Tasviriy san`at va chizmachilik.» kafedrasi Tasviriy san`at o'quitish ...

ilan o’zlashtirishni ta`minlaydi.
Kurgazmalilikning samarali natijalar berishi uchun uning boshka tomonlari xam nazarda
tutilish lozim. Birinchidan, ishlatiladigan kurgazmali kurollar xar bir sinf o’quvchilarining
saviyasi, yosh va umumiy xarakter xususiyatlariga mos keladigan bo’lishi lozim.
Ikkinchidan, foydalaniladigan ko’rgazma kurollar o’tilayotgan dars temasining xarakter
xususiyatlariga mos keladigan temaning mazmunini ochib berishga yordam beradigan bo’lishi
kerak. Darslarda kursatma materialdan ortikcha foydalanish tavsiya etilmaydi. Kurgazmali
kurollar ko’payib ketgan paytda taassurotlarining kupayishi, fikrda kayta ishlashni
kiyinlashtiradi, xamda o’quvchilar bilimlarining sifatiga putur etkazadi.
Inson bilish faoliyatida xissiy obraz kanday rol` o’ynashini atroflicha tushunishga, anik
fikrlashdan abstrakt fikrlashga, xissiy obrazga o’tishini anglashga imkon beradi.
o’quvchilarning rivojlanishidagi anik obrazli bilan mustakil jarayon xam, abstrakt
fikrlarining shakllanish vositasi xam bo’lishi mumkin.
Ta`limning ko’rgazmaliligi termini bolaning rivojlanishidagi xissiy bilish boyligi va uning
axamiyatini ifodalay olmaydi. Kursatmali o’quv kurollari o’quvchining xissiy bilishini tashkil
kilish tomonlaridan biridir. Ular o’quvchining bilish faolitiyadagi xissiy va akliy bilishning
o’zaro murakkab dialektik ziddiyatli boklanish momenti, xolos.
Shaxsni garmonik ravishda rivojlantirish, o’quvchilarining aklini o’stirishning murakkab
vazifalari o’qituvchidan bolaning xissiy bilishini moxirona yulga kuyishni talab kiladi.
Ukitish protsessidagi bilish faoliyatini shu asosida boshkarish o’quvchilarning aklini
o’stirish uchun imkoniyatlar yaratadi.
Kurgazmalilik printsepi o’kitish maqsadlariga mos bo’lib, materialining mazmuni bilan
belgilanadi. Bu materialni o’rganish esa o’quvchilarni chinakam ilmiy va xayotiy muxim
bilimlar bilan kurollantirishga undaydi. Kursatmalik bu bilimlarni yaxshirok o’zlashtirib olishga
xamda ularning xayot bilan, mexnat praktikasi bilan boklanishiga yordam beradi.
Mashkulotlarda turli xil ko’rgazmali kurollarni kullash o’quvchilarning fikrlash faoliyatini
aktivlashtiradi, ularning dikkatini safarbar etadi. Shuning uchun ko’rgazmalilik vositalari
o’qitishning xamma boskichlarida o’quvchilarining yangi materialini idrok kilishlarida,
bilimlarni mustaxkamlashda, tekshirish xamda amaliy faoliyatda va ishda ko’llanishda, mexnat
ko’nikmalari va malakalarini xosil kilishda tatbik etiladi.
Ta`lim protsessida kurgazmalilikdan foydalanishda bir kator metodik talabalarga rioya
kilish kerak.
Birinchidan, ko’rgazmali kurollarning u yoki bu xilini tanlash darsning maqsadini xisobga
olgan xolda amalga oshirilishi kerak.
Ikkinchidan, ko’rgazmali kurollar bilan ishlaganda o’qituvchi o’quvchilarning bu
kurollarini idrok etishga raxbarlik kilishlari, ularning dikkat e`tborini o’rganilayotgan
buyumning asosiy va muxim tomonlariga karatishlari, o’quvchilarning mumkin kadar kuprok
aktiv va mustakil ravishda ishlashlari uchun sharoit yaratishlari kerak.
Uchinchidan, darsni kursatmali kurollar bilan to’ldirib yubormaslik, ulardan ta`lim
maqsadlariga erishish uchun zarur bo’lgan mikdorda foydalanish lozim. Agar darsda bir necha
ko’rgazmali kurolni ko’rsatishga to’kri kelsa, ularning xammasini birdaniga emas, balki
extiyojga karab kursatish kerak. Kurgazmalilik printspidan yana biri, u xam bulsa o’qituvchini
chizgan rasmlari. Birinchidan, o’qituvchi o’zi chizib ko’rsatgan rasmlarida kerakli bulgan rasm
texnika o’quv materiallaridan kanday foydalanish kerakligini xaqida tushuntiradi.
Bu borada o’qituvchining sinf doskada bo’r /mel/ bilan chizgan rasmlari aloxida urin
egallaydi. Sinf doskasida rasm chizishni uziga xos xususiyati bo’lib buni tushuntirayotgan
materialni tez va sodda kilib 2-3 minut ichida sxematik ravishda chizib kursatish maqsadga
muvofik. Ayrim o’qituvchilar sinf doskasida chizayogan rasmlarga 10-15 minut sarflashadi, shu
bilan birga ular o’quvchilarni vaktlarini oladilar.
Ikkinchidan, o’qituvchi o’quvchilarning rasm daftarlarini chetiga chizib ko’rsatishi. Bunda
biz o’quvchilarni ishga nazar tashlab ko’pchilikni fikrini chalkitmasdan ayrim o’quvchilarni
ishini ko’rib chikamiz va tuzatish kiritamiz.