskarazko komikiak? Eta Josek egin dituenak?

3. Ulertu 

KUTXAGUNETIK ILARGIRAINO 

Miren Millet. Zientziaren Kutxagunea. 

Miren Millet Fisikan Lizentziatua eta Hezkuntza Teknikaria da. Zientziaren Kutxaguneko 

Edukien Saileko arduraduna da. Bera ez da Ilargian egon, baina asko 

daki Ilargiari eta bizitzari buruz. Horregatik, berarekin harremanetan jarri eta 

elkarrizketa hau egin diogu. 

Biziaren sorrera. Bizia lurtarra edo estralurtarra da? 

Biziaren sorrera oso fenomeno konplikatua da. Badirudi duela 4.400 eta 2.700 

milioi urte artean sortu zela gure planetan, denbora-epe zabal horretako uneren 

batean. Hala ere, ez dakigu zehazki nola sortu zen bizia. Stanley Miller zientzialariak 

1953. urtean laborategian egindako eperimentu batean aminoazidoak 

sortzea lortu zuen; matraz batean garai hartan Lurraren atmosfera osatzen 

zuen jatorrizko zopa sortu (metanoa, amoniakoa, hidrogenoa eta ur-lurruna) 

eta baldintza berberak ezarri zituen horretarako. Esperimentu horren bidez 

bizia Lurrean sortu ahal izan zela frogatu ahal izan zen. Hainbat meteoritotan 

ere aurkitu dira aminoazidoak eta espazioan ere topatu izan dira molekula 

konplexuak. 1969. urtean eroritako Murchison meteoritoan hainbat 

molekula interesgarri aurkitu ziren (aminoazidoak, hidrokarburuak, alkoholak, 

eta abar). Gai organiko hauek guztiak Lurreko biziaren osagaiak dira, eta 

badakigu eguzki-sisteman ere aurki daitezkeela. Horregatik, bizia espaziotik 

etorri ahal izan zelako teoria ere ez dago baztertua. 

Ilargia. Zer eragin du Ilargiak gizakiaren bizitzan? 

Ilargiak gure planetan duen eragina argia da: itsasoan mareak sortzen ditu. 

Ilargiak jendearengan izan dezakeen eragina ere argia da, haren bizimoduaren 

ohituretan batez ere. Adibidez, baserrietan bizi zen jendeak (orain dela gutxi 

Erantzun irakurri 

aurretik 

– Badakizu Zientziaren Kutxagunea 

zer den? Eta bertan zer egiten 

den? 

– Gizakia Martera iristeko gai 

izango dela pentsatzen duzu? 

Zertarako joan hain urruti? 

– Lurretik kanpo bizitzarik badela 

uste duzu? 

11 


8. Bilatu termino hauen irudiak 

eta esanahia sarean. 

– Planeta 

– Ilargia 

– Satelitea 

– Izarra 

– Espazioa 

12 


arte eta baita oraindik ere) Ilargiari begiratzen zion eguneroko zereginetarako: 

haziak noiz landatu jakiteko, zuhaitzak kimatzeko, sagardoa egiteko edo 

ilea mozteko. Hala ere, hori guztia ez dago zientifikoki frogatua. 

Zapaldu al du gizakiak Ilargia? 

Gizakiak hainbatetan zapaldu du Ilargia. Lehen aldiz 1969 urteko uztailaren 

20an zapaldu zuen AEBetako Apolo 11. misioan. Hortik aurrera, eta 1972. urtera 

bitartean, beste Apolo misioak ere iritsi ziren Ilargira. Orduan bukatu 

ziren bidaia espazialak Ilargira. Guztira 12 pertsona ibili dira gure satelitearen 

gainazaletik. 

Konspirazioaren teoriak zer dio? Zergatik zientzialariok ez 

duzue teoria hori egiatzat hartzen? 

Teoria honen arabera gizakiak ez omen du sekula Ilargia zapaldu. Beste kasu 

batzuetan, Ilargira iritsi izana onartu arren, Ilargitik bidalitako lehen irudi eta 

bideoak ez dira ontzat hartzen. Honen arabera, argazkietan fenomeno ulertezinak 

ikusten dira, Ilargian gertatu ezin omen daitezkeenak. Bi adibide aipatuko 

ditut. Argudio batek dio argazki horietan ez direla izarrak ikusten eta 

Ilargian, atmosferarik ez dagoenez, arazorik gabe ikusi behar liratekeela. Argazkigintzak 

azaldu dezake hau. Oso distira desberdina duten bi objekturen argazkia 

egiterakoan argitasuna objektu bakar baterako finkatu behar da; hala, 

kasu honetan, Ilargiaren distira izarrena baino handiagoa denez, satelitea oso 

ondo ikusten da, baina izarrak urrunean dauden argi motelak dira eta oso ahul 

gelditzen dira. Argitasun-detektagailua aldatuz urrunean dauden argi motelak, 

hots, izarrak, argazkian agertuko lirateke. Beste argudio batek dio bertan jarritako 

bandera mugitu egiten dela eta Ilargian airerik ez dagoenez hori gertatzea 

ezinezkoa dela. Arrazoia pisuzkoa da, baina argazkietan banderaren 

mugimendua ikusten dela dirudien arren, geldi dago, astronautek egindako zimurren 

ondoriozko efektua besterik ez da. Beraz, konspirazioaren teoria 

honek sortzen dituen duda guztiak modu errazean ezeztatu izan dira. 

Gizakia eta espazioa. Gizakia espaziora joan bada, zeintzuk 

dira gaur egun gizakiaren mugak? 

Gizakiak betidanik izan du ingurunea ezagutzeko eta esploratzeko grina. Lurrari 

bira eman zion Juan Sebastian Elkanoren bidaia da horren adibide ezinhobea. 

Gizakiaren nahi hori ez da inolaz ere desagertu, gertatzen dena da 

orain mugak askoz urrutiago daudela. Gizakia Ilargiraino iritsi da, baina sortutako 

espazio-zundak askoz ere urrunago iritsi dira: gure eguzki-sistemaren 

mugetaraino hain zuzen ere. Gizakiak duen hurrengo erronka Martera iristea 

da, baina erronka hori betetzeko oso zailtasun handiak daude (zailtasun ekonomikoak, 

teknikoak baita gizakiaren bizi-baldintzei dagozkionak ere), eta denbora 

dezente pasatu beharko da hori errealitate bihurtzeko.

4. HIZKUNTZA-EZAUGARRIAK 

EGITURA BEREZIAK 

Elkarri zketa re n hasierako eta a ma ierako a gurra k 

Komikietako istorioetan irudiak eta testuak izaten dira. Testuak narrazioz, 

onomatopeiaz eta elkarrizketaz osaturik daude. Ikusi dugunez, elkarrizketak 

forma desberdineko globoetan idazten dira. 

Elkarrizketaren bidez istorioan parte hartzen duten pertsonaiek beren pentsamenduak, 

sentimenduak eta nahiak azaltzen dituzte, eta galdera-erantzunen 

bidez elkarri informazioa ematen diote. Bestelako informazio osagarria narratzaileak 

ematen du. 

Hasierako eta amaierako agurrak normalean elkarrizketa hasteko eta amaitzeko 

erabiltzen dira. Hortaz, elkarrizketak ezberdinak izango dira, honako 

ezaugarri hauek kontuan hartuz gero: 

– Solaskideen arteko harremanak: familiarrak, lagunartekoak, lanekoak… 

– Elkarrizketaren helburua: eskari bat egitea, informazioa ematea… 

– Solaskideen ezaugarriak: adina, sexua, jatorria, izaera… 

– Tokia: ikasgela, kalea, denda, autobusa… 

– Komunikabidea: aurrez aurre, telefonoz, hitzaldia, bideokonferentzia… 

– Formaltasun maila: erregistro formalak eta informalak. 

ADIBIDEAK 

Hasiera formalak (neutroak): 

–Egun on! 

–Arratsalde on! 

–Gabon. 

Erantzunak: 

–Baita zuri ere! 

–Hala ekarri! 

–Berdin! 

Besterik: 

–Arratsalde on denoi! 

–Ongi etorri, aurrera mesedez. 

–Jaun-andreok, agur (t’erdi)! 

–Pozten nau zu ezagutzeak! 

–Baneukan zu ezagutzeko gogoa! 

Hasiera informalak (lagunartekoak): 

–Eup! / Aupa! 

–Kaixo, zer moduz? –Ondo esan beharko! 

–Zelan zabiltza? –Ni ondo, eta zu? 

–Aspaldiko! 

–Nola, ba, zu hemen? 

–Zer berri dugu? –Zaharrak berri / 

Bat ere ez, betikoa! 

–Bizi haiz? –Hobeto gurean! / 

Bada txarrago bizi denik. 

–Zer moduz? / Zelan? 

Erantzunak: 

–Hementxe… 

–Tira, betiko moduan. 

–Makal samar / Lar ondo ez. 

–Beti bezala. 

–Ondo esan beharko. 

–Hainbestean. 

–Oso ondo! / Primeran! / Ederto! 

Zer egingo ote dugu 

ikasgai honetan? 

Aurrera! 

13 


14 


Amaierako agurrak 

(formalak, neutroak): 

–Agur! 

–Agur eta laster arte! 

–Agur eta ondo ibili! 

–Hurrengora arte. 

–Nahi duzuen arte. 

–Berriz ikusi arte. 

–Agur eta eutsi goiari. 

–Izan ongi! 

–Egonen gara! 

Eskerrak eman: 

–Mila esker / Eskerrik asko. 

–Eskerrik beroenak. 

–Eskertzen dizut. 

–Ez du edonork egiten zuk egin duzuna, 

gero! 

–Zuk egin duzuna ez da diruz ordaintzen! 

Erantzunak: 

–Ez horregatik. 

–Ez da ezer / Ez dago zergatik / Ez da zeri. 

–Hoberik eman didazu zeuk! 

Elkarrizketaren ezaugarriak: 

Amaierako agurrak 

(lagunartekoak): 

–Beno, agur! Ni banoa. 

–Deituko dizut. 

–Gero arte! 

–Laster arte! 

–Ondo ibili. 

–Argi ibili. 

–Aio! 

Goraintziak eman: 

Goraintziak lagunei! 

Eman goraintziak nire aldetik! 

Eskumuinak eman etxeko guztiei! 

Erantzunak: 

–Bai, zeure partetik. 

–(Ardura barik egon / egon lasai), 

emango dizkiot eta! 

– Solaskideak dira elkarrizketetan parte hartzen duten pertsonak. 

– Solaskideen arteko tarte fisikoa eta rola adierazgarria da euren arteko harremanak 

ulertzeko: hurbiltasuna, urruntasuna, lankidetza, begirunea… 

– Solasaldiak bat-batean gertatzen dira. Elkarrizketak solaskideek osatzen 

dituzte elkarri hitz egiteko txanda emanez, eta aldez aurretik solasaldia 

prestatu gabe. 

– Egoera guztiek bezala, elkarrizketek ere badute hasiera eta amaiera. 

– Adierazgarritasun handia dute: keinuak, jarrerak eta doinua ezinbestekoak 

dira. 

– Hitz arruntak eta esaldi laburrak erabiltzen dira. 

– Askotan, esaldiak amaitu barik geratzen dira eta gramatika-akatsak izaten 

dituzte. 

– Errepikapenak, leloak eta hitz betegarriak erabiltzen dira.

Antzeztu 

9. Elkarrizketa ileapaindegian 

Ander: Egun on! 

Beni: Baita zeuri ere! Eseri hemen, oraintxe hasiko gara eta. Nola nahi 

duzu ilea moztea? 

Ander: Ba… Motza eta… 

Beni: A! Motza! Oso ondo mutil! Bai horixe! Oraingo gazteen azken moda 

da, bai, motza. Horixe bera izan zen nire garaiko moda; baina gero 

etorri ziren txima luze horiek… Eta hara non, berriro ile laburra. 

Hobeto horrela… Udan freskoago eta, gainera, garbiago… Arazo 

gutxiago izaten da horrela… Beno, amaitu dut. Zer? Gustuko duzu 

horrela? 

Ander: Beno, egia esan… 

Beni: Eskerrik asko. Agur eta ikusi arte. Hurrengoa!!! 

Eneko:Egun on. 

Beni: Berdin. Nola moztuko dizut? 

Eneko:Ahoa zabaldu gabe eta isilik. 

Beni: !!!! 

10. Eman zure iritzia hiru pertsonaia horiei buruz, galdera hauei erantzunez: 

– Non gertatu da elkarrizketa hori? 

– Nor dira Ander, Beni eta Eneko? 

– Nolakoak dira? 

– Nolako harremanak dituzte? 

– Zure ustez, ondo jokatu du Enekok? 

IDAZMENA 

11. Osatu elkarrizketa: 

Ondoko egoeretako bat oinarri harturik, idatz ezazu irakurri berri duzuna 

bezalako elkarrizketa bat. 

– Lagun bi sukaldean daude eta bata afaria prestatzen ari den bitartean, 

besteak iritziak eta aholkuak ematen dizkio afaria nola prestatu azaldu 

nahian. Jakina, haserre bizian amaitzen dute elkarrizketa. 

– Zinemako atarian zaude sarrerak erosteko zain ilara luzean, eta berandu 

datorren lagun batek berari ere sarrera erosteko eskatu dizu. Inguruko 

guztiek begiratu gaiztoak egin dizkizute. 

15 


1 

16 


2 

3 

4 

12. Lot itzazu esaldiak eta egoerak: 

1. Bai, esan? a. Gela batean sartzean 

2. Gabon jaun-andreok! b. Laguntza eskatu duenari 

3. Ezin hobeto egin duzu. c. Telefono-dei bat jasotzean 

4. Aurrera, beldur barik. d. Elkarrizketa amaitzean 

5. On egin dagizula! e. Jaten ari denari 

6. Zer behar duzu? f. Hitzaldiaren amaieran 

7. Oraintxe jarriko da. g. Hitzaldiaren hasieran 

8. Urte askotarako. h. Azterketara sartu aurretik 

9. Egongo gara. i. Telefono-deia beste bati pasatzeko 

10. Eskerrik asko etortzeagatik. j. Eskutitzaren amaieran 

11. Agurtzen zaitut. k. Zorionak ematean 

12. Suertea izan / zorte on! l. Beste pertsona bat ezagutzean 

LEXIKOA 

5 

Irakurri eta begiratu irudiari: 

Komikiak istorioak kontatzeko balio du, filmak bezala. Irudi 

edo plano desberdinez osatzen dira gertaerak. 

1. Plano hurbila 

2. Plano ertain laburra 

3. Plano ertaina 

4. Plano amerikarra 

5. Plano orokorra 

13. Pertsonaia bat aukeratu eta bost planoetan irudikatu. 

14. Irakurri eta jarduera egin. 

Eponimoak izengoitia esan nahi du, eta pertsona-izen bati erreferentzia eginez, 

toki, gauza edo kontzeptu bat izendatzeko erabiltzen da. Adibidez, “silueta” 

izena Etienne de Silhouette-ren abizenetik dator. Gizon hori Frantziako 

XVIII. mendeko Luis XV.aren zerga-biltzailea zen eta jatorri euskalduna zuen, 

aita Miarritzekoa baitzuen. Silhouette euskarazko Zulueta abizena da frantsesen 

eran idatzita, eta hortik hainbat hizkuntzatara zabaldu zen. Zergatik, ordea? 

Arrazoia ez dago garbi, baina aberatsei zerga bereziak jarri zizkienez, haren 

etsaiek zabaldu zuten Silhouette izena gauza merkea edo baliorik gabekoa adierazteko. 

Baina bada beste eponimo asko: “nikotina” izena Jean Nicotiri zor 

zaio, hark sartu baitzuen tabakoa Frantzian; edo “Down sindromea”, John 

Down medikuak deskribatu zuelako sindrome hori lehen aldiz. 

– Ezagutzen al duzu beste eponimorik? Informazioa bilatu eta idatzi.

MORFOSINTAXIA 

Galde-perpausak 

Galde-perpausetan galdera bat dago: zerbait galdegiten da. Ez hori bakarrik, 

batzuetan galde-perpausek agintzeko edo kezka adierazteko 

ere balio dute. 

Elkarrizketetan, beste gauza askoren artean, informazioa elkarri 

ematen diote solaskideek. Informazio hori galderen bidez eskuratzen 

da askotan. Unitatearen “Hizkuntza-ekintzak” atalean 

entzun dugu José Gastoni egindako elkarrizketa. Marrazkilari horrek 

bere bizitzari eta lanari buruzko gauza asko azaldu dizkigu kazetariak 

egindako galderei erantzunez. Gogora ditzagun horietako 

batzuk: 

a) Katalina: Noiz eta non jaio zinen? 

José: Donostian (Amara Zaharrean), 1941eko azaroaren 12an. 

b) Katalina: Eskolan, marraztea gogokoa zenuen? 

José: Bai, asko! Eskolan nengoenean, marrazteko erraztasuna nuen, 

eta oso gustukoa nuen marraztea. 

c) Katalina: Non egiten dituzu komikiak, etxean ala estudio batean? 

José: Etxean. 

Hor hiru galdera ditugu eta hirurek informazioa eskatzeko balio dute, baina 

hirurak ez dira berdinak. Euskaraz, galde-perpausak galderak egiteko erabiltzen 

dira eta hiru motatakoak izan daitezke: 

1. Zati-galderak: Noiz eta non jaio zinen? 

Ezagutu nahi dugun informazioaz galdetzeko erabiltzen dira, eta galdetzaileak 

erabiltzen dira jakin nahi dugun informazioa zehazteko: zer, 

nor, nork, zein, non, noiz, nola, zenbat. Horrelako galderetan, galdetzaileak 

galdetzen duenari erantzun behar diogu eta ez besterik. 

Galdetzaile gehienak bakarrik erabiltzen dira, baina zer, zein eta zenbat 

galdetzaileek bakarrik nahiz beste hitz batekin joan daitezke. Adibidez: 

zer ordutan, zein etxe, zenbat herritatik… 

Galdetzaileak 

NOR: nork, nori, noren, norekin, norentzat, norengan… 

ZER: zerk, zeri, zeren, zertan, zertara, zertarako, zergatik, zertaz, 

zeri buruz, zer ordutan, zer ordutatik zer ordutara… 

ZEIN: zeinek, zeini, zeinen, zeinekin… 

NON: nongo, nora, noraino, nondik… 

NOIZ: noizko, noiztik, noiz arte… 

NOLA: nolako 

ZENBAT: zenbatek, zenbati, zenbaten, zenbatean, zenbat ordutan… 

17 


18 


Gogoratu Josek zer erantzun dion Katalinaren zati-galderari: 

– Galdera: Zenbat denbora behar izaten duzu “Naiara”-ren komikia egiteko? 

– Erantzuna: Hiru egun inguru. 

Edo “astebete” ere erantzun zezakeen, baina inolaz ere ez “atzo”, “zaldiz”, 

“zurekin” edo antzekorik, horiek ez baitiote egindako galderari 

erantzuten. 

2. Bai-ez erako galderak: Eskolan, marraztea gogokoa zenuen? 

Galdera mota hauen bidez, daukagun informazioa baieztatu edo ezeztatu 

nahi dugu. Galde-perpaus hauek ez dute galdetzailerik eta BAI 

edo EZ eskatzen dute, ez besterik. Adibidez: 

– Galdera: Bizi daiteke komiki-marrazkilari lanetik? 

– Erantzuna: Bai, asko argitaratzen dutenak eta mundu osoan ezagunak 

direnak horretatik bizi dira. 

Galdera hauei toki batzuetan AL partikula gehituko zaie esanahia aldatu 

gabe, eta zalantza adierazteko edo indartzeko OTE partikula erabil daiteke. 

Adibidez: etorriko ote da? (agian bai edo agian ez). Azter itzazu bi 

galdera hauen arteko aldea: etorri da aita? / etorri ote da aita? Nola 

egingo desberdintasuna gaztelaniaz edo frantsesez? 

3. Aukera-galderak 

Zati-galderak bezalakoak dira, baina erantzuna hautatu behar da. Adibidez: 

Nork esan du: errusiarrak ala amerikarrak? 

Ikusten denez, galdera mota hauetan ALA juntagailua tartekatu dugu 

emandako aukeren artean. 

Hala ere, galderak egiten direnean batzuetan beste zerbait adierazten dugu: 

agindua, eskaera, erregua… Adibidez, amak, begitartea ilundua, esaten badizu 

“itzaliko duzu telebista hori, mesedez?”, egoera horretan ez du jakin nahi 

ea itzaliko duzun edo ez: agindu bat ematen ari da. Baina, alderantziz, zuk 

amari galdera bera egingo bazenio, erregua egingo zenioke. 

Gurasoek esaten badizute “noiz amaituko ote da telesail nekagarri hori?”, baliteke 

kexa bat adieraztea. Kexa horrekin ados ez bazaude, horrela erantzungo 

diozu: “beno, ez da hain txarra, nire ustez”. 

– Zuk ezagutzen duzu horrelako galderarik? Eta hori ez da agindua, galdera 

bat baizik.

Abestu 

15. Maritxu nora zoaz? 

– Maritxu, nora zoaz, eder galant hori? 

– Iturrira, Bartolo, nahi baduzu etorri. 

– Iturrian zer dago? 

– Ardotxo txuria. 

– Biak edango dugu nahi dugun guztia. 

Bartolo galde-ontzia da eta galderak baino ez dizkio Maritxuri egiten. 

a) Zer motatako galderak egin dizkio Maritxuri? 

b) Baina Bartolo ez da ausartzen besterik galdetzera. Zuk lagunduko 

diozu? Besterik galdetu ahal dio? Jarri galderak ondoko taulan eta asmatu 

Maritxuren erantzunak: 

Zati-galderak Bai-ez erako galderak Aukera-galderak 

K O N T U A N I Z A N 

Zenbat itaun, hainbat erantzun daude. Irakurri arretaz: 

Adibidea: Aitak sukaldeko ontziak garbituko ditu afaldu ondoren. 

Azpimarratu nahi dugun informazioaren arabera, zenbait galdera egin ditzakegu: 

– Nork garbituko ditu sukaldeko ontziak? 

– Aitak garbituko ditu sukaldeko ontziak. 

– Nongo ontziak garbituko ditu? 

– Sukaldeko ontziak garbituko ditu. 

– Zer garbituko du aitak? 

– (Sukaldeko) ontziak garbituko ditu aitak. 

– Aitak zer egingo du? 

– Aitak garbitu egingo du. 

– Noiz garbituko ditu sukaldeko ontziak? 

– Afaldu ondoren garbituko ditu sukaldeko ontziak. 

16. Egin gauza bera ondoko esaldietan: 

– Gazte jendea batetik bestera dabil asteburuetan. 

– Zuk berehala asmatu duzu erantzun zuzena. 

19 


5WH1? 

20 


5W eta H1 

Ikerketetan, kazetaritzan eta, oro har, informazioa biltzeko 5W eta H1 erabiltzen 

dira. Baina zer dira 5W eta H1? Gertaera bati buruzko informazio guztia 

eskuratzeko baliabideak dira, eta ingelesetik hartutako sei galderetako 

lehenengo letran oinarritzen dira: 

• Who? (Nor? / Nork?) • What? (Zer?) 

• Where? (Non?) • When? (Noiz?) 

• Why? (Zergatik?) • How? (Nola?) 

Rudyard Kipling idazle ingelesak ez zuen prozedura hori asmatu, baina Haur 

Elefantea ipuinean bertso batzuk eskaini zizkien galdera horiei: 

I keep six honest serving-men 

(They taught me all I knew); 

Their names are What and Why and When 

And How and Where and Who. 

Sei morroi zintzo ditut 

(nik dakidan guztia erakutsi zidaten); 

Izen hauek dituzte: Zer eta Zergatik eta Noiz 

eta Nola eta Non eta Nor. 

17. Zeregina: sei galdera horiek kontuan harturik, asmatu istoriotxo bat. Dibertigarriagoa 

izango da beste ikaskide batekin egiten baduzu. 

18. Ezetz jakin. Erantzun galdera hauei. Erantzuna Sarean konprobatu: 

• Zenbat minutu ditu erlojuak? 

• Noiz hartzen dira oporrak eskoletan? 

• Nongoa da Osasuna futbol-taldea? 

• Zein dira euskal herri-musikako tresnak? 

• Nork asmatu zuen Gargantua erraldoia? 

• Zerez eginda dago Eiffel dorrea? 

• Nondik nora joaten dira Zubietako joaldunak inauterietan? 

• Nori bururatu zitzaion grabitatearen legea sagar bat jausi zitzaionean? 

• Nork eman zion munduari bira osoa lehenbizikoz? 

19. Egin galderak. Xabier Letek asmatu eta kantatu zituen aurrenekoz bertso 

hauek. Geroago Mikel Laboak eta Ken7-k beretu zituzten. Guk bertso 

horietatik esaldi batzuk atera ditugu. Zein galdera dagokio esaldi 

bakoitzari? 

• Izarren hautsa egun batean bilakatu zen bizigai. 

• Eta horrela bizitzen gara. 

• Lana eginez goaz aurrera. 

• Saiatze horretan ezin gelditu. 

• Gu sortu ginen enbor beretik sortuko dira besteak. 

• Ez, diru zakarrak ez du bihotzik. 

• Bai, bere premiak bete nahian beti bizi da gizona. 

Badakizu zein kanta den?

ORTOGRAFIA 

Gidoia 

Gidoiaren erabilera: marratxoarekin eta bereiz. 

– Unitate honen hasierako komikian ikusi duzu hitz biren artean marratxoa 

ageri dela. Marratxoa hitz biren artean jarrita, hitz elkartuak sortzen ditugu. 

– Hitz elkartuak osatzerakoan, letra batzuk aldatzeaz gain, beste elementu 

batzuk ezkutatu egiten dira, beti ere esanahi berria hartuz. Adibidez: “gutunaren 

azala” adierazteko, “gutun-azala” hitza esandakoan -REN ezkutatu 

da. Gehien ezkutatzen diren elementuak honako hauek dira: ETA, 

DUEN / DITUEN, -REN/-KO. 

– Hitz-elkarketak arau batzuk bete behar ditu eta batzuetan hitz bakarra izatera 

heltzen dira. Horrela, hitz elkartuak hiru modutan idatz daitezke: bereiz, 

marratxoaz edo loturik. Noiz bata eta noiz bestea? 

Marrarekin idaztekoak 

• Hitz bera errepikatzen denean: alfer-alferrik, gaur-gaurkoz, poliki-poliki, 

zuzen-zuzen(ean), ikusi-makusi, zehatz-mehatz, apurka-apurka, 

astero-astero. 

• Bikote osagarriak biltzen dituztenean: seme-alabak, senar-emazteak, 

joan-etorri, zeru-lurrak, ikus-entzunezko. 

Bereiz idaztekoak (marratxorik gabe) 

• Aditz hauetan: lo egin, su eman, negar egin, min hartu, ihes egin, hitz 

egin. 

• Bigarren osagaia bila, eske edo falta denean: ur bila, diru eske, lo falta. 

Ikus Euskaltzaindiaren 25. araua: Hitz elkartuen osaera eta idazkera 

20. Zuzendu esaldi okerrak 

– Seme alaba guztiak elkartu ziren bazkarian. 

– Alfer-alferrik etorri naiz hain goiz. 

– Tximeleta baten antzera lore-bila dabil. 

– Diru-eske ari da kalean. 

– Euria barra-barra ari zuen. 

21 


22 


21. Aukeratu ondo dagoena. 

1. a) Hitzegin b) Hitz-egin 

c) Hitz egin d) Hitza egin 

2. a) Polikipoliki b) Poliki-poliki 

c) Poliki poliki d) Polik poliki 

3. a) Afaldu ondoren, lo egin behar duzu. 

b) Afaldu ondoren, lo-egin behar duzu. 

c) Afaldu ondoren, loegin behar duzu. 

d) Afaldu ondoren, loa-egin behar duzu. 

4. a) Trenez egin du joanetorria. 

b) Trenez egin du joan-etorria. 

c) Trenez egin du joan etorria. 

d) Trenez egin du joana etorria. 

5. a) Mina-hartu du zuhaitzetik erortzean. 

b) Minhartu du zuhaitzetik erortzean. 

c) Min hartu du zuhaitzetik erortzean. 

d) Min-hartu du zuhaitzetik erortzean. 

22. Ondoko pasartean idazleari marratxoak jartzea ahaztu zaio. Lagunduko 

diozu marratxoak jartzen? 

Xabinaitor euskal super heroia da eta astero astero salbatzen du neskato 

bat. Patxi Gallegoren liburu polit polita da. Komiki liburua da, eta euskaraz 

egina dago. 

23. Hemen, berriz, marratxo gehiegi jarri ditu. Mesedez, lagundu idazleari 

marratxoak ezabatzen. 

Angulemako Komiki-Azoka oso garrantzitsua da, Frantzian eta Europa 

osoan. 1974an sortu zuten Angulema hiri-frantziarrean. Jendea komiki-bila 

joaten da bertara, eta komigileekin hitz-egiten du.

5. Sortu 

EGIN KOMIKI BAT BOST URRATSETAN 

Materiala: arkatza, borragoma, zinta edo likido zuzentzailea, arkatz mekanikoa 

(mina-lapitza), koloretako margoak, errotuladoreak eta bolalumak 

edo estilografoak. 

1. URRATSA: gidoia 

– Zeri buruz izango da komikia? Egizu istorioaren zirriborro idatzia: asmatutako 

gertaera, irakurritako pasartea, ezagutzen dugun ipuinen 

bat… 

2. URRATSA: irudien antolamendua 

– Gidoia zehaztu ondoren, istorioa zenbat iruditan banatuko dugun 

pentsatu behar da. Horretarako, gidoia berriro irakurriko dugu eszena 

bakoitza irudikatuz. 

– Erabaki zenbat bineta egingo ditugun eta nolako ordena, tamaina 

eta antolamendua izango duten. 

– Taula batean jarri ondoko informazioa: 

Binetazenbakia 

Eszena Globoetako testua Narratzailea 

1 Deskribatu marrazkian Pertsonaien Informazio 

zer agertuko den elkarrizketak: osagarria, behar 

2 

3 

nork zer esango 

duen (solasaldiak, 

azpitituluak, hotsak) 

bada 

3. URRATSA: zirriborroa 

– Gertaera beraren irudi batzuk zirriborratu, egoera ondoen irudikatzen 

duena aukeratzeko. 

– Hobeto borratzeko ez estutu arkatza, eta modu arinean, xehetasun 

handirik gabe, eszena bera ikuspuntu ezberdinetatik irudikatu. 

– Zirriborroak direnez, berdin da txarto egitea eta, horrelakoetan, erabili 

borragoma edo zinta zuzentzailea. 

– Irudia egiten hasi baino lehen, gogoratu irudi hori buruan irudikatu 

behar duzula. 

23 


Ahopeka 

Narratzailea 

Hainbat pertsona 

aldi berean 

Elkarrizketa Pentsamendua 

24 


– Bineta bakoitzean ondoko elementuak marraztu behar dituzu: 

• Pertsonaia nagusiak. 

• Bigarren mailako pertsonaiak edo girotzekoak. 

• Atzealdea, barrutia edo ingurunea: non gertatzen da eszena? 

Oihua! 

• Globoak eta informazio gehigarria jartzeko tokia utzi. 

4. URRATSA: zirriborroa zehaztu 

– Azken zirriborroak erabaki eta irudiak xehetasun guztiekin amaitu. 

– Lehenengo arkatzez marraztuko dituzu eta jarraian tintaz (estilografoa). 

– Testuak globoetan idatzi. Zuzen idazteko marrak egin ditzakezu erregela 

batekin. 

– Tintaz egindakoan arkatzez ikusten dena ezabatuko da borragoma 

erabiliz. 

5. URRATSA: koloreztatu 

– Margotu marrazkiak eta azken ukituak eman. 

– Irudia ez zikintzeko jarri paper zuri bat irudiaren gainean eta eskuaren 

azpian. 

ADI! 

Kontuan izan komikiaren eta ahozko hizkuntzaren ezaugarriak: 

– Zalantzak eta totelkeriak adierazi: Ba… baina…, iii…zu…zuu…garria 

izan zen. 

– Hitzak luzatu: Ezeeeeetz! Banooooa! Zeeeer? Baaaaaaai! 

– Esaldiak amaitu barik utzi: … eta bat-batean… 

– Esaldi laburrak, harridurazkoak, oihuak eta galderak egin: Gose naiz! 

Nor ote da? 

– Esapideak erabili: Aupa! On egin! Eskerrik asko! Gero gerokoak… 

– Kolpeak, zaratak eta soinuak irudikatu: ZURRUT (edalearena), TXIO- 

TXIO (txorienak); RIIISSSS (laban egin); PLAST (erori); ZANPA/DANBA 

(atea ixteko soinua). 

– Hitzak ordezkatu ikurrak erabiliz: ?, !!, * 

– Izen barregarriak: Baserriman, Maripuputi, Xabinaitor… 

– Konparazioak: Azeria baino azkarragoa, barraskiloa baino motelagoa, 

txoria baino kontentago, elurra baino zuriagoa… 

– Egoera kontrajarriak : Etorri hona polit hori, ederra jasoko duzu eta… 

– Ironiak: Ederra egin duzu! (okerren bat eginez gero). Goiz zatoz, bada, 

gauerdia baino ez da! (berandu datorrela adierazteko). 

– Hiperboleak: Hamaika aldiz deitu dizut! 

– Gaizki ulertuak: Askatu, behingoz! Ez duzu ikusten ez dela lapurra! 

– Txantxak: Zorionak! Azkarra gero! Amerika aurkitu duzu oraintxe!

E B A L U A Z I O A 

Z E R I K A S I D U T ? 

1. Erantzun honako galderei: 

a) Zertarako erabiltzen dira komikietan globoak? 

b) Zein da komiki bat egiteko prozesua? 

c) Zer da eponimoa? 

2. Zerrenda itzazu ikasi dituzun plano motak. 

3. Idatzi goraintziak emateko hiru formula. 

4. Idatzi hiru hitz elkartu marratxoa dutenak. 

5. Zer ikasi duzu? 

6. Zer zenekien lehendik? 

7. Zer iruditu zaizu errazena? 

8. Zerbait errepasatu behar duzula uste duzu? 

25 


2. unitatea: 

EUSKALDUNEN KOMERIAK 

a n t z e z l a n a

1. TESTU MOTA 

ANTZEZLANA 

ANTZERKIA ikus-entzuleen aurrean aktoreen hitzez eta imintzioz (mugimenduak, 

begiradak, keinuak…) egindako ikuskizuna da. Batzuetan, musikaz 

eta dantzaz lagunduta egiten da, eta beste batzuetan, txotxongiloz 

lagunduta. Normalean, arte mota hau antzokietan eskaintzen da, baina baita 

kalean ere. Azpigenero nagusiak drama, tragedia, komedia eta opera dira, 

eta batzuk Antzinako Greziatik datoz; gaur egun, beste azpigenero batzuk ere 

lantzen dira, hala nola mimoenak, txotxongiloen antzerkia, bakarrizketa (antzezlari 

bakar batek jokatzen duen antzerkia) edo lan musikalak. 

(Bakarkakoa) 

Ander Lipus. 

Euskal antzerkia, Europa osoan bezala, 

kristautasunari estu lotuta egon 

zen, eta bereziki Aste Santuko gaiak 

landu ziren; XIX. mendera arte ez zuen 

lortu kristau mundutik aldentzea. Euskal 

antzerkian bi arlo aipa ditzakegu: 

herri-antzerki tradizionalak (errando 

edo artazuriketak, asto-lasterrak, 

maskaradak, inauterietako tragikomediak 

eta pastorala) eta antzerki idatzia 

edo tradizioz ez datorrena. Azken hori, 

batez ere, Gabriel Aresti idazlearekin 

hasi zen 1960ko hamarkadan. Bestalde, 

herri-antzerki tradizionalean 

maskaradak eta pastoralak nabarmentzen 

dira. Biak ahozko literaturaren 

atalak izanik, herri-antzerkiaren 

bidez plazaratzen dira; eta dantzak, 

bertsoak eta kantuak garrantzi handia 

dute bietan. 

(Pailazoak) 

Pirritx, Porrotx eta 

Marimototx. 

(Bi pertsonakoa) 

Ez dok hiru 

bikoteatroa. (Txotxongiloak). 

27 

2. unitatea: Euskaldunen komeriak. Antzezlana

28 

2. unitatea: Euskaldunen komeriak. Antzezlana 

(Konpainietakoa) 

Kukubiltxo. Eskolakoa. 

Herritarra 

(pastorala). 

Maskarada. 

Bertsolariena 

(bertso-trama). 

Balleta (Ballets 

Olaetaren AMAIA 

antzezlaneko 

argazkia). 

Isila (Mimoak). Musikalak. 

Opera.

1. Irakurri testu hau arretaz. 

ZEIN DIRA ANTZERKIAREN AZPIGENEROEN EZAUGARRIAK? 

Azpigenero nagusiak drama, tragedia, komedia eta opera dira. Komedia 

umorearekin lotutako antzerkiaren generoa da, eta Antzinako Greziatik dator, 

tragedia eta drama bezala. Komediaren helburua ikusleei barre eragitea da. 

Testuak biziak eta umorezkoak dira. Eguneroko bizimoduko gaiak kontatzen 

dira, eta amaierak zoriontsuak izaten dira normalean. Aldiz, tragediak ikuslea 

hunkitu egiten du, eta eguneroko bizimoduko gai sakonak ditu oinarrian. 

Tragediaren pertsonaiak gatazkatsuak izaten dira, eta zoritxarrez inguratuak 

egotea dute berezitasun nagusia. Azkenik, drama tragediaren eta komediaren 

artean dago. Normalean gaiak tragikoak izaten dira, askotan gai barregarriekin 

lotuta dauden arren. Pertsonaiak arazo artean bizi badira ere, arazo 

horiek gainditzeko gai izaten dira. 

2. Seinala ezazu, batetik, honako testu hau antzerkiaren zein azpigenerori 

dagokion, eta bestetik, testuaren ezaugarriak. 

Patxo 

Zer ari zara zaborrean miatzen? 

Mikel 

Ez, ezer ez… Ez zaidala pilularik geratzen. 

Patxo 

Zertarako behar dituzu pilulak? 

Mikel 

E? Oi… Ezertarako ez. 

Patxo 

Orduan? 

Mikel 

Eman bat. 

Patxo 

Zertarako? 

Mikel 

Euskaraz egiteko!! Eman!! 

Patxo 

Pilularik gabe ere euskaraz egin dezakezu! 

Mikel 

(Patxori jakatik helduz) Bai, baina ni euskaldun 

arrunta naiz, eta euskaldun profesionala izan nahi 

7. ekitaldia: Apellidueraz. 

dut! Superreuskalduna!!! Eta horretarako pilulak 

behar zaizkit…! Ez, behar dituzte…! Ez… Jode, 

¿lo ves? Se me ha olvidado hablar euskara. ¡¡Dame 

una pastilla!! Give me one. 

Patxo 

Lasai, Mikel!! 

Mikel 

¿Qué dices? No te entiendo, háblame en cristiano. 

Patxo 

Venga, tranquilo. Repasa tus apellidos. 

Mikel 

Martínez, López, Fernández, Gutiérrez… 

Patxo 

¿No tienes apellidos vascos? 

Mikel 

Tengo un Etxarri, pero perdido en la oscura noche 

de los tiempos de mi árbol genealógico. 

Patxo 

Anda, tómate un Apellidomicina… 

Mikelek lurreko pilula bat irensten du eta lasaitzen da. 

Euskarazetamol antzerkia. Zuzendaria: JOKIN OREGI 

29 


2. HIZKUNTZA-EKINTZAK 

Idazkeraren eta ahoskeraren 

ezaugarri bat 

Soinua eta letra bi errealitate desberdin 

dira; horregatik, idazten den moduan 

ahoskatu behar delako ustea 

baztertu behar dugu. Hitz egitean 

hainbat hitz elkartzen dira aldaketa 

asko sortuz. Hona hemen eskematxo 

bat ahoskatzean gertatutako aldaketak 

ikusteko: 

IDATZI AHOSKATU 

ez zara ez + z = ETZ [etzara] 

ez dago ez + d = EZT [eztago] 

ez naiz ez + n = EN [enaiz] 

ez luke ez + l = EL [eluke] 

ez gara ez + g = EZK [ezkara] 

ez bada ez + b = EZP [ezpada] 

30 


GALDETU, AGINDU, SOLASKIDEARI EKIN 

Hizketan ari garenean, hainbat baliabide erabiltzen ditugu, hitzarekin batera, 

gure esanahia indartzeko edota zehazteko batez ere. Baliabide hauek bi multzotan 

bana daitezke: batetik, baliabide prosodikoak, soinuarekin zerikusia 

dutenak (doinua eta bolumena); eta bestetik, keinuzko baliabideak, hau 

da, hiztunak aurpegiarekin eta gorputz-espresioekin egiten dituen keinuek 

gure emozioei buruzko informazioa ematen dute. 

Doinuaren bidez igartzen dugu solaskideak galdera bat egin digun ala harridura 

adierazi digun. Gainera, doinuaren bidez bereiz ditzakegu igorlearen 

gogo-aldartea (gorrotoa, poza…) eta jarrera (serioa, ironikoa…). Azkenik, ezin 

da ahaztu idatzizko elkarrizketako esaldiak puntuaren (.) eta marra luzearen 

(—) bitartez bereizten direla. 

Bolumenari dagokionez, emozioren bat edo ideiaren bat azpimarratzeko igo 

egiten dugu; aldiz, norbaiti errespetuzko jarrera azaltzeko jaitsi egiten dugu. 

3. Orain antzezlan bat egingo dugu! Bakoitzak antzezlan honen pertsonaia 

baten rola hartu eta ozen irakurri behar du, doinu egokia 

emanez. 

(Zarata gogor batek elkarrizketa mozten du. EMAKUMEAk eta GAZTEAk 

larrituta begiratzen diote elkarri. IGOGAILUZAINAK ez du liburua 

utziko) 

EMAKUMEA: (Beldurtuta) Zer izan da hori? 

GAZTEA: (Ikaraz) Igogailua gelditu egin dela ematen du. 

EMAKUMEA: (Beldurrak harrapatuta) Ai, ene! Ez esan! (IGOGAILU- 

ZAINARI) Gelditu egin al da? 

(IGOGAILUZAINAK buruarekin baiezkoa egiten du, liburua utzi gabe.) 

EMAKUMEA: Ez da izango! Benetan? 

IGOGAILUZAINA: (Oso lasai irakurketan murgilduta) Gelditu dela dirudi, 

bai. 

EMAKUMEA: Baina… eta ez duzu ezer egingo? Kontuz ibili, gero! Nire 

senitarteko batek klaustrofobia zeukan. Gaitz hauek herentziazkoak izan 

ohi dira. Beraz, batek daki orain niri ere etorriko ote zaidan! 

Eztenbako trikuak, GALDER PÉREZ (moldatua).

3. Ulertu 

ANTZEZLANAK IKUSI 

Eleberri batetik antzezlan batera 

Kutsidazu bidea Ixabel, JOXEAN SAGASTIZABALENA. 

Askotan, eleberria antzezlan bihurtzen da hainbat arrazoirengatik (arrakasta, 

antzezteko aproposa izatea, eta abar). Umore-eleberri labur hau 1994an argitaratu 

zen; laster, arrakasta handia lortu zuen, besteak beste, milaka euskaldunberri 

nobelako pertsonaiarekin identifikatu zirelako. Horregatik, 2003an 

liburuan oinarritutako antzezlana estreinatu zuten. Istorio barregarria eta entretenigarria 

kontatzen du. Hogei urte inguruko gazte donostiar bat (Juan 

Martin) Gipuzkoako herri txiki batera doa hirian ikasitako euskara praktikatzera. 

Baserrian, bertako familiarekin bizi da, lan egiten eta ikasten du. Baserriko 

komeriak kontatzen dira: alde batetik, hizkuntza-arazoak izango ditu, 

eta bestetik, familiako alaba gazteenak, Ixabelek, bizitza ikusteko modua aldatuko 

dio. 

4. Irakur dezagun antzezlanaren zati bat: 

PERTSONAIAK 

Juan Martin Taxista 

Ixabel, baserriko alaba Aita, baserriko aita 

Amona, baserriko amona Pello, baserriko anaia 

Koro, eskolako andereñoa Izaskun, ikaslea 

Joxe Mari, ikaslea 

eta behiak, konejuak, katuak…!!! 

Luis, ikaslea 

I. EKITALDIA 

1. AGERRALDIA 

Eszenatokiaren alde batean, JUAN MARTIN ikusiko dugu, 20 urte inguruko 

gaztea, dotore-dotore jantzita. Eskuan, maleta bat eta txaketa. Haiek lurrean 

utzi eta hizketan hasiko da. Taxiko txoferra ikusiko dugu, JUAN MARTINen 

aldamenean, bolantea eskuan duela. Autoko leiho imajinariotik hitz egingo dio, 

altura desberdinetik. JUAN MARTIN makurtu egingo da. 

TAXISTA (autoko musika jaitsiko du, hasieran entzun duguna): Atsalde on! 

JUAN MARTIN: Berdin. Libre zaude? 

TAXISTA: Taxia bai, ni ezkonduta, kar-kar… 

JUAN MARTIN: E? 

TAXISTA: Bai, gizona, bai. Noa hua? 

JUAN MARTIN: Aranguren baserrira, eram… 

TAXISTA: Eamango ez hautpa, sartu barrua! 

JUAN MARTIN (taxian sartuko da, maleta belaunen gainean duela eserita) 

TAXISTA (abian jarriko da): Aangurenea zerta, bixitaitea? 

JUAN MARTIN: Barkatu? 

31 


32 


TAXISTA: Aangurenen zerdaukak, familia? 

JUAN MARTIN: E, ez naiz familiarra, euskara ikastera nator. 

TAXISTA: Euskera ikastea? Akabaramos! Ah, buen sitio Harrialde, todos hablamos 

aquí, aprenderás enseguida, ya verás. 

JUAN MARTIN: M, m… 

TAXISTA: Ta? Uda osorako torri haiz? 

JUAN MARTIN: E 

TAXISTA: ¡Que vendrás para todo el verano porque maleta grande traes! 

JUAN MARTIN: Bai, bai. 

TAXISTA (leihotik agur eginez ezezagun bati): Aio Juakin! Hi bizi haiz hi!!! 

JUAN MARTIN (beldurtuta bidean): Kontuz… 

TAXISTA: ¡Como los condes vive ese! Hinondarraaiz, jakinbalaike? 


TAXISTA: ¿De dónde eres? 

JUAN MARTIN: Ah! Donostiarra. 

TAXISTA: Hombre, kapitalekua! Gu Donostia, ospitalea bakarrik jute gaittuk 

motell! 

JUAN MARTIN (ez dio ezer ulertuko): M, m. 

TAXISTA: Behin, akordatzenauk autobusian frok ta iaaaa goraino eta hori 

abiyada, gero izan ittuan han kontuak jeseusss!! Ja, ja, ja! 

JUAN MARTINek ez dio ezer ulertuko eta begiratuko dio. 

TAXISTA: Ez tik graziarik ein? No te ha hecho… (ezin da gogoratu) esto… 

barregure? 

JUAN MARTIN: E? A! Barregurea, baaai. Oso txiste ona. 

TAXISTA: Ze txiste ta ze txiste ondo! Benetan gertautakua motell! Esaten det 

ba nik, kapitaleko hauek… 

JUAN MARTIN (publikoari): Nik oraingoan, hanka ez sartzeko, barre. (taxistari) 

Ja, ja, ja. 

TAXISTA: Ilau gaituk! Aanguren hauxe duk! Asko ikasi eta kontu txerrepekin! 

JUAN MARTIN: Zer? 

TAXISTA (buila egingo dio): TXERREPEP? 

JUAN MARTIN (publikoari): Nik bost milakoa eman nion badaezpada ere. 

JUAN MARTIN, autotik aterako da eta taxistak leihotik burua aterako du. 

TAXISTA: Una cosa tengo que desirte, los de Aranguren no hablan tan claro 

como yo, tienen fama de hablar serrao. Hurrengo arte! 

JUAN MARTIN: Ai ama! Hankako behatz potoloa ere izerditan nuen egindako 

esfortzuarengatik, pentsa! (Airea hartu eta gero jarraituko du) Beno, azkenean 

iritsi nintzen “Aanguren” baserrira. Etxe zuri-gorria. Nola esplikatuko 

nizueke nik… baserri bat… usaina ere baserri-baserrikoa aizue, joe… (sudurra 

itxiko du). Eta han, kanpoaldean, Monster familia nire zain. Aita eta amona! 

Eszenatokiaren erdian, aita eta amona ikusiko ditugu, eskuarekin agur egingo 

diote Juan Martini. Gero, geldirik, JUAN MARTINek hitz egitea bukatu arte. 

JUAN MARTIN (begiratu eta erreakzionatuko du) Aita sendoa, bekozkoiluna. 

Amona, berriz, txiki-txikia, beltzez jantzia, eta azken irribarrea berrogeita 

zazpian. Eskerrak munstroen artetik printzesa azaldu zela. Neska 

musugorri-beltzaran-irribarretsu bat. 

JOXEAN SAGASTIZABAL, Kutsidazu bidea, Ixabel 

(Nagore Aranburuk antzerkirako moldatua).

DRAMATIKAREN GARRANTZIA 

Ikusi dugun moduan dramatika edo antzerkigintza literatura-genero bat da, 

eta dramatikaren hiru adierazpide nagusiak komedia, tragedia eta drama dira. 

Dramatikaren barruan, antzeztuak izan daitezen idatzitako obrak sartzen dira. 

Antzerki-testu batean istorio bat kontatzen zaigu, narrazio-testuetan kontatzen 

den moduan. Baina antzerkia jendaurreko antzezpena egitea denez gero, 

beste ezaugarri batzuk topa daitezke: oharrak, agerraldiak, denbora eta abar. 

Antzezlanaren egiturari dagokionez bi alderdi bereizten dira: batetik, elkarrizketa 

edo testu nagusia; eta bestetik, oharra edo bigarren mailako testua. 

Testu nagusiaren banaketan bi elementu dira garrantzitsuenak: ekitaldiak (antzerki-lana 

osatzen duten atal nagusietako bakoitza) eta agerraldiak edo eszenak 

(istorioaren zatiak dira, eta gertaeren bilakaera azaltzen dute). Bestalde, 

oharretan dago ekintzaren eta pertsonaien gaineko informazioa: pertsonaien 

mugimenduak eta keinuak, antzeztokiaren ezaugarriak edo eszenografia (testutik 

haratago, antzezlana gauzatzeko zenbait baliabide behar dira: dekoratua, 

altzariak, jantziak eta abar), argiztapena, soinuak eta beste. Azkenik, 

antzezpena egiteko ezin dugu ahaztu ondoko osagaiak ere funtsezkoak direla: 

denbora, pertsonaiak, zuzendaria, antzezleak eta ikusleak. 

5. Erantzun ondorengo galderei: 

– Antzezlan-zati honetan, zein dira bigarren mailako testuaren ezaugarriak? 

– Ohar batzuetan, Juan Martinek publikoarekin bakarrik hitz egiten du; jar 

ezazu adibide bat. Badakizu nola deitzen zaion horri? 

– Ba al dugu dekoratuaren berririk? Zure ustez, nolakoa da? 

– Irakur ezazu “Kutsidazu bidea, Ixabel” eleberriaren zati hau, eta konpara 

ezazu aurreko antzezlanaren zatiarekin. Zein ezaugarri azpimarratuko zenituzke? 

“Herriaren kaskotik dezente lehenago, baserria bakarrik dago”. Ni ere bakarrik 

nengoen, ai, jauna!, bakarrik eta neka-neka eginda, eta lanrroberra tuneletik, eta 

indigena potolo-txapeldun-puruduna txofer. 

–Arratsaldeon! 

–Berdin. 

–Noa hua? 

–Aranguren baserrira, eram… 

–Bai, gizona, sartu! 

–Aranguren prostuf-iar-txaputi? 

–Nola esan duzu? 

–Aranguren ñok txarriniau familia? 

–Eee, ez naiz familiarra, euskara ikastera nator. 

–Euskera ikastera? Ah, buen sitio Harrialde, todos hablamos aquí, aprenderás 

enseguida, ya verás. 

–Hori uste dut, eta horre… 

–…llau gaituk! Aranguren hauxe dek! Flusping-txetxerrep eta asko ikasi! 

–Eskerrik asko. …/… 

Askotan, antzezlanetan pertsonaia 

batek bere buruari edota entzuleei, eta 

ez beste antzezleei, hitz egiten die; 

horri APARTEa deitzen zaio. 

33 


34 


–Una cosa tengo que desirte, los de Aranguren no hablan tan claro como yo, 

tienen fama de hablar serrao. 

–Ai, Santa Gertrudis! 

–Bueno, etxe zuri-gorri bat eta bi zakur zaunkari niregana, bata handi-handia, 

bestea txiki-txikia eta ni erdi-erdian. Metro batera geratu ziren, zaunka eta 

zaunka. Animaliek beldurra igarri, eta, nola gehiago aztoratzen diren, egundoko 

ahaleginak egin nituen ikara ezkutatzen, baina belarri-zulotik ere irteten zidan. 

JOXEAN SAGASTIZABAL, Kutsidazu bidea, Ixabel. Alberdania 

6. Egin ezazu ondoko ariketa hau: 

Antzerkiaren pertsonaiek elkarren artean hitz egiten dute, baina batzuetan 

publikoari hitz egiten diote. Esan zein esalditan gertatzen den hori: 

• Eee, ez naiz familiarra, euskara ikastera nator. 

• Herriaren kaskotik dezente lehenago, baserria bakarrik dago. 

• Hori uste dut, eta horre… 

• Aranguren prostuf-iar-txaputi? 

7. Erantzun ondorengo galderari: 

Taxi-gidariaren hizkera ahozkoaren transkripzio modura adierazi da, hots, 

entzuten den moduan, laburketa eta guzti. Zergatik agertzen dira horrela, 

esate baterako, “Noa hua? Aranguren ñok txarriniau familia? …llau gaituk! 

Aranguren hauxe dek!” 

8. Ikusi “Kutsidazu bidea, Ixabel” antzerkiaren zati hau, eta erantzun: 

http://www.youtube.com/watch?v=_am_pIOSLFY 

• Inoiz gertatu zaizu horrelakorik? Zure hizkuntza ondo ez zekien norbaitekin 

hitz egiteko orduan, nola sentitu zinen? Eta alderantziz? 

• Ezagutzen al duzu baserri-giroko bizimodua? Konta ezazu. 

• Zer nahiago duzu: baserrian ala hirian bizi? Zergatik? 

9. Irakur ezazu Javier Rojoren kritika: 

2006an Joxean Sagastizabalek “Kutsidazu berriz, Ixabel” eleberria plazaratu 

zuen. Iruzkin honetan Javier Rojok bere iritzia ematen digu eleberriaz. 

“Aspalditik ezagutzen dugu Joxean Sagastizabal, gehienbat Kutsidazu bidea, 

Ixabel nobelari esker. Hura amaitzen zen puntu berberean hasten da nobela 

berri hau, protagonistak baserritik alde egiten duenean. Momentu horretan 

bueltatzea erabakitzen du bere maitearekin elkartzeko. Lehenengo nobela 

probokatzailea zen. Idealizatuegia zegoen baserria desmitifikatu nahi izan 

zuen umore gordinaren bidez. Alde horretatik begiratuta interesgarria eta 

guzti izan zitekeen liburua. Honetan, ordea, ez dago zer desmitifikaturik, 

eta burlaren forman agertzen den umorea baizik ez da gelditu, batez ere 

gehiegikerian eta hizkuntzen erabilera desberdinetan oinarritutako umorea”. 

JAVIER ROJO, El Correo egunkaria (moldatua). 

– Erantzun galdera hauei: Irakurritako iruzkinean liburu bati buruz hitz 

egiten da; zein eleberriren jarraipenaz ari da? Zergatik itzultzen da protagonista 

baserrira? Kritikariaren ustez ona al da liburua?

4. HIZKUNTZA-EZAUGARRIAK 

EGITURA BEREZIAK 

SOLASKIDEAREN ARRETA PIZTU 

Elkarrizketa batean bestearen arreta edo atentzioa pizteko esapideak erabiltzen 

ditugu; literaturan, antzerkian eta eleberrian bereziki. Normalean esapide 

horiek funtzio bi betetzen dituzte: 

– Deitze-funtzioa hartzailearen arreta erakartzeko erabiltzen da. Ikus adibideak: 

Juan Martin, ez egon leihotik begira eta azaldu atzo zer egin zenuen. 

Aizu, zer ordu da? 

Juan Martin, lagunaren izena izateaz gain, pertsona bati deitzeko edo 

haren arreta erakartzeko erabiltzen da. 

Deitze-funtzioa duten izenak esaldiaren hasieran edo amaieran badatoz, 

nahikoa da koma bakarra. Ikus adibideak: 

Entzun ondo, neska. 

Ixabel, entzun ondo. 

– Funtzio fatikoa: komunikazioa hasi, luzatu edo mozteko erabiltzen da, baita 

komunikazioa ongi gertatzen ari den ziurtatzeko ere. Hona hainbat adibide: 

Komunikazioari hasiera emateko: 

Egun on Kaixo! 

Zer moduz? Begira. 

Telefonoz hitz egitean: 

Telefonoa hartutakoan: Bai, esan. Nor da? 

Deitzailearen lehen hitzak: Ixabelekin jarriko nauzu, mesedez? 

Komunikazioari amaiera emateko: 

Agur! Gero arte! 

Ondo ibili! Deituko dizut. 

Elkarrizketak une batez mozteko eta gero jarraitzeko: 

Barkatu, itxaron apur batean… 

Esan dugunez… 

Zertaz ari ginen? 

Entzulearen arreta pizteko edo solasaldia jarraitzen duen egiaztatzeko: 

Ulertzen duzu? Garbi dago? 

Entzun didazu? 

Badakizu zer gertatu den? 

Badakizu zer esan nahi dudan? 

Solaskideak esan duena argitzeko edo azalpenak eskatzeko: 

Barkatu, zer esan nahi duzu? 

Ez da ondo entzuten. 

Esan berriro, mesedez. 

35 


ZER ESAN 

Zure aginduetara, ene 

kapitaina! 

Maitane, ekar iezadazu 

neuri ere beste pintxo 

bat, mesedez. 

Baina, emakumea, ezin 

dizugu krediturik eman! 

Begira, pitxin, nola 

zikindu dituzun eskuak… 

Ikasle maiteok, gaurkoz 

nahikoa da. 

Aurrera mutilok! 

Aizu, Eneko! Zer 

ordu da? 

36 


10. Ondokoen artean aukeratu hutsuneak betetzeko esapiderik egokiena. 

• alfer hori • ados • barkatu 

• Mikel • doktore jauna • benetan 

1. Zorionak, ________. 

2. Azken bolada honetan, urdaileko minez nabil. Zer egin dezaket, 

______________ ? 

3. Lehenengo hauxe egin behar da, eta gero gerokoa, _______ ? 

4. Neskak: horrela, Superman jantzita ikusita, zurekin joango nintzateke 

hegan. 

Mutilak: __________ esan duzu? 

5. ___________, zer idatzi duzu arbelean? 

6. Altxatu ohetik, ______________! 

11. Lotu eta asmatu zer esaten dion nork nori. 

Ganorabakoa halakoa! 

Nola egin duzu hori? 

Kontuan izan, entzule, 

ondorengoa. 

Aupa, neskatila! Hori 

dun marka! Lasterketa 

bikaina egin dun. 

NORK 

Tabernako bezeroak 

Lagun batek 

Bankariak 

Kirol-entrenatzaileak 

Nagusiak 

Esatariak edo irakurleak 

Irakasleak 

Futbolzaleek 

Amak edo aitak 

Karibeko pirata batek 

NORI 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

LEXIKOA 

ANTZERKIAREN BERBA-LAGUNAK 

Antzerki hitzak hiru gauza esan nahi ditu: 

• Gertaerak irudikatzeko jendaurrean egiten den jarduera bat da, eta solasaldiak, 

keinuak, soinuak, musika eta eszenografia erabiltzen ditu. 

• Literatura-genero bat da; agertoki edo antzeztoki batean aurkezteko egindako 

idatzien multzoa. 

• Antzokia edo eraikuntza bat, antzezlanak egiteko. 

12. Zenbat letra hainbat marra 

Badira beste hitz batzuk antzerkiarekin zerikusia dutenak eta ANTZ- aurrizkia 

dutenak. Asmatuko duzu hitz horiek zein diren? Horretarako, ondoko 

hitzetan falta diren letren ordez marrak jarri dizkizugu: 

• ANTZ _ _ _ _ _ _: Antzerkian aritzen den artista. 

• ANTZ _ _ _ _ _ _ _ _: Antzerki-lanak idazten edo moldatzen dituen idazlea 

• ANTZ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _: 1. Garai bateko edo idazle baten antzerkien 

multzoa. 2. Antzerkiak moldatzeko edo jokatzeko jarduera. 

• ANTZ _ _ _ _ _ _: Teatro-lanak jokatzeko prestatutako eraikuntza edo 

aretoa. Antzeztokia, antzokia edo agertokia. 

• ANTZ _ _ _ _ _ : Antzerkia jokatzeko ekintza. 

• ANTZ _ _ _ _ : Antzerki bat jokatzea edo irudikatzea. 

• ANTZ _ _ _ _ _: Antzerkiaren egintzak zehazten ditu. Egintza horiek zatika 

banatuta daude normalean, eta zati horietako bakoitzak ekitaldi, 

ekinaldi edo agerraldi izena hartzen du. 

• ANTZ _ _ _ _ _ _ _ _ _: Antzerkigintzaz interesa erakusten duena. 

• ANTZ _ _ _ _: Euskal aldizkaria (Tolosa, 1932). Antzerkia zuen gai nagusia: 

bertan, autore zahar eta berrien obrak argitaratzen ziren. T. Alzaga, 

X. Lizardi, Arozena, E. Erkiaga eta besteren obrak plazaratu ziren 

aldizkari honetan, besteak beste. Gerraostean desagertu eta 1982an 

berriro argitaratzen hasi zen. 

13. Zein da zein? 

Identifikatu hurrengo hitz hauek irudian. 

a) Agertokia, eszenatokia 

b) Antzezleak 

c) Attrezzoa 

d) Aurreargia 

e) Banbalina 

f) Besaulki-patioa, platea 

g) Oihaldegia 

h) Orkestra-pezoia 

i) Palkoa 

j) Oroitarazlearen gordegia 

1 

10 

8 

2 

6 

9 

7 

37 


3 

5 

4

38 


14. Arratsalde bat antzerkian 

Atzo antzerkira joan nintzen. Kontatuko dizut zer ikusi nuen, baina ez naiz 

gai horretan oso aditua, eta zuk lagundu beharko didazu hitz egokiak 

bere tokian jartzen, emandako azalpenen ordez. 

Ondorengo hauek dira jarri beharreko hitzak, baina kontuan izan batzuetan 

adizkia aldatu behar dela, eta deklinabide-atzizki egokia ere zuk jarri 

beharko duzula: 

1. agertoki, eszenatoki 2. antzerkigile 

3. antzezlan (2) 4. antzezle, antzezlari (2) 

5. antzoki 6. attrezzo 

7. aurre-argi 8. bastidore 

9. besaulki-patio, platea 10. eszenaurre, proszenio 

11. eszenografia 12. figurante 

13. oihal 14. oihaldegi 

15. orkestra-pezoi 16. palko 

“Berandu heldu nintzen eta adreilu gorriko eraikuntza (a) hartan sartzeko ilara batean jarri nintzen. 

Nire txanda heldu bitartean eraikinaren aurrealdean eskegita ikusi nuen Shakespeare idazlearen (b) 

komedia (c) baten izena: Love’s Labour’s Lost. Izenburuaren ondoan, urrezko koroa zutela bu- 

ruan, Nafarroako erregea eta Frantziako printzesa irudikatzen zituzten pertsonaiak (d) agertzen 

ziren. Bosgarren lerroan jesarri nintzenean, ehunezko errezel (e) gorria altxatzen hasi zen. Nahi 

gabe, oihalaren goranzko mugimenduari jarraitu nion eta ohartu nintzen egurrezko eta burdinazko egitura 

batetik (f) eskegita zegoela. 

Bat-batean antzerki-lana jokatzen den lekua (g) ilundu zen eta oholtzaren ertzetan kokatutako 

proiektoreak eta fokuak (h) argi motelaz argitzen hasi ziren. Agertokiaren eta ikusleen arteko tar- 

tean (i) , musikariak zeuden jokalekua inguratuz. 

Nafarroako erregea, pertsonaia (j) nagusia zenez, erdiko atetik irten zen, baina beste pertso- 

naiak, bigarren mailakoak, (k) alboetatik agertzen ziren. Toki horretan, zurezko armazoietan 

(l) oihal eta paper pintatuak jarririk, alboetako dekorazioa osatzen zen. Hornikuntzak, tresne- 

riak eta pertsonaien jantziek (m) laguntzen zuten komedia girotzen. 

Ekitaldiak berak ez ezik, apaindurak, dekorazioak eta argi-jokoek (n) txundituta utzi gintuzten. 

Horregatik, ikuskizuna (o) amaitu eta berehala, ikusleok geure aretotik (p) txaloka 

altxatu ginen. Goiko solairuko balkoietan (q) ikusleek gauza bera egin zuten. Orduan agerto- 

kiaren aurrealdean (r) zuzendaria agertu zen eskerrak ematera”.

MORFOSINTAXIA 

1. ORAINALDIA 

Aditzek ekintza edo egoera baten berri ematen dute. Aditza hitz bakarra edo 

hitz multzoa izan daiteke. 

Adizki trinkoak eta adizki perifrastikoak 

Adizki trinkoak: 

– Hitz bakar batez osaturik daude: zoaz, naiz… 

– Azaltzen duten ekintza une jakin batean gertatzen da. 

Adizki perifrastikoak: 

– Osagai biz osaturik daude: aditz nagusia eta aditz laguntzailea. 

Aditz 

iragangaitzak 

izan 

heldu 

joan 

irten 

jaio 

etorri 

… 

Aditz nagusia Aditz laguntzailea 

eman dizut 

egiten dute 

ibiliko gara 

etorri zait 

– Aditz nagusiak aditzaren esanahia adierazten du baita ekintza bukatuta 

edo bukatu gabe dagoen, edo etorkizunean gertatuko den ere. 

– Aspektuak ekintzaren egoeraren berri ematen digu: 

• -TU, -DU, -I, -N, -O amaiera duten aditz nagusiek ekintza bukatua 

adierazten dute (burutua). Adibidez: ekarri ditu, joan dira, iritsi zarete. 

• -TEN, -TZEN amaiera duten aditz nagusiek ekintza hasita baina bukatu 

gabe dagoela adierazten dute (burutugabea). Adibidez: esaten 

du, bidaltzen duzu. 

• -KO, -GO amaiera duten aditz nagusiek ekintza hasi gabe dagoela 

eta etorkizunean gertatuko dela adierazten dute (gertakizunekoa). Adibidez: 

zabalduko dut, irtengo gara. 

– Aditz laguntzaileak ekintza nork eta noiz egin duen adierazten du. 

– Bi aditz laguntzaile daude: IZAN eta *EDUN. 

IZAN: “da” motako aditz iragangaitzekin erabiltzen da. 

*EDUN: “du” motako aditz iragankorrekin erabiltzen da. 

IZAN laguntzailea 

Nor Nor+Nori 

naiz 

haiz 

da 

gara 

zara 

zarete 

dira 

NOR NORI 

t 

k/n 

zai o 

gu 

zu 

zue 

zaizki e 

Aditz 

iragankorrak 

egin 

hartu 

eman 

ekarri 

ikusi 

bildu 

… 

– Ekintza gertatzen ari dela adierazteko, ARI IZAN erabiltzen da: 

egiten dute (egunero) ≠ egiten ari dira (orain). 

*EDUN laguntzailea 

Nor-Nork Nor-Nork+Nori 

NOR NORK 

na u t 

ha u k/n 

d u - 

ga itu gu 

za itu zu 

za itu zte zue 

d itu te 

Jakin-minez 

Errealitatetik fikziora: Kutsidazu 

bidea Ixabel 

Josean Sagaztizabalek 1976ko 

udan bizitakoetatik sortu zen “Kutsidazu”-ren 

kontakizuna. Hernialdeko 

baserri batean izan zen 

Sagastizabal 1976an, 19 urterekin. 

Liburua 1994ko maiatzean argitaratu 

zuen Alberdaniak. “Kutsidazu”-ren 

istorioa, beraz, errealitatetik abiatutako 

fikzio bat da, “errealitatetik 

asko duena”. Istorio hori euskarri 

guztietan edo ia guztietan agertu 

da: liburuan, CD-Romean, antzerkian, 

filmean eta telebistako telesailean. 

Bide luzea egin du, bai. 

NOR NORI NORK 

t/da t 

k/n k/n 

o - 

di(zki) gu gu 

zu zu 

zue zue 

e te 

39 


Adizki trinkoak 

dauka 

… 

40 


15. Irakurri eta sailkatu: 

– Irakurri antzerkiaren ondoko pasarte hau eta aditzak sailkatu: 

Kutsidazu bidea, Ixabel antzerkian Juan Martin urduri dago neska-laguna 

nor den aitortu behar izan duelako. 

IZASKUN: Juanma, ari zara jartzen gorri-gorria! Andregaia dauka! 

JUAN MARTIN: (Ikusleei) Eta hala! Kolore guztiak berriro ere gora! (Antzezleei) 

Beno… andregai, andregaia… 

JOXE MARI: (Euskaldunberri traketsarena eginez) Eta nola izena 

dauka…, du, du, JOER!!! 

JUAN MARTIN: Ixabel, Ixabel, Joxe Mai, lasai. 

KORO: Ondo ezkutaturik eduki duzu orain arte, eh? 

JUAN MARTIN: (Ikusleei) Nik lehertu beharrean nuen dagoeneko aurpegia. 

Mesedez, norbaitek zerbait egin dezala!!! 

KORO: Tira, bakean utziko diogu Juan Martin gaixoari, nahikoa tratu 

pasa du eta. Orain bertso batzuk entzungo ditugu eta esaten dutena ulertzen 

saiatuko gara. Juan Martin, adi zu, baserrian hizkera honekin ohituta 

egongo zara eta dagoeneko. 

JUAN MARTIN: Eskerrak! (Arnasa botako du). Orain bertsoak. Doinua, 

“Maritxu nora zoaz”. Letra… swahilia. 

JOXEAN SAGASTIZABAL, Kutsidazu bidea, Ixabel. 

(NAGORE ARANBURUk antzerkirako moldatua). 

– Pasarte horretan era askotako adizkiak daude. Batzuk orainaldian 

daude, eta beste batzuk lehenaldian edo aginteran. Sailka itzazu orainaldikoak, 

ereduari jarraituz. Baina lehenago irakurri berriro aditz trinkoei 

eta perifrastikoei buruzko aurreko informazioa: 

Ekintza bukatua 

eduki duzu 

… 

Adizki perifrastikoak 

Ekintza hasita baina bukatu gabe 

Une honetan gertatzen 

ari da 

… … 

Egunero 

Etorkizunekoa 

utziko diogu 

…

16. Filmaren laburpena. 

Irakurri filmaren sinopsia edo laburpena, eta parentesi arteko adizkiak 

ondo jarri behar dituzu hutsuneetan. 

Hogei urte inguruko gazte donostiar bat (Juan Martin), urte batzuetan 

euskara euskaltegietan landu ondoren, Gipuzkoako herri txiki bateko 

baserri batera (abiatu) abiatu da, “benetako” euskara ikastera. Herria 

“Harrialde” (deitu) ______, eta baserriaren izena “Aranguren” (izan) 

_____. Hara heldutakoan, zer topatuko du, ordea, Juan Martinek? Baserrian 

bizi da, bertan lan egiten eta ikasten du, eta herrian bertan dagoen 

udako eskolara ere (joan) _____ egunero ikastaroa egitera. 

Baserriko familia aitak, amonak eta lau seme-alabek (osatu) _____. Baserriko 

gorabeherak bi (izan) _____: alde batetik, hizkuntza-arazoak, 

eta bestetik, protagonistari inondik ere ezagutzen ez duen nekazari-giroak 

sortzen dizkionak. 

17. Idazlana: pertsonaiak deskribatzen. 

Irakurri Juan Martinen deskribapena eta deskribatu Ixabel pertsonaia. 

Hauxe da Juan Martin (Mikel Losada antzezlaria), protagonista nagusia. 

Donostiako euskarako ikasle prestua. 20 bat urte ditu, eta euskaltegian 

ondo moldatzen dela ikusita, Harrialdeko baserri batera joango da “benetako 

euskara” ikastera. Han, baina, tutik ez du ulertzen. Baserriaren berririk ez duen 

hiritar peto-petoa da Juan Martin. 

Hauxe da Ixabel (Ainere Tolosa antzezlaria), baserriko alaba eta Juan 

Martini lagunduko diona. 

– OHARRA: ezer idatzi baino lehen pentsatu zer itxura duen, zer egiten 

duen baserrian eta nolako harremanak dituen Juan Martinekin. 

18. Solasean: zer egiten duzu baserrian? 

Lau edo sei ikasleko taldeetan bildurik, jarraitu irakaslearen orientabideei. 

41 


42 


2. ZEHAR-ESTILOA ETA ESTILO ZUZENA 

Irakurri arretaz: 

– Esaldi batzuk jaso ditugu taxilariaren eta Juan Martinen arteko solasalditik. 

OHARRAK: Eszenatokiaren alde batean, JUAN MARTIN ikusiko dugu, 20 

urte inguruko gaztea, dotore-dotore jantzita. Eskuan, maleta bat eta txaketa. 

Lurrean utzi eta hitz egiten hasiko da. Taxiko txoferra ikusiko dugu, JUAN 

MARTINen aldamenean, bolantea eskuan duela. Autoko leiho imajinariotik 

hitz egingo dio, altura desberdinetik. JUAN MARTIN makurtu egingo da. 

TAXISTA (autoko musika jaitsiko du, hasieran entzun duguna): Arratsalde on! 

JUAN MARTIN: Berdin. Libre zaude? 

TAXISTA: Taxia bai, ni ezkonduta, kar-kar… 


TAXISTA: Bai, gizona, bai. Noa zoaz? 

JUAN MARTIN: Aranguren baserrira, eram.. 

TAXISTA: Eramango ez zaitut, ba, sartu barrua! 

JUAN MARTIN (taxian sartuko da, maleta belaunen gainean duela eserita). 

– Orain elkarrizketa hori bera beste modu batean kontatuko dugu. 

Juan Martinek Aranguren baserrira joateko taxi bat behar du eta taxilari 

batengana hurbildu da. Taxilariak agurtu du, eta, ondoren, Juan Martinek 

galdetu dio ea libre dagoen. Taxilariak entzundako galdera kontuan hartuta 

txantxa bat egin dio, eta taxia libre dagoela erantzun dio, baina bera ez, 

bera ezkonduta dagoela. Juan Martinek ez du txantxa ulertu, eta horretaz 

konturatuta taxilariak erantzun dio baietz, libre dagoela; bide batez nora 

doan jakin nahi du. Juan Martinek Aranguren baserrira doala esan dio eta 

ea eramango duen galdetu dio. Orduan Juan Martin taxian eseri da maleta 

belaunen gainean duela. 

Zein da kontatzeko modu bi horien arteko alderik nabarmenena? Azter ditzagun: 

PERPAUS KONPOSATUETAN bi esaldi (edo gehiago) daude elkartuta: 

Bati nagusia deitzen diogu: 

– galdetu dio – jakin nahi du 

– esan dio – erantzun dio 

Besteari, berriz, menpekoa: 

– ea libre dagoen – ea eramango duen 

– nora doan – taxia libre dagoela 

– ezkonduta dagoela – Aranguren baserrira doala

Menpeko perpausak, hau da, nagusiaren azpian daudenak, era askotakoak 

dira. Guk orain aztertuko ditugunei konpletiboak eta zehar-galderak deituko 

diegu. 

I. KONPLETIBOAK 

– Perpaus hauen marka nagusia -(E)LA da: naizeLA, duguLA, zaidaLA… 

– Marka hori daraman perpausa beste baten menpean dago. 

Aranguren baserrira doala esan dio 

(konpletiboa) (nagusia) 

– Batzuetan, perpaus nagusia ezezkoa denean, -(E)NIK marka hartzen du: 

Uste dut etorriko deLA Ez dut uste etorriko dENIK. 

19. Berridatzi goiko esaldia beheko informazioa erabiliz. Lehendabizi, 

ikusi ondoko adibidea, eta gero ekin lanari: 

0. Juan Martinek euskara ikasi nahi du. 

Taxilariak pentsatzen du Juan Martinek euskara nekez ikasiko duELA. 

1. Taxilariak iritzia aldatuko du. 

Juan Martinek uste du . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

2. Juan Martin baserrira heldu da. 

Ixabel, esaiozu amari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

3. Juan Martinek ez du ulertzen baserritarren bizimodua. 

Argi dago . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

4. Juan Martin ez da erraz moldatuko. 

Ez dirudi Juan Martin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

5. Lehenengo gauean Juan Martinek ez du lorik egingo. 

Ez pentsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

20. Erantzun galdera hauei, parentesien arteko informazioa erabiliz: 

1. Zer pentsatzen du Juan Martinek bere ikaskide berriei buruz? (berezi 

xamarrak izan). 

2. Zer jartzen du herriko tabernako hormetan? (erretzea kaltegarria izan). 

3. Zer iruditzen zaio taxilariari Juan Martinen euskara ikasteko asmoa? 

(harrigarria izan). 

4. Zuk uste duzu Juan Martin baserritik botako dutela? (ez). 

5. Zuk uste duzu Juan Martinek euskara ikasiko duela? (bai). 

43 


6. Nola jokatu behar dugu 

era honetako larrialdi batean dagoenarekin? 

Zer uste duzu egin 

behar dela horrelakoetan? 

5. Afrikatik etorriak 

oso egoera desberdinetik ote 

datoz? Nola sentituko ote 

dira etorri berritan? Galdetu 

haiei. 

21. Solasean: nork bere iritzia eman. 

Irakurri, eta eman zure iritzia. 

7. Zuk uste duzu kanpotik etorri 

berriek gure ikastetxean 

euskara ikasiko dutela? 

44 


4. Kanpotik etorri berriak 

nola sentitzen ote dira hasieran 

gure/hemengo hizkuntza 

ulertu ezinik? 

II. ZEHAR-GALDERAK 

– Zehar-galderen marka nagusia -(E)N da. 

1. Juan Martin 

Nola sentitzen dela 

uste duzu ? 2. Zer egingo zenuke 

Juan Martin larrialdi batean 

ikusiko bazenu? Lagunduko zenioke? 

Barre egingo zenioke? 

3. Egon al zara inoiz Juan 

Martinen egoeran, inguruan 

esaten denetik ezer ere 

ulertu ezinik? 

– Marka hori daraman perpausa beste baten azpian egongo da. 

Taxilariak baserrira eramango duen galdetu dio Juan Martinek 

(zehar-galdera) (nagusia) 

– Zehar-galderen oinarrizko perpausa galdera bat izaten da normalean. 

Konparatu ondoko adibideak: 

Estilo zuzena: Taxia libre dago? 

Zehar-galdera: Martinek galdetu dio ea taxia libre dagoen. 

– Oinarrizko galderaren arabera, zenbait kasutan “EA” erants daiteke. 

Esanahia ez da aldatzen, eta “EA” horrek ondoren zehar-galdera bat 

datorrela “abisatzeko” balio du.

22. Zer jakin nahi du Juan Martinek Ixabeli buruz? 

– Lot itzazu galderak eta erantzunak. 

Juan Martinek galdetu Ixabelek erantzun 

0) Nora zoaz? a) Ez 

1) Zein hondartzatara zoaz? b) Lagunekin 

2) Non dago Bidarte? c) Hendaiatik hurbil 

3) Norekin zoaz? d) Bai 

4) Jende asko joaten da? e) Bidartera 

5) Gurasoek badakite? f) Hondartzara 

– Egin itzazu galderak eta eman erantzunak zehar-estiloa erabiliz. 

Adibidez, “Juan Martinek jakin nahi du / Ixabeli galdetu dio / kontatzeko 

eskatu dio… ea nora doan. Ixabelek erantzun dio hondartzara doala”. 

23. Binaka jarrita, moldatu antzerkiaren zati hau zehar-estilora, hasieran 

ikusi bezala: 

OHARRA: Juan Martinek toreatzailearena egingo du kortako behien aurrean. 

JUAN MARTIN: Eta orain? Animo Juan Ma, animo!!! (eskuzapia hartuko 

du) Ei toro, ei! Ei toro … A! (pasatzen hasiko da, muuu egingo diote eta berriro 

bere lekura) Juanita (behiaren izena), ni naiz Juan Martin, utziko pasatzen? 

… (saiatuko da baina muuuu egingo diote. Berriro atzera) Aaa! Gaur 

ez didazue eguna izorratuko, ez horixe. Bat, bi, hiru eta aaaa (korrika pasako 

da eta bukaeran kolpe bat hartuko du ate-kantoiarekin) Aaauuu!!!!! 

Ixabel korrika doa Juan Martinengana. 

IXABEL: Zer gertatu zaizu? Min hartu? 

JUAN MARTIN: Korrika nentorren eta atearekin jo naiz, jo dut. 

IXABEL: Korrika? Eta non duzu mina? 

JUAN MARTIN: (publikoari begiratu eta gero) Ez da ezer. Zezenak beldurra 

ematen dit eta toalla gorriarekin nentorren eta … 

IXABEL: Ai, Juanma, zer salaua zaren! Ea, non duzu kolpea? 

JUAN MARTIN: E … ba … hemen, belaunean. 

IXABEL: Ez da ba ezer igartzen. Tantum ekarriko dut. 

JUAN MARTIN: Ez, ez da “para tantum” izan, Ixabel. 

IXABEL: Jo, mutiko, hori umorea daukazuna! Beno ba, goazen eguzkitara. 

45 


46 


ORTOGRAFIA 

LETRA LARRIA (ETA XEHEA) NOIZ ERABILI 

1. Edozein idatziren hasieran. 

2. Puntuaren ondoren, baita galdera- edo harridura-markaren ondoren ere. 

3. Bi punturen ondoren, aipamena egiten bada: Artzek hauxe idatzi zuen: 

“Hizkuntza bat ez da galtzen…” . Baina diskurtsoaren jarraipena bada, 

letra xehez. 

4. Izen bereziak idazteko: 

4.1. Pertsonenak, animalienak, eta izengoitiak ere bai, egiazkoak zein 

alegiazkoak: Miren, Ander, “Txiki”, “Kirikiño”… 

4.2. Estatu, herri, herrialde, nazio, kontinente, uharte… izenak: Estatu 

Batuak, Euskal Herria, Hirugarren Mundua, Baltiko itsasoa, Txingudiko 

badia… Izenaren bigarren osagaia izenaren parte denean, letra 

larriz idatziko dira zati biak: Ozeano Atlantikoa, Bizkaiko Golkoa. 

4.3. Egoitzen eta erakundeen izenak: Euskal Herriko Unibertsitatea, 

Baionako Udaletxea, Elhuyar… Baina erakunde horiei dagozkien 

karguak letra xehez idatziko dira: lehendakariordea, zuzendari 

jauna, Iruñeko alkatea… 

4.4. Jaiegunak: Aste Santua, Maiatzaren Lehena, Aberri Eguna… 

4.5. Astronomiaz aritzean, planeta, izar eta konstelazio izenak: Lur planeta, 

Jupiter, Ilargia… Baina “lurra, ilargia eta eguzkia” eguneroko 

hizkeran izen arruntak dira: eguzkitan egon gara; aste honetan ilargi 

betea dugu… 

4.6. Erreferentzia kardinaletan: Iparra, Hegoa, Iparraldea… Baina izenondo 

bezala erabilita letra xehez idazten dira: Bizkaiko iparra, 

hego-haizea… 

4.7. Zientzia eta ikasgaien izenetan eta liburuen izenburuetan: Matematika, 

Euskal Filologia, Soinujolearen semea (B. Atxaga), Euskal 

Hiztegia… 

5. Siglak eta erromatar zenbakiak idazteko: DBH (Derrigorrezko Bigarren 

Hezkuntza), EITB (Euskal Irrati Telebista)… 

6. Aro, aldi eta gertakari historikoak: Erromako Inperioa, II. Mundu Gerra… 

7. Gainerako kasuetan letra xehez idatziko dira: 

7.1. Urtaro-, hilabete- eta astegun-izenak: uda, uztail, igande… 

7.2. Musikako notak: do, re, mi… 

7.3. Diruaren, herritarren eta hizkuntzen izenak: euro, libra; europar, 

iruindar; euskara, latina… 

7.4. Arteetako eta literaturako generoak: jazz, liriko, modernismo…

24. Letra larriz ala xehez: 

Kazetariaren ordenagailua txarto dabil eta zuzentzaile automatikoak ez 

dizkio oker ortografikoak behar bezala zuzendu. Txarto egon daitezkeenak 

azpimarratuta aurkituko dituzu. Baina, kontuz! Azpimarratutako guztiak 

ez daude txarto. 

IRUTXULOKO 

hitzainfo 

Udaberriko dantza eta antzerkia 

Nork: Nerea Lizarralde 

apirila eta ekaina bitarteko arte 

Eszenikoen egitaraua aurkeztu du 

donostia Kulturak antzerkian, 

txalo taldeak estreinatuko du Udaberriko 

egitaraua. ‘crimen perfecto’ 

obraren bertsioa eskainiko du 

espainiako zenbait aktore ezagunekin: 

Jorge sanz, Elena Furiase 

edota pablo puyol, besteren artean. 

Beste bi klasiko izango dira ikusgai. 

sevillako atalaya Konpainiak 

Shakespeareren ‘Ricardo III’ aurkeztuko 

du, eta La Zonak, moliereren 

‘Tartufo’. Donostiako Sasibill 

Lirika Elkarteak ‘marina’ obra taularatuko 

du. aurten, kursaal Auditorioan 

izango dira. Musikal bat ere 

izango da programazioan, ‘40 El 

Musical’. Teatro Estudiok Bertolt 

brechten obra interpretatuko du, 

eta Pomen eta Marsel Magoek 

magia ekarriko dute. 

berria info 

GIZARTEA 

euskaraz bizitzen 

euskaraz bizi eguna ospatzen ari 

dira goizetik Gernika-Lumon, EHEk 

antolatuta. arratsaldean manifestazioa 

izango da, eta gauez kontzertuak. 

abcdefghijklllmnñopqrstuwxyz 

A B C D E F G H I J K L 

L L M N Ñ O P Q R S T 

U W X Y Z ¡ ! ¿ ? “ ” 

goizean hasi da gernika-lumon 

euskaraz bizi eguna, euskal Herrian 

Euskaraz (EHE) Elkarteak 

antolatuta, eta euskaltzale asko 

bildu da orain arteko ekitaldietan. 

47 


5. Sortu 

Antzerki zaharreko maskara. 

Antzerki erromatarra. 

48 


BIZITZA ANTZEZTU BOST URRATSETAN 

Irakurri duguna bezalako antzezlan bat egingo dugu, taldeka. Baina 

ondo dakizunez, 

1. URRATSA: antzerkian… 

… dena egiantzekoa da, baina ezer ez da egiazkoa; 

… ez dute pertsonek jokatzen, pertsonaiek baizik; 

… ezpatak eta lantzak gezurrezkoak dira: 

… dekoratuak kartoizkoak eta sinbolikoak dira; 

… tresnak magikoak dira: gezurrezkoak badira ere, egiazkoak balira 

bezala hartzen dira; 

… ahotsari eta gorputzari tonu eta jarrera egokiak jartzen zaizkie; 

… taldeka egiten da lana. 

2. URRATSA: antzezlana osatu 

Antzezleak: sei edo zortzi pertsonako taldeak osatuko ditugu; denon 

artean adostu behar dugu antzeztuko den testua, rolak eta ardurak. 

Gutxienez ardura hauek hartu behar dira kontuan: 

– Zuzendaria. 

– Antzezle nagusia(k). 

– Aurkaria(k). 

– Gainerako pertsonaiak. 

– Argien eta soinuen arduraduna. 

– Eszenografiaren arduraduna. 

Pertsonaien kopuruaren eta garrantziaren arabera, 

antzezlari berak pertsonaia bat baino gehiago interpreta 

dezake. 

Gogoratu pertsona ezberdinez osatutako taldea dela 

eta bakoitzak bere ezaupideak, esperientziak eta 

konpromisoak jokoan jartzen dituela proiektu bat burutzeko.

3. URRATSA: testua 

Ikuskizuna egiteko abiaburua da. Testuan hiru gauza hauek jaso behar 

dira: 

– Gaia zirriborratu: zertaz izango den antzerkia. 

– Antzezleek zer esango duten: elkarrizketak, galde-erantzunak, 

bakarrizketak. 

– Zuzendariarentzat proposaturiko orientabideak eta oharrak. 

Gaiak era askotakoak izan daitezke: 

– Bizi izandako esperientzia bat. 

– Herrian edo auzoan izandako arazoren bat. 

– Antzerki edo narrazio labur bat, egokitua. 

Testua taldeka osatu behar da, nork bere ekarpena eginez. 

Ideia hauek lagungarri gertatuko zaizkizue beharbada: 

– Behin gaia adostutakoan, antzezlanaren ideia nagusia gara 

daiteke: zenbat pertsonaia agertuko diren, zenbat ekitaldi 

izango dituen (iraupena) eta eszenografia nolakoa izango den. 

– Elkarrizketak idatzi aurretik bi lan hauek idatzi behar dira: 

antzezlanaren sinopsia eta pertsonaien ezaugarriak. 

– Elkarrizketak idatzi bitartean egoerak imajinatu behar dira, 

zuzendariarentzako oharrak idazteko; nola nahi dugun egoerak 

garatzea. 

– Eszenografian behar diren elementu guztiak zerrendatu 

behar dira. 

Kontuan hartzeko: 

– Eszenografia eta attrezzoa nolakoak diren azaltzeko, oharrak idazten 

dira. 

– Oharrak letra etzanaz idazten dira, eta solasaldietatik bereiziak: 

Oihala altxatzen da, eta herrixka bat ikusten da. 

– Solasaldietan lehenik hitz egiten duen pertsonaiaren izena letra larriz 

jartzen da, eta jarraian puntu bi eta hark esaten dituen hitzak. 

– Batzuetan, pertsonaiek nola hitz egin behar duten azaldu behar da, 

eta horretarako izenaren ondoan eta parentesien artean ohar txiki batzuk 

idazten dira: 

ENEKO (oihu eginez): Ez da egia izango! 

– Ez da beharrezkoa, baina zenbait kasutan komeni da antzezten diren 

egoerak une edo garai berean gertatzea. 

– Antzezten den istorioa toki bakar batean gertatzen bada, dekoratuak 

errazago antola daitezke. 

Erdi Aroko antzerkia. 

49 


Itzal-teatroa. 

Piarres Larzabal: Ibañeta (1968). 

50 


4. URRATSA: antzokia 

– Agertokiaren ezaugarriak kontuan hartu behar dira antzezlana 

espazioaren beharrizanetara egokitzeko. 

– Eszenografia espazioari egokituko zaio. 

– Attrezzoa eta dekoratuak sinpleak izan daitezke, garrantzitsuagoa 

baita objektuek zer ordezkatzen eta irudikatzen 

duten beren balio erreala baino. Edozerk balio lezake 

guk nahi duguna irudikatzeko. 

5. URRATSA: antzezpena 

Irakurketa: testua elkarrekin irakurriko dute antzezleek, pertsonaien 

ezaugarriak hobeto identifikatzeko: 

– Pertsonaiaren izaera. 

– Pertsonaiaren asmoak eta joan-etorriak. 

– Pertsonaien arteko harremanak. 

Antzezlari bakoitzak nolakoa den bere pertsonaia imajinatu eta 

haren ezaugarriak barneratu behar ditu. Horrela, irakurtzeko eta 

esateko modua hobetu dezake, doinuari eta bolumenari erreparatuz. 

Nork bere zatia ikasi ondoren, proba-saioak egin behar dira denen 

artean, antzerkia jendaurrean aurkeztu baino lehen.

E B A L U A Z I O A 

Z E R I K A S I D U T ? 

Erantzun antzerkiari buruzko galdera hauei: 

1. Zer da antzerkia? 

2. Zer ezaugarri dute komediak, tragediak eta dramak? 

3. Zer baliabide erabiltzen dira hizketan? 

4. Antzezlanaren egiturari dagokionez, bi zati bereizten dira. 

Zein dira? 

5. Zer aurki daiteke antzeztoki batean antzezleez gainera? 

6. Erantzun aditzei buruzko galdera hauei: 

• Zeren berri ematen dute aditzek? 

• Zer adierazten du aditz nagusiak? 

• Zer adierazten du aditz laguntzaileak? 

7. Egin esaldiak emandako egoeraren arabera: 

• Ikasgelan zaude. Eskatu ikaskide bati mahai gainean 

duen zerbait, ikaskidearen arreta erakarriz. 

• Etxean zaude eta eskolan egindako ariketa baten 

inguruko zalantzak dituzu. Deitu lagun baten etxera 

telefonoz, eta lagunaren berri galdetu. 

• Txango bat egitera joan zarete irakaslearekin. Museoan 

zaudete; eskatu bertako gidariari zerbait argitzeko. 

8. Erantzun: 

• Zer izan da zailena? 

• Gauzaren bat zaila izan denean, zer egin duzu? 

• Zer izan da politena? 

• Zer izan da errazena? 

• Nola sentitu zara antzezlana egitean? Zergatik? 

51

PDF formatuan

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?