Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Nikaraguan <strong>eta</strong> Hegoafrikan ere alde handiak<br />
nabari dira. Errenta handiko herrialde<strong>eta</strong>n,<br />
GGIa errenta-taldeen arabera hartuz gero, aberatsen<br />
<strong>eta</strong> pobreen arteko aldeak txikiagoak dira;<br />
hein batean, errenta-aldeak ez direlako hain nabarmen<br />
islatzen bizi-itxaropenean <strong>eta</strong> oinarriz ko<br />
hezkuntzan. Hala ere, Estatu Batu<strong>eta</strong>n alde<br />
esang<strong>ur</strong>atsuak daude errenta-taldearen araberako<br />
GGIan.<br />
Sailkapen nazional<strong>eta</strong>tik kanpo, herrialdez<br />
haraindiko konparaketek agerian uzten dute<br />
giza garapenaren desoreka:<br />
• Boliviarren % 20 aberatsenaren sailkapena<br />
goi-mailako giza garapenaren sailkapenean<br />
egoteko modukoa da, Poloniaren ondoan;<br />
% 20 pobreenaren maila, berriz, Pakistango<br />
batez bestekoaren parekoa da. Bi taldeen<br />
artean 97 postu daude GGIaren araberako<br />
<strong>munduko</strong> sail kapenean. Nikaraguako<br />
% 20 aberatsenaren <strong>eta</strong> pobreenaren artean<br />
GGIan dagoen aldea 87 postukoa da <strong>munduko</strong><br />
sailkapenean.<br />
• Hegoafrikan, % 20 aberatsena % 20 pobreena<br />
baino 101 postu a<strong>ur</strong>rerago dago GGIaren<br />
araberako sailkapenean.<br />
• Indonesian, mut<strong>ur</strong> batean, % 20 aberatsena<br />
Txekiar Errepublikaren parean dago, <strong>eta</strong>,<br />
beste mut<strong>ur</strong>rean, % 20 pobreena Kanbodiakoaren<br />
parean.<br />
• Estatu Batu<strong>eta</strong>ko % 20 aberatsena (ondoren,<br />
Finlandia) giza garapeneko lorpenen<br />
zerrendan a<strong>ur</strong>rena izango litzateke, <strong>eta</strong> Estatu<br />
Batu<strong>eta</strong>ko kintil pobreena, berriz, 50.a<br />
litzateke.<br />
GGIa ezberdintasunen atzean:<br />
ha<strong>ur</strong>ren heriotza-tasa <strong>eta</strong> hezkuntzadesberdintasunak<br />
Errenta-taldearen araberako GGIa ongizatearen<br />
alderdi-multzo garrantzitsu baten adierazlea<br />
da. Indize horren atzean, desberdintasun<br />
handiak daude bizitzako auker<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> ahalmen<strong>eta</strong>n,<br />
errenta-desberdintasunak direla<strong>eta</strong>.<br />
Hori argi ikusteko, ikerk<strong>eta</strong>n sartutako<br />
herrialde ba tzuen etxez etxeko datu<strong>eta</strong>ra jo<br />
dezakegu.<br />
Bolivian, Indonesian <strong>eta</strong> Hegoafrikan,<br />
errenta-banak<strong>eta</strong>ren % 20 pobreenean jaiotako<br />
ha<strong>ur</strong>rek arrisku handia dute bost <strong>ur</strong>te<br />
5. irudia Bizirautea: aberastasunarekin<br />
lotutako aukerak<br />
5 <strong>ur</strong>tetik beherakoen hieriotza-tasa, 2004 (bizirik jaiotako 1.000ko)<br />
250<br />
225<br />
200<br />
175<br />
150<br />
125<br />
100<br />
75<br />
50<br />
25<br />
0<br />
B<strong>ur</strong>kina<br />
Faso<br />
It<strong>ur</strong>ria: Gwatkin <strong>eta</strong> beste batzuk, 2005.<br />
Bolivia Indonesia Hegoafrika<br />
% 20 pobreena<br />
2. pobreena (% 20)<br />
Batez bestekoa<br />
3. pobreena (% 20)<br />
4. pobreena (% 20)<br />
% 20 aberatsena<br />
bete baino lehen hiltzeko: % 20 aberatsenean<br />
jaiotako ha<strong>ur</strong>rek baino lau aldiz handiagoa<br />
(5. irudia). Eskola amaitzen dutenen indizeak<br />
ere desberdinak dira, <strong>eta</strong> genero-desberdintasunak<br />
<strong>eta</strong> aberastasun-desberdintasunak daude<br />
tartean. B<strong>ur</strong>kina Fasoko errenta-banak<strong>eta</strong>ren<br />
% 20 pobreenean dauden ha<strong>ur</strong>rek, bai neskek<br />
bai mutilek, askoz aukera gutxiago dituzte lehen<br />
hezkuntza amaitzeko, errenta altuko ha<strong>ur</strong>rek<br />
baino, nahiz <strong>eta</strong> nesken <strong>eta</strong> mutilen artean ere<br />
aldeak agerikoak diren. Bizitzako auker<strong>eta</strong>rako<br />
alde horiek abantailak <strong>eta</strong> desabantailak zehazten<br />
dituzten gizarte-adierazle<strong>eta</strong>n oinarrituta<br />
daude, <strong>eta</strong> politika publikoen beharra dago,<br />
funtsezko askatasunak emanez, guztiei aukera<br />
berdinak eskaintzeko.<br />
Arlo hori<strong>eta</strong>ko alde ikaragarri horiek gainditzeko<br />
betebehar moralaz gain, ezberdintasunek<br />
ondorio garrantzitsuak dakartzate Mil<strong>ur</strong>tekoko<br />
Garapen Helb<strong>ur</strong>u<strong>eta</strong>rako. Ha<strong>ur</strong>ren heriotzatasa<br />
bi heren m<strong>ur</strong>rizteko helb<strong>ur</strong><strong>ur</strong>ako, adibidez.<br />
Ha<strong>ur</strong>ren heriotza-tasa orokorretik familia<br />
46 LABURPENA GIZA GARAPENARI BURUZKO TXOSTENA 2006
Change language