Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Mugaz gaindiko <strong>ur</strong>aren<br />
kudeak<strong>eta</strong> giza garapeneko<br />
arazoa da; lankidetzak<br />
gatazka-arriskua m<strong>ur</strong>riztu<br />
dezake, bai <strong>eta</strong> on<strong>ur</strong>ak<br />
ekarri ere: partekat<strong>ur</strong>iko<br />
<strong>ur</strong>aren kalitatea hobetu, <strong>eta</strong><br />
oparotasuna <strong>eta</strong> bizimodu<br />
seg<strong>ur</strong>uagoak sortu<br />
bilera-xedapenak ezartzen dituzte. Baina askotan,<br />
oztopoak jartzen dizkiete etxe pobreei <strong>eta</strong><br />
emakumeei. Arau <strong>eta</strong> lege formalak finkatzeak<br />
ez du egoera hori ezinbestean aldatzen. Senegal<br />
ibaiaren haranean, ohiko eskubideak dituztenek<br />
<strong>ur</strong>a izatetik baztertu dute gizartea, beren botereaz<br />
baliatuz. Tanzanian, <strong>ur</strong>-eskubide formalak<br />
sartzeak Pangani ibaiko nekazari komertzialei<br />
ekarri dizkie on<strong>ur</strong>ak, ibaiaren behealdeko nekazari<br />
txikien kalterako.<br />
Berdintasunari garrantzi handiagoa<br />
ematea<br />
Ur-erreform<strong>eta</strong>n ikusi da berdintasunari pisu<br />
handiagoa eman behar zaiola. L<strong>ur</strong>sailen birmoldak<strong>eta</strong>rekin<br />
gertatu ez bezala, banak<strong>eta</strong>ri b<strong>ur</strong>uzko<br />
kezkek ez dute leku berezirik <strong>ur</strong>-baliabideak kudeatzeko<br />
agenda integratuan. Badaude zenbait<br />
salbuespen —Hegoafrika, adibidez— baina hori<strong>eta</strong>n<br />
ere zaila izan da birbanak<strong>eta</strong> lortzea.<br />
Ureztatzeko sareak egokitzapenaren oinarri-oinarrian<br />
daude. Ureztatzeko azpiegit<strong>ur</strong>ak<br />
zerikusi handia du <strong>pobrezia</strong>rekin. Herrialdez<br />
haraindiko ikerk<strong>eta</strong> batzuek ondorioztatu dute<br />
<strong>pobrezia</strong>ren nagusitasuna % 20 - % 40 txikiagoa<br />
dela <strong>ur</strong>eztatzeko sare<strong>eta</strong>n, hai<strong>eta</strong>tik kanpo baino,<br />
baina aldaera handiak daude herrialde batetik<br />
bestera (17. irudia). Badirudi <strong>ur</strong>eztapena <strong>pobrezia</strong><br />
m<strong>ur</strong>rizteko askoz eragile boteretsuagoa dela herrialde<br />
batzu<strong>eta</strong>n beste batzu<strong>eta</strong>n baino. L<strong>ur</strong>ren<br />
arteko desberdintasuna faktore garrantzitsua da.<br />
Berdintasun falta handia duten herrialdeek (Indiak,<br />
Pakistanek <strong>eta</strong> Filipinek) lan kaskarragoa<br />
egiten dute eraginkortasun <strong>eta</strong> berdintasunean,<br />
berdintasun handiagoa duten herrialdeek (Txinak<br />
<strong>eta</strong> Vietnamek) baino (17. irudia).<br />
Ondorio horrek aditzera ematen du ez<br />
dagoela erlazio zuzenik <strong>ur</strong>eztatzearen bidez<br />
produktibitatea areagotzearen <strong>eta</strong> <strong>pobrezia</strong><br />
m<strong>ur</strong>riztearen artean; hau da, produktibitatea<br />
areagotuta ere, horrek ez du esan nahi <strong>pobrezia</strong><br />
m<strong>ur</strong>riztuko denik. Nekazaritzan, aukera ugari<br />
daude egokitzapen-presioak antolatzeko. Horr<strong>eta</strong>rako,<br />
ne<strong>ur</strong>ri batzuk hartu beharko lirateke,<br />
eraginkortasuna <strong>eta</strong> berdintasuna, biak, areagotzeko,<br />
elkarri indarra ematen dioten ziklo batean.<br />
Kostuak berdintasunez banatzea, pobreen<br />
aldeko inbertsio publikoak egitea <strong>eta</strong> kudeak<strong>eta</strong>n<br />
ekoizleek parte hartzea giltzarri dira, erreforma<br />
arrakastatsua izan dadin.<br />
Ondo errotutako generodesberdintasunei<br />
a<strong>ur</strong>re egitea<br />
Ureztatzeko sare<strong>eta</strong>n sartzeko ben<strong>eta</strong>ko ahalmena<br />
izateko, ne<strong>ur</strong>riak hartu behar dira, barne-barnean<br />
sustraitutako genero-desberdintasunen a<strong>ur</strong>ka.<br />
Emakumeek desabantaila handiagoak dituzte <strong>ur</strong>eztatzeko<br />
sare<strong>eta</strong>n. Hainbat herriald<strong>eta</strong>n, l<strong>ur</strong>rak izateko<br />
eskubide formalik ez dutenez, <strong>ur</strong>eztatzeko sareak kudeatzetik<br />
baztertuta daude. Era berean, desberdintasun<br />
informalak direla-<strong>eta</strong> —etxeko lanen banak<strong>eta</strong>,<br />
emakumeek jenda<strong>ur</strong>rean hitz egiteari b<strong>ur</strong>uzko<br />
arauak <strong>eta</strong> beste faktore batzuk—, emakumeek ez<br />
dute ben<strong>eta</strong>ko ahotsik erabakiak hartzean.<br />
Egit<strong>ur</strong>a horiek suntsitzea zaila dela ikusi da,<br />
baita kudeak<strong>eta</strong>-agintea gobernu-agentzi<strong>eta</strong>tik<br />
1. taula 39 herrialdek atzerritik jasotzen dute <strong>ur</strong> gehiena<br />
Eskualdea<br />
Atzerritik <strong>ur</strong>aren % 50 - % 75<br />
jasotzen duten herrialdeak<br />
Atzerritik <strong>ur</strong>aren % 75 baino gehiago<br />
jasotzen duten herrialdeak<br />
Arabiar Estatuak Irak, Somalia, Sudan, Siriako Arabiar Errepublika Bahrain, Egipto, Kuwait<br />
Ekialdeko Asia Kanbodia, Vietnam<br />
<strong>eta</strong> Pazifi koa<br />
Latinoamerika Argentina, Bolivia, Paraguai, Uruguai<br />
<strong>eta</strong> Karibe<br />
Hegoaldeko Asia<br />
Bangladesh, Pakistan<br />
Sahara azpiko Afrika Benin, Txad, Kongo, Eritrea, Gambia, Mozambike, Namibia Botswana, Ma<strong>ur</strong>itania, Niger<br />
Erdialdeko <strong>eta</strong> Ekialdeko<br />
E<strong>ur</strong>opa <strong>eta</strong> EIK<br />
ELGA (errenta altukoak) Luxenb<strong>ur</strong>go<br />
Beste batzuk<br />
Azerbaijan, Kroazia, Letonia, Eslovakia, Ukraina, Uzbekistan Hungaria, Moldavia, Errumania, Serbia <strong>eta</strong> Montenegro a ,<br />
T<strong>ur</strong>kmenistan<br />
Herbehereak<br />
Israel<br />
a. Serbia <strong>eta</strong> Montenegro 2006ko ekainean bereizi ziren, <strong>eta</strong> estatu independenteak eratu zituzten; horrenbestez, txostena inprimatzeko unean, ez dago herrialde hori<strong>eta</strong>ko<br />
bakoi tzari dagokion dat<strong>ur</strong>ik, atzerritik esk<strong>ur</strong>atutako <strong>ur</strong>-baliabideei b<strong>ur</strong>uz.<br />
It<strong>ur</strong>ria: FAO, 2006.<br />
32 LABURPENA GIZA GARAPENARI BURUZKO TXOSTENA 2006
Change language