Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
4. irudia<br />
Milioiak, 2002<br />
2.600<br />
2.400<br />
2.200<br />
2.000<br />
1.800<br />
1.600<br />
1.400<br />
1.200<br />
1.000<br />
800<br />
Pobreek jasaten<br />
dute <strong>ur</strong>- <strong>eta</strong><br />
saneamendu<strong>ur</strong>ritasun<br />
gehien<br />
Beste<br />
batzuk<br />
Eguneko 2 dolar<br />
baino<br />
gutxiagorekin<br />
bizi den jendea<br />
600<br />
Eguneko 1 dolar<br />
400<br />
baino<br />
200<br />
gutxiagorekin bizi<br />
den jendea<br />
0<br />
Saneamendua<br />
Ura<br />
It<strong>ur</strong>ria: Kalkul<strong>ur</strong>ako, Chen <strong>eta</strong> Ravallion (2004) <strong>eta</strong> OME<br />
<strong>eta</strong> UNICEF 2004b hartu dira oinarritzat.<br />
gastuekin, produktibitate-galerekin <strong>eta</strong> eskulandenbora<br />
galtzearekin lotutako kostuak bildu ditu.<br />
Galera handienak herrialde pobreen<strong>eta</strong>ko batzu<strong>eta</strong>n<br />
daude. Sahara azpiko Afrikak BPGaren<br />
% 5 ing<strong>ur</strong>u, edo 28.400 milioi dolar, galtzen du <strong>ur</strong>tean;<br />
kop<strong>ur</strong>u horrek gainditu egiten ditu 2003an<br />
eskualdeari emandako laguntzak <strong>eta</strong> zor-arin tzeak.<br />
Hala ere, funtsezko alderdi bati dagokionez, kostu<br />
ekonomikoaren guztizko horrek ez du behar bezala<br />
islatzen <strong>ur</strong>- <strong>eta</strong> saneamendu-<strong>ur</strong>ritasunaren ben<strong>eta</strong>ko<br />
eragina. Izan ere, galera gehienak <strong>pobrezia</strong>ren<br />
mailatik behera dauden etxe<strong>eta</strong>n pairatzen<br />
dituzte, <strong>eta</strong> horrek atzeratu egiten du jende txiroak<br />
<strong>pobrezia</strong>tik ateratzeko egiten dituen ahaleginak.<br />
Eraginkortasuna edonola ne<strong>ur</strong>tuta ere, <strong>ur</strong> <strong>eta</strong><br />
saneamenduan inbertitzeak etekin handiak sortzeko<br />
ahalmena dauka. Arlo horr<strong>eta</strong>n gastatutako<br />
dolar bakoitzak, batez beste, beste 8$ sortzen ditu,<br />
ekidindako kostuak <strong>eta</strong> irabazitako produktibitatea<br />
aintzat hartuta. Irabazi finko horr<strong>eta</strong>z gain,<br />
<strong>ur</strong>a <strong>eta</strong> saneamendua esk<strong>ur</strong>atzeko a<strong>ur</strong>rerapenek<br />
eragin dinamiko iraunkorrak sortuko dituzte,<br />
eraginkortasun ekonomikoa suspertzeko.<br />
Ur- <strong>eta</strong> saneamendu-<strong>ur</strong>ritasunak kalte ikaragarriak<br />
eragiten ditu: giza sufrimendu izugarria, galera<br />
ekonomiko handiak, <strong>eta</strong> mut<strong>ur</strong>reko <strong>pobrezia</strong>. Baina<br />
<strong>ur</strong>ritasun hori arinduz, a<strong>ur</strong>rerapen handiak egin daitezke<br />
giza garapenerako. Ura <strong>eta</strong> saneamendua dira<br />
gobernuek esk<strong>ur</strong>a duten sendagai prebentibo ahaltsuen<strong>eta</strong>koa,<br />
gaixotasun infekziosoak gutxi tzeko.<br />
Beherakoaren <strong>eta</strong> beste gaixotasun hilgarri batzuen<br />
a<strong>ur</strong>ka inbertitzea elgorriaren a<strong>ur</strong>ka immunizatzea<br />
bezalaxe da: bizia salbatzen du. Txostenerako ikerk<strong>eta</strong>k<br />
erakutsi duenez, <strong>ur</strong> seg<strong>ur</strong>ua esk<strong>ur</strong>a izateak<br />
% 20 baino gehiago m<strong>ur</strong>riztu du ha<strong>ur</strong>ren heriotzatasa<br />
Kamerunen <strong>eta</strong> Ugandan. Egipton <strong>eta</strong> Perun,<br />
etxean katedun komuna izateak % 30 baino gehiago<br />
m<strong>ur</strong>riztu du ha<strong>ur</strong>rak hiltzeko arriskua (3. irudia).<br />
Krisia, pobreentzat batez ere<br />
Ur- <strong>eta</strong> saneamendu-<strong>krisia</strong>, batez ere, pobreen<br />
<strong>krisia</strong> da. Ur garbirik esk<strong>ur</strong>a ez duten hiru lagunetik<br />
bi egunean 2 dolar baino gutxiagorekin<br />
bizi dira, <strong>eta</strong> hirutik bat dolar 1 baino<br />
gutxiagorekin. Saneamend<strong>ur</strong>ik gabeko 660<br />
milioi lagun baino gehiago bizi dira egunean<br />
2 dolar baino gutxiagorekin, <strong>eta</strong> 385 milioi<br />
baino gehiago eguneko dolar 1 baino gutxiagorekin<br />
(4. irudia).<br />
Errealitate horrek ondorio garrantzitsuak<br />
ditu politika publikoan. Garbi uzten du zerbitzu<br />
horiek gabeko biztanleek ahalmen mugatua<br />
dutela <strong>ur</strong>a esk<strong>ur</strong>atzeko bide hobeak diru pribatuaz<br />
finantzatzeko. Sektore pribatuak izan dezake<br />
zereginik <strong>ur</strong>a eramateko lan<strong>eta</strong>n, baina<br />
finantzak<strong>eta</strong> publikoak dauka <strong>ur</strong>- <strong>eta</strong> saneamendu-<strong>ur</strong>ritasuna<br />
gainditzeko gakoa.<br />
Herrialde askotan, <strong>ur</strong>a <strong>eta</strong> saneamendua<br />
egoki banatuta egotea aberastasun-banak<strong>eta</strong>ren<br />
ispilu da. Batez beste, biztanleariaren % 20<br />
aberetsenetik % 85ek du etxean kanalizatutako<br />
<strong>ur</strong>ik; % 20 pobreenetik, berriz, % 25ek bakarrik<br />
(5. irudia). Berdintasun-eza <strong>ur</strong>a esk<strong>ur</strong>atzeko<br />
aukerak baino haragokoa da. Garapen-bidean<br />
dauden herrialde askotan, printzipio gaizto bati<br />
jarraitzen diote: jende pobreenak, esk<strong>ur</strong>a <strong>ur</strong> gutxiago<br />
<strong>eta</strong> <strong>ur</strong> garbi gutxiago izateaz gain, <strong>munduko</strong><br />
prezio garestien<strong>eta</strong>koa ordaintzen du:<br />
• Jakartan (Indonesia), Manilan (Filipinak) <strong>eta</strong><br />
Nairobin (Kenya), auzune pobre<strong>eta</strong>n bizi den<br />
jendeak 5-10 aldiz gehiago ordaintzen du <strong>ur</strong>unitate<br />
bakoitzeko, hiri horiex<strong>eta</strong>n errenta altuko<br />
gune<strong>eta</strong>n bizi direnek baino —<strong>eta</strong> Londresen<br />
edo New Yorken kontsumitzaileek<br />
ordaintzen dutena baino— (6. irudia).<br />
• Errenta altuko etxe<strong>eta</strong>n etxe txiro<strong>eta</strong>n baino<br />
askoz <strong>ur</strong> gehiago erabiltzen da. Dar es Salamen<br />
(Tanzania) <strong>eta</strong> Mumbai-n (India), zerbitzuan<br />
sartutako errenta altuko auzo<strong>eta</strong>n,<br />
<strong>ur</strong>aren per capita erabilera 15 bider handiagoa<br />
da auzune pobre<strong>eta</strong>n baino.<br />
• Urari prezio bidegabea jartzeak ondorio<br />
krudelak eragiten ditu familien <strong>pobrezia</strong>n.<br />
El Salvadorreko Jamaikako <strong>eta</strong> Nikaraguako<br />
etxeen % 20 pobreenak, batez beste,<br />
etxeko errentaren % 10 gastatzen du <strong>ur</strong><strong>eta</strong>n.<br />
Erresuma Batuan, berriz, % 3ko atalasera<br />
iristean, esaten da bolada gogorra ari direla<br />
pasatzen.<br />
Mil<strong>ur</strong>tekoko Garapen Helb<strong>ur</strong>uak lortzeko<br />
a<strong>ur</strong>reikuspena<br />
Mil<strong>ur</strong>tekoko Garapen Helb<strong>ur</strong>uak ez dira gobernuek<br />
ezarritako lehenengo asmo handiko<br />
helb<strong>ur</strong>uak. “Ura <strong>eta</strong> saneamendua denontzat”<br />
hamar <strong>ur</strong>teren b<strong>ur</strong>uan; helb<strong>ur</strong>u hori 1970eko <strong>eta</strong><br />
1980ko hamarkad<strong>eta</strong>ko goi-biltzarr<strong>eta</strong>n onartu<br />
ziren helb<strong>ur</strong>u goresgarrien artean zegoen. Agin-<br />
16 LABURPENA GIZA GARAPENARI BURUZKO TXOSTENA 2006
Change language