Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ekarpen berezia<br />
A<strong>ur</strong>rez a<strong>ur</strong>reko finantziazioa, <strong>ur</strong>ari <strong>eta</strong> saneamenduari b<strong>ur</strong>uzko Mil<strong>ur</strong>tekoko Garapen Helb<strong>ur</strong>ua lortzeko<br />
Japonian, E<strong>ur</strong>opar Batasunean nahiz Estatu Batu<strong>eta</strong>n, herrialde garatu<strong>eta</strong>ko<br />
jendeak seg<strong>ur</strong>utzat jotzen du <strong>ur</strong> garbia <strong>eta</strong> oinarrizko saneamendua.<br />
Baina munduan, jende gehiegiri ukatzen zaio funtsezko<br />
giza eskubide horiek esk<strong>ur</strong>a izatea. Txosten hon<strong>eta</strong>n informazio asko<br />
bildu dugu <strong>ur</strong>- <strong>eta</strong> saneamendu-<strong>krisia</strong>k izango lituzkeen kostu sozial<br />
<strong>eta</strong> ekonomikoei b<strong>ur</strong>uz.<br />
Ura <strong>eta</strong> saneamendua, giza bizitzarako ezinbestekoak ez ezik,<br />
edozein herrialderen garapenerako oinarriak ere badira. Horregatik,<br />
zortzi Mil<strong>ur</strong>tekoko Garapen Helb<strong>ur</strong>u<strong>eta</strong>ko batek xede zehatza du;<br />
alegia, edateko <strong>ur</strong>ik <strong>eta</strong> oinarrizko saneamend<strong>ur</strong>ik ez duten pertsonen<br />
ehunekoa 2015. <strong>ur</strong>terako erdira m<strong>ur</strong>riztea.<br />
Ur garbirik <strong>eta</strong> saneamend<strong>ur</strong>ik ezak ne<strong>ur</strong>rigabe kaltetzen ditu<br />
emakumeak <strong>eta</strong> neskak, beraiek ard<strong>ur</strong>atzen baitira, normalean, familiarentzat<br />
<strong>ur</strong>a ekartzeaz. Izan ere, eskolara joateko adina duten<br />
neskek <strong>ur</strong>-it<strong>ur</strong>ri h<strong>ur</strong>bilenera joaten ematen duten denboran —orduak,<br />
batzu<strong>eta</strong>n— hezkuntza-orduak galtzen dituzte, <strong>eta</strong> horrek<br />
ukatu egiten die lana lortzeko <strong>eta</strong> beraien nahiz familien bizi-baldintzak<br />
hobetzeko aukera. Badaude <strong>ur</strong> garbia edo saneamendua<br />
esk<strong>ur</strong>atzeko biderik ez duten ikastetxeak ere, giza garapenaren<br />
<strong>eta</strong> Mil<strong>ur</strong>tekoko Garapen Helb<strong>ur</strong>uen arteko lot<strong>ur</strong>aren erakusle: ezin<br />
da hezkuntza-sistema eraginkorrik eratu, umeak etengabe gaixo<br />
badaude edo eskolara joaten ez badira. Eta ezin da guztientzako<br />
hezkuntza ona sortu, baldin <strong>eta</strong> neskak etxean geratzen badira, eskolan<br />
mutilentzat <strong>eta</strong> neskentzat komunak bereizirik ez daudelako.<br />
Egun, <strong>ur</strong> garbiaren, osasun hobearen <strong>eta</strong> oparotasun handiagoaren<br />
arteko lot<strong>ur</strong>a ongi ulertzen da. Nahikoa ezagutza, teknologia <strong>eta</strong> finantza-baliabide<br />
ditugu, <strong>ur</strong> garbia <strong>eta</strong> saneamendua denontzat egia bih<strong>ur</strong>tzeko.<br />
Orain, politikoen jarduteko borondateak <strong>eta</strong> baliabide horiek bat<br />
egitea lortu behar dugu.<br />
Herrialdeen baitan, <strong>ur</strong>- <strong>eta</strong> saneamendu-sistema eraginkorrak<br />
ezartzeko azpiegit<strong>ur</strong>ak behar dira —<strong>ur</strong>-hodiak, <strong>ur</strong>a ponpaz ateratzeko<br />
guneak, estolderia lanak...—. Inbertsio handiak behar dira, herrialde<br />
pobreenek egin ditzaketenak baino askoz handiagoak. Are gehiago:<br />
a<strong>ur</strong>retiazko inbertsio izugarriak egin behar izateaz gain, gehiago gastatu<br />
behar da epe luzeagorako mantentze-lan<strong>eta</strong>n. Garapen-bidean dauden<br />
herrialde<strong>eta</strong>n, kontuan hartuta zenbat jende moldatzen den <strong>ur</strong> <strong>eta</strong> saneamend<strong>ur</strong>ik<br />
gabe <strong>eta</strong> egunean dolar 1 baino gutxiagorekin, a<strong>ur</strong>retiazko<br />
kostu horiei ezin zaie erabiltzaile-kuoten bidez a<strong>ur</strong>re egin.<br />
2005ean, herrialde garatu<strong>eta</strong>ko gobernuek garapenerako lagun tzak<br />
areagotuko zituztela agindu zuten. E<strong>ur</strong>opar Batasunak, 2015erako, laguntzak<br />
bere errentaren % 0,7ra igotzeko konpromisoa hartu du. G8 taldeak<br />
2010erako Afrikarako laguntza bikoizteko konpromisoa hartu du. Hori<br />
hitzeman zuenean, G8ak aitortu zuen garapen-bidean dauden herrialde<strong>eta</strong>ko<br />
biztanleek <strong>ur</strong>a <strong>eta</strong> saneamendua izatea zela laguntza horren xede<strong>eta</strong>ko<br />
bat. Aitzitik, herrialde emaileen a<strong>ur</strong>rekontu<strong>eta</strong>ko laguntzen ohiko<br />
igoerak ez dira nahikoa izango beste baliabide batzuk emateko <strong>eta</strong> finkatutako<br />
laguntza-helb<strong>ur</strong>uak betetzeko. Mil<strong>ur</strong>tekoko Garapen Helb<strong>ur</strong>uak<br />
erdiesteko, ezinbestekoa da finantzak<strong>eta</strong>, <strong>eta</strong> finan tzak<strong>eta</strong> lortzeko <strong>eta</strong><br />
a<strong>ur</strong>rera eramateko, finantza-mekanismo berritzaileak behar dira.<br />
Argi esanda, mundua ezin da finantzak<strong>eta</strong> handitzearen zain geratu,<br />
<strong>ur</strong>- <strong>eta</strong> saneamendu-<strong>krisia</strong>ri a<strong>ur</strong>re egin gabe. Krisi hori ha<strong>ur</strong>rak hiltzen<br />
<strong>eta</strong> garapena geldiarazten ari da ga<strong>ur</strong> egun; beraz, lanari ekin behar<br />
diogu, orain. Hori dela-<strong>eta</strong>, finantzak<strong>eta</strong>-mekanismo berritzaile batzuk<br />
aztertu <strong>eta</strong> ezarri dira, garapenerako a<strong>ur</strong>retiazko finantzak<strong>eta</strong> mobilizatze<br />
aldera. International Finance Facility (IFF) da horren adibide bat.<br />
IFFk nazioarteko kapital-merkatu<strong>eta</strong>tik baliabideak mobilizatzen<br />
ditu, <strong>eta</strong> horr<strong>eta</strong>rako, epe luzerako obligazioak ateratzen ditu, herrialde<br />
emaileek 20-30 <strong>ur</strong>tean ordain ditzaten. Baliabideen masa kritikoa berehala<br />
jar daiteke esk<strong>ur</strong>agarri garapenean inbertitzeko, <strong>eta</strong> epe luzera<br />
ordaintzen dira herrialde garatu<strong>eta</strong>ko laguntza-kuoten bidez.<br />
A<strong>ur</strong>rez a<strong>ur</strong>reko printzipioak jada aplikatu dira Immunizaziorako IFFn.<br />
Berehala, 4.000 milioi dolar gehiago inbertitu dira prebeni daitezkeen<br />
gaixotasunen a<strong>ur</strong>kako txertoa jartzeko, <strong>eta</strong> horrek 5 milioi laguni salbatuko<br />
die bizia hemendik 2015era, <strong>eta</strong> beste 5 milioiri ondoren.<br />
Printzipio horiek <strong>ur</strong>aren arazorako ere garrantzitsuak izan daitezke.<br />
Ur <strong>eta</strong> saneamenduan egindako a<strong>ur</strong>retiazko inbertsioen etekin-indizeak<br />
askoz handiagoak lirateke obligazio-merkatu<strong>eta</strong>n mailegatzearen<br />
kostuak baino, baita interes-kostuak aintzat hartuta ere. Bai, OMEk<br />
kalkulatu duenez, errenta baxuko herrialde<strong>eta</strong>n, saneamenduan <strong>eta</strong><br />
higienean dolar 1 inbertitzeak 8 dolarreko etekina ematen du, batez<br />
beste. Hori inbertsio ona da, kontabilitate-sistema guztien arabera.<br />
Ur <strong>eta</strong> saneamenduan inbertsioak egiteko, kapital-merkatu<strong>eta</strong>tik<br />
baliabideak mobilizatzen dira; hori ez da kontu berria. A<strong>ur</strong>reko<br />
mendearen hasieran, herrialde industrialek obligazio-jaulkipenak<br />
<strong>eta</strong> kapital-merkatuak erabili zituzten finantzak<strong>eta</strong> lortzeko, <strong>eta</strong> <strong>ur</strong><strong>eta</strong><br />
saneamendu-azpiegit<strong>ur</strong><strong>eta</strong>n inbertitzeko. Eta duela oso gutxi,<br />
herrialde batzuek, Hegoafrikak kasu, udal-obligazioak jaulki zituzten,<br />
inbertsiorako baliabideen masa kritikoa azkar handitzeko.<br />
Jakina, aitortu behar dugu Mil<strong>ur</strong>tekoko Garapen Helb<strong>ur</strong>uak babesten<br />
dituzten laguntza-elkarte berriak bi norabideko itunak direla.<br />
Bi aldeek dituzte betebeharrak <strong>eta</strong> erantzukizunak. Garapen-bidean<br />
dauden herrialdeak epaitzean, kontuan hartuko da zer-nolako treb<strong>eta</strong>suna<br />
duten pobreei <strong>ur</strong> garbia <strong>eta</strong> saneamendua emateko laguntzabaliabideak<br />
modu eraginkor <strong>eta</strong> garbian erabiltzeko. Baina herrialde<br />
horiek <strong>eta</strong> herritarrek eskubidea dute politika on horiek babesa<br />
izango dutela itxaroteko, erronkaren norainokoarekin bat datorren<br />
<strong>eta</strong> bermatutako laguntza-finantzak<strong>eta</strong>ren babesa.<br />
Herrialde garatuak epaitzeko, Mil<strong>ur</strong>tekoko Garapen Helb<strong>ur</strong>uen aldekoak<br />
diren ala ez aintzat hartzeaz gain, helb<strong>ur</strong>u horiek lortzeko baliabideak<br />
jartzen dituzten ala ez ere hartuko da kontuan. Ur garbia <strong>eta</strong><br />
oinarrizko saneamendua ematen laguntzeak erakutsiko du agindu horiek<br />
ez direla bolada batekoak bakarrik, baizik <strong>eta</strong> g<strong>ur</strong>e belaunaldiaren<br />
konpromisoa direla.<br />
Gordon Brown, diputatua, Ogasun-ministroa, Erresuma Batua<br />
Ngozi Okonjo-Iweala, Finantza-ministro ohia, Nigeria<br />
20 LABURPENA GIZA GARAPENARI BURUZKO TXOSTENA 2006
Change language