Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Norbanako orok egunero<br />
gutxienez 20 litro <strong>ur</strong><br />
esk<strong>ur</strong>atzeko aukera duela<br />
bermatzea gutxieneko<br />
baldintza da, <strong>ur</strong>a izateko<br />
eskubidea erresp<strong>eta</strong>tzeko<br />
ren pertzepzio estu<strong>eta</strong>tik harago begiratzea zen<br />
—mehatxu militarrean <strong>eta</strong> atzerriko politiken<br />
helb<strong>ur</strong>u estrategikoak babestean oinarrituta<br />
baitzeuden—, hartara seg<strong>ur</strong>tasuna gizakien bizitz<strong>eta</strong>n<br />
oinarrituta ikusteko.<br />
Ur-seg<strong>ur</strong>tasuna beste kon tzeptu zabalago<br />
baten osagai garrantzitsua da: giza seg<strong>ur</strong>tasunarena.<br />
Zentzu zabalagoan, <strong>ur</strong>-seg<strong>ur</strong>tasuna norbanako<br />
orok nahikoa <strong>ur</strong> seg<strong>ur</strong>u prezio onargarrian<br />
esk<strong>ur</strong>atzeko aukera izango duela bermatzea da,<br />
bizitza osasuntsua, duina <strong>eta</strong> produktiboa izateko,<br />
<strong>eta</strong>, era berean, <strong>ur</strong>a ematen duten <strong>eta</strong> <strong>ur</strong>a<br />
behar duten sistema ekologikoak zaintzea. Baldintza<br />
horiek betetzen ez direnean, edo <strong>ur</strong>a<br />
esk<strong>ur</strong>a tzeko bidea eteten denean, jendeak giza<br />
seg<strong>ur</strong>tasuneko arrisku larriak izaten ditu, osasun<br />
kaskarraren <strong>eta</strong> lana eten beharraren ondorioz.<br />
XXI. mendearen hasieran, herrialdeko seg<strong>ur</strong>tasunari<br />
b<strong>ur</strong>uzko kezkek nazioarteko agendaren<br />
zati handi bat hartu dute. Gatazka gogorrak, mehatxu<br />
terroristei b<strong>ur</strong>uzko kezkak, arma nuklearrak<br />
hedatzea, <strong>eta</strong> armen <strong>eta</strong> drogen legez kanpoko merkataritza;<br />
erronka handiak dira horiek guztiak.<br />
Egoera hori a<strong>ur</strong>rean izanik, erraza da giza seg<strong>ur</strong>tasunerako<br />
funtsezko premia batzuez ahaztea, baita<br />
<strong>ur</strong>arekin lotutakoez ere. Ur zikina <strong>eta</strong> saneamendu<br />
eskasa direla-<strong>eta</strong> <strong>ur</strong>tero hiltzen diren 1,8 milioi<br />
ha<strong>ur</strong>ren aldean, gutxi dira indarkeriazko gatazk<strong>eta</strong>n<br />
hildakoak. Ezein ekintza terroristak ez du eragiten<br />
<strong>ur</strong>- <strong>eta</strong> saneamendu-<strong>krisia</strong>ren hondamendi<br />
ekonomikoaren parekorik. Hala ere, gaia apenas<br />
agertu den nazioarteko agendan.<br />
Baina herrialdeko seg<strong>ur</strong>tasun-beharrekiko<br />
kontraste horrez gainera, badira beste kontraste<br />
harrigarri batzuk ere. Ga<strong>ur</strong> egun, GIB/HIESaren<br />
<strong>krisia</strong>ri a<strong>ur</strong>re egiteko nazioarteko ekintza<br />
instituzionalizatu egin da G8 taldearen agendan.<br />
Hegazti-gripeak ekarritako balizko osasunkrisi<br />
publikoaren mehatxupean, mundua azkar<br />
mobilizatu da ekintza-plan globala idazteko.<br />
Baina <strong>ur</strong>- <strong>eta</strong> saneamendu-<strong>krisia</strong>ren errealitate<br />
biziak oso erantzun txikia <strong>eta</strong> zatikatua besterik<br />
ez du lortu. Zergatik hori? Hona hemen azalpen<br />
onargarri bat: GIB/HIESak <strong>eta</strong> hegazti-gripeak<br />
ez bezala, <strong>ur</strong>- <strong>eta</strong> saneamendu- <strong>krisia</strong>k herrialde<br />
pobre<strong>eta</strong>ko jende pobrea mehatxatzen du zuzenen<br />
<strong>eta</strong> azkarren; hau da, nazioarteak <strong>eta</strong> herrialdeek<br />
giza seg<strong>ur</strong>tasunaren ikuspegia eratzerakoan<br />
alde batera uzten diren taldeak.<br />
Jendearengan duen eragin suntsigarri nabarmenaz<br />
gain, <strong>ur</strong>aren seg<strong>ur</strong>tasun-ezak justizia<br />
sozialaren printzipio oinarrizkoenak <strong>ur</strong>ratzen<br />
ditu. Besteak beste, hauek:<br />
• Berdintasunezko hiritartasuna. Norbanako<br />
orok du eskubide zibil, politiko <strong>eta</strong> sozial berak<br />
izateko eskubidea, bai <strong>eta</strong> eskubide horiek<br />
modu eraginkorrean erabiltzekoa ere. Uraren<br />
seg<strong>ur</strong>tasun-ezak arriskuan jartzen ditu eskubide<br />
horiek. Ura jasotzen orduak <strong>eta</strong> orduak<br />
ematen dituen emakumeari, edo etengabe <strong>ur</strong>arekin<br />
lotutako gaixotasunak dituenari, gehiago<br />
kostako zaio gizartean parte hartzea, bere gobernua<br />
hauta tzen parte har badezake ere.<br />
• Gutxieneko soziala. Herritar guztiek izan behar<br />
lukete oinarrizko beharrak asetzeko <strong>eta</strong> bizitza<br />
duina izateko adina baliabide esk<strong>ur</strong>atzeko<br />
aukera. Ur garbia gutxieneko sozialaren parte<br />
bat da; pertsona bakoi tzak egunean gutxienez<br />
20 litro esk<strong>ur</strong>atzeko aukera izan beharko luke.<br />
• Aukera berdintasuna. Aukera berdintasuna,<br />
justizia sozialerako gakoa, m<strong>ur</strong>riztu<br />
egiten du <strong>ur</strong>aren seg<strong>ur</strong>tasun-ezak. Gehienek<br />
onartuko lukete hezkuntzarako aukera<br />
berdintasunaren osagaia dela. Adibidez,<br />
ha<strong>ur</strong> ba tzuk ezin dira eskolara joan, <strong>ur</strong> zikinaren<br />
ondorioz etengabe gaixo daudelako.<br />
Ha<strong>ur</strong> horiek ez dute, inondik inora,<br />
hezkuntza- eskubiderik.<br />
• Bidezko banak<strong>eta</strong>. Gizarte guztiek jartzen<br />
dizkiete nolabaiteko muga batzuk desberdintasun<br />
justifikagarriei. <strong>Etxea</strong>n <strong>ur</strong> garbia edo<br />
landan ekoizpenerako <strong>ur</strong>a esk<strong>ur</strong>a tzeko auker<strong>eta</strong>n<br />
desoreka handia egotea ez dator bat<br />
bidezko banak<strong>eta</strong>ren irizpidearekin, batez<br />
ere, horren ondorioz ha<strong>ur</strong> ugari hil tzea <strong>eta</strong><br />
<strong>pobrezia</strong> handia sortzea ekidin bazitekeen.<br />
Ura giza eskubidetzat hartzean azaleratzen<br />
dira azpiko kezka horiek. EBko idazkari nagusiak<br />
esan bezala, “Ur seg<strong>ur</strong>ua izatea oinarrizko<br />
giza beharrizana da, <strong>eta</strong>, hortaz, funtsezko giza<br />
eskubidea.” Ura izateko giza eskubidearen alde<br />
egitea bera helb<strong>ur</strong>ua da, <strong>eta</strong> Giza Eskubideen Aldarrikapen<br />
Unibertsaleko eskubide zabalagoei<br />
<strong>eta</strong> legez bete beharreko beste tresna batzuei oinarria<br />
emateko modua, besteak beste, bizitzeko eskubideari,<br />
<strong>eta</strong> hezkuntza, osasun <strong>eta</strong> etxe egokia<br />
izateko eskubideari. Norbanako orok oinarrizko<br />
premiak asetzeko egunean gutxienez 20 litro <strong>ur</strong><br />
12 LABURPENA GIZA GARAPENARI BURUZKO TXOSTENA 2006
Change language