Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Hitza<strong>ur</strong>rea<br />
Giza garapena, batez ere, pertsonei estimatzen duten bizitza izaten uztea da, <strong>eta</strong> gizaki<br />
diren aldetik duten ahalmenaz ohartaraztea. Giza garapenerako araudia Mil<strong>ur</strong>tekoko<br />
Garapen Helb<strong>ur</strong>u<strong>eta</strong>n emandako ikuspegi zabalean dago jasota ga<strong>ur</strong> egun. Nazioartean<br />
adostutako epe baterako helb<strong>ur</strong>uak dira horiek, mut<strong>ur</strong>reko <strong>pobrezia</strong> m<strong>ur</strong>riztu,<br />
genero-berdintasuna hedatu <strong>eta</strong> osasunerako nahiz hezkuntzarako aukerak hobetzeko<br />
ezarriak. Helb<strong>ur</strong>u horiekiko a<strong>ur</strong>rerapenak ebaluazio-erreferentzia dira, <strong>eta</strong> horiei esker<br />
zehatz daiteke nazioarteko komunitateak zer-nolako irmotasuna duen konpromisoak<br />
ekintza bih<strong>ur</strong>tzeko. Are gehiago, g<strong>ur</strong>e mundu independente hon<strong>eta</strong>n, oparotasun partekatua<br />
<strong>eta</strong> guztion seg<strong>ur</strong>tasuna lantzeko bete beharreko baldintzak dira.<br />
A<strong>ur</strong>tengo Giza Garapenari b<strong>ur</strong>uzko Txostenean<br />
jorratzen den gaiak –<strong>ur</strong>aren <strong>eta</strong> saneamenduaren<br />
gaiak– eragin sakona du gizakiaren ahalmenean <strong>eta</strong><br />
Mil<strong>ur</strong>tekoko Garapen Helb<strong>ur</strong>u<strong>eta</strong>rako a<strong>ur</strong>rerapenean.<br />
Historian, <strong>ur</strong>a esk<strong>ur</strong>atzeko aukera izatearen<br />
mende egon da giza garapena, bai <strong>eta</strong> <strong>ur</strong>a baliabide<br />
emankor gisa erabiltzeko gizarteek zuten treb<strong>eta</strong>sunaren<br />
mende ere. Etxeko beharr<strong>eta</strong>rako <strong>ur</strong>a <strong>eta</strong><br />
produkzio-sistemako beharr<strong>eta</strong>rako <strong>ur</strong>a izan da<br />
giza garapenaren oinarria. Hala ere, gizateriaren zati<br />
handi bati falta zaizkio, oraindik ere, oinarri horiek.<br />
Krisi hitza batzu<strong>eta</strong>n gehiegi erabiltzen da garapen<br />
kontu<strong>eta</strong>n. Baina <strong>ur</strong>ari b<strong>ur</strong>uz ari garenean, gero<br />
<strong>eta</strong> jende gehiagok aitortzen du munduak krisi latzari<br />
egin behar diola a<strong>ur</strong>re <strong>eta</strong>, kontrolatu ezean, Mil<strong>ur</strong>tekoko<br />
Garapen Helb<strong>ur</strong>uak lortzeko a<strong>ur</strong>rerapena<br />
desbideratu <strong>eta</strong> giza garapena geldiaraziko duela.<br />
Zenbaiten ustez, <strong>munduko</strong> <strong>ur</strong>-<strong>krisia</strong>ren arrazoia <strong>ur</strong>ez<br />
hornitzeko zailtasuna da. Txostenak ikuspegi hori<br />
gaitzesten du. Txostenak dioenez, <strong>krisia</strong>ren sustraiak<br />
<strong>pobrezia</strong>n, berdintasun-ezean <strong>eta</strong> botere-harreman<br />
desorekatuan daude, bai <strong>eta</strong> <strong>ur</strong>a kudeatzeko politika<br />
desegoki<strong>eta</strong>n ere, <strong>ur</strong>ritasuna areagotzen baitute.<br />
Bizitzeko <strong>ur</strong>a izatea, gizakiaren oinarrizko beharrizan<strong>eta</strong>ko<br />
bat izateaz gain, funtsezko giza eskubidea<br />
ere bada. Alabaina, g<strong>ur</strong>e mundu gero <strong>eta</strong><br />
oparoago hon<strong>eta</strong>n, 1.000 milioi laguni ukatu egiten<br />
zaie <strong>ur</strong> garbia izateko eskubidea, <strong>eta</strong> 2.600 milioi<br />
laguni saneamendu egokia falta zaie. Kop<strong>ur</strong>u<br />
orokor horiek arazoaren alderdi bat baino ez dute<br />
adierazten. Urtero 1,8 milioi ha<strong>ur</strong> hiltzen dira beherakoak<br />
jota, <strong>eta</strong> <strong>ur</strong> zikinak nahiz saneamendu<br />
eskasak eragindako beste gaixotasun batzuk direla<strong>eta</strong>.<br />
XXI. mendearen hasieran, <strong>ur</strong> zikina da <strong>munduko</strong><br />
ha<strong>ur</strong>-heriotzen bigarren kausa. Egunero-egunero<br />
milioika emakumek <strong>eta</strong> neskatilak <strong>ur</strong>a biltzen<br />
dute familiarentzat, <strong>eta</strong> ohit<strong>ur</strong>a horrek lan-arloan<br />
<strong>eta</strong> hezkuntzan dagoen genero-desberdintasuna<br />
indartzen du. Bien bitartean, <strong>ur</strong>- <strong>eta</strong> saneamendueskasiak<br />
eragindako osasun txarra produktibitatea<br />
<strong>eta</strong> hazkunde ekonomikoa eragozten ari da, globalizazioaren<br />
egungo ereduen bereizgarri diren berdintasun-gabezia<br />
sakonak indartzen baititu, <strong>eta</strong> etxe<br />
ahulak <strong>pobrezia</strong>-ziklo<strong>eta</strong>n harrapatzen.<br />
Txostenak erakusten duen eran, arazoaren it<strong>ur</strong>riak<br />
ez dira berak herrialde guzti<strong>eta</strong>n, baina hainbat<br />
gauza agerikoak dira. Lehenik <strong>eta</strong> behin, herrialde<br />
gutxik daukate <strong>ur</strong>a <strong>eta</strong> saneamendua lehentasun politikotzat,<br />
a<strong>ur</strong>rekontuen kuota mugatu<strong>eta</strong>n ikusten<br />
den moduan. Bigarrenik, munduan pobreen diren<strong>eta</strong>ko<br />
batzuek <strong>munduko</strong> prezio garestien<strong>eta</strong>koak<br />
ari dira ordaintzen <strong>ur</strong>aren truk; horrek erakusten<br />
LABURPENA GIZA GARAPENARI BURUZKO TXOSTENA 2006 5
Change language