Izaki bizidunak (animaliak eta landareak) zaintzea eta errespetatzea ...

B A L I A B I D E M A T E R I A L A K
A I R A K A S L E A R E N T Z A K O M A T E R I A L A
berrerabili eta, azkenik, birziklatze prozesuetan lagundu
behar dela.
Hori dela eta, baliabide naturalen erabilerari buruzko
oinarrizko ingurugiro kontzeptuak azaltzeko beharra ikusi
da, BALIABIDE NATURALEN erabilerak dakarren arazo
konplexua ingurugiroaren ikuspegitik ahalik eta zuzenen
interpretatzen erraztuko diolakoan irakasleari.
Eskola nonahi delarik ere (hiri handi batean, industrigune
batean, nekazaritzatik bizi den herri batean…), eta
leku horretako ingurunearen, gizarte eta kulturaren
oinarrizko ezagutza izatetik abiatuta, irakasleak baliabideen
erabileragatik tokian tokian sortzen diren arazoak
interpretatzeko gauza izan daitezen lortu nahi da. Besteak
beste, arreta berezia jarriko da ura aurreztean, airea,
errekak eta itsasoa garbiago izatean, errekinak aurreztean,
ibaian arrantza egin ahal izatean, basorik ez galtzean, eta
abar.
Txikientzat prestaturiko ariketetan hain zuzen ere,
arazoaren kontzeptuzko alderdi errazenak nabarmentzen
dira: baliabideen ERABILERA eta BERRERABILERA.
Unitate didaktiko honen azken helburua irudimena garatuz
baliabideak gutxiago gastatzeko eta zentzuz erabiltzeko
jarrera berezkoa izatea lortzea da.
Eta egiteko horretan, ikasleei beren inguruneko arazoak
modu erraz batez aurkezteko, ezinbestekoa da maisumaistrek
esku hartzea.
Hala eta guztiz ere, birziklapena gai zaila da haur txikientzat,
eta hori dela eta, intuizioak leku handiagoa duen ariketen
bidez aurkezten da, bilketa selektiborako edukiontziak
erabiltzeko ohiturak harraraziz, esate baterako.
1.2- BALIABIDEAK
Zerbaitez edo norbaitez baliatzea “zerbaitetarako bide
bezala zerbait edo norbait erabiltzea” da. Hala, letxuga
jaten dudanean jateko premia asetzen ari naiz, edo
beste era batera esanda, hartaz baliatzen ari naiz gosea
kentzeko.
BALIABIDEA, beraz, “zerbaitetarako bide edo bitartekoa”
da. Gosea hiltzeko jaten dudan letxuga edo urraza,
adibidez, baliabide bat da, janari baliabide bat, hain zuzen
ere.
Adibideak mila daude, eta era honetako edo antzeko bi
galdera “mota” hauei erantzuten saiatzea abagune ona
izaten da ikasleak, ariketei ekin aurretik, sormena lantzeko:
1. Zer baliabidez asetzen dira landareen eta animalien
premiak, gizakia barne?
- Zer premia ditu landare batek?: ura, lurra,
mineralak, eguzkia…
- Zer premia ditu behi batek?: ura, belarra, ukuiluak,
aldamenean behi gehiago izatea…
- Zer premia dituzte neska-mutikoek?: janaria
(animaliak eta landareak), ura, etxea (egurra,
adreiluak, zementua, kristala…), arropak eta
jantziak (artilea, kotoia, lihoa, larrua…), maitasuna
(familia, lagunak, ikaskideak…), heziketa (eskola,
irakaslea, papera, liburuak…).
2. Zertarako balio dute, zer eginkizun dute izaki bizigabeek,
landare eta animaliek?
- Zertarako balio du harri batek?: harria baliabide bat
izan daiteke ugatzarentzat (erreminta bat, bertan
pausatu eta arrautzak erruteko…), eta baita
gizakiarentzat ere (arma gisa erabil daiteke, edota
sua pizteko, etxeak egiteko, bidea markatzeko,
karea egiteko, errepideak egiteko…).
- Zertarako balio ote du haizeak?: haizea baliabide
bat da saiarentzat (aire lasterren indarraz baliatuz
hegan egiteko), eta baita gizakientzat ere (sail
bat errearazteko, argindarra sortzeko, kutsadura
sakabanatzeko…).
- Zertarako balio du belarrak?: ardiak jan dezan,
belar gainean jolasteko, oxigenoa sortzeko…
- Zertarako balio du ardiak?: beste animalia batzuek
eta gizakiek jan dezaten, esnea, gazta eta artilea
lortzeko…
Horrelako galderak eginez baliabide mota desberdinak
bereiztera iritsiko gara: biziak eta bizigabeak, naturalak eta
arifizialak, jatekoak, janztekoak, bertan bizitzekoak…
66 I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K
C E I D A