Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Boterea, pobrezia eta munduko ur-krisia - Unesco Etxea
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ur zikinaren <strong>eta</strong> saneamendu<br />
kaskarraren ondorioz,<br />
beste edozergatik baino<br />
jende gehiago hil da<br />
joan den mendean<br />
kostu txikiko <strong>ur</strong>eztapen-teknologiak 100 milioi<br />
minifundistarengana hedatuz gero, 100.000 milioi<br />
dolar baino gehiagoko irabazi garbiak sortuko<br />
lirateke, <strong>eta</strong> horrek eragin handiagoa izango luke<br />
errenta igotzeko <strong>eta</strong> lana sortzeko.<br />
Garapen-bidean dauden herrialde<strong>eta</strong>ko<br />
gobernuek <strong>ur</strong>a kudeatzeko helb<strong>ur</strong>uen eraginkortasuna<br />
<strong>eta</strong> berdintasuna orekatu behar<br />
dute, <strong>eta</strong> erronka horri a<strong>ur</strong>re egiteko moduak<br />
eragin handia izango du giza garapenean. Urbaliabideak<br />
kudeatzeko politika integratu<strong>eta</strong>n<br />
garrantzia pobreen interesei ematea oinarrizko<br />
printzipioa da. Baina printzipio horrek<br />
pobreen aldeko politika praktikoen babesa<br />
behar du. Hauek dira garrantzitsuen<strong>eta</strong>koak:<br />
• Etxe txiroek <strong>ur</strong>a <strong>eta</strong> l<strong>ur</strong>ra izateko dituzten<br />
eskubideak indartzea.<br />
• Ohiko eskubideak erresp<strong>eta</strong>tzea <strong>eta</strong> lege-sistema<br />
formal<strong>eta</strong>n sartzea.<br />
• Ur-eskubideak aldarrikatzeko <strong>eta</strong> defendatzeko<br />
jende pobrearen lege-ahalmena hobetzea<br />
<strong>eta</strong> arlo horr<strong>eta</strong>z ard<strong>ur</strong>atzeko erakundeak<br />
jartzea.<br />
• Ureztapenean inbertsio nazional handiagoak<br />
egitea, <strong>ur</strong>eztapen-arloari etendako<br />
lagun tzak berriz ematea, <strong>eta</strong> datozen 20 <strong>ur</strong>te<strong>eta</strong>n<br />
garapenerako laguntzak bikoiztea,<br />
<strong>ur</strong>tean 4.000 milioi dolarr<strong>eta</strong>ra.<br />
• Berdintasunez <strong>eta</strong> modu iraunkorrean<br />
kostuak banatzen dituzten mekanismoen<br />
bidez, <strong>ur</strong>eztatzeko sare<strong>eta</strong>n berdintasuna<br />
areagotzea, <strong>pobrezia</strong> m<strong>ur</strong>rizteko <strong>eta</strong> eraginkortasun-helb<strong>ur</strong>uak<br />
lortzeko.<br />
• Ureztatzeko sareen kudeak<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> finantziazioa<br />
deszentralizatzea, erabiltzaileei ahalmena<br />
emateko.<br />
• Ureztapenaren garapena nekazaritza garatzeko<br />
programa zabalago<strong>eta</strong>n sartzea, minifundistek<br />
nekazaritzatik gehiago irabazteko.<br />
• Genero-eskubideak herrialdearen garapenaren<br />
muin bih<strong>ur</strong>tzea, <strong>eta</strong> <strong>ur</strong>a kudeatzeari<br />
b<strong>ur</strong>uzko erabaki<strong>eta</strong>n emakumeen ahotsa<br />
indartzeko politikak ezartzea.<br />
• Ura biltzearen <strong>eta</strong> l<strong>ur</strong> azpiko <strong>ur</strong>aren politika<br />
integratuak garatzea, <strong>eta</strong> azpiegit<strong>ur</strong>a txiki<strong>eta</strong>tik<br />
handi<strong>eta</strong>ra hedatzea.<br />
• Pobreen aldeko teknologien garapena, banak<strong>eta</strong><br />
<strong>eta</strong> onarpena sustatzea.<br />
Mugaz gaindiko <strong>ur</strong>a kudeatzea, giza<br />
garapenerako<br />
Urak gizakien interdependentzia eragiten du.<br />
Herrialde guzti<strong>eta</strong>n, <strong>ur</strong>a banatu egiten den baliabidea<br />
da, <strong>eta</strong> hainbat arlotan banatu ere: ing<strong>ur</strong>umena,<br />
nekazaritza, industria <strong>eta</strong> etxeak. Baina<br />
<strong>ur</strong>a baliabide iheskor nagusia ere bada. Herrialdeen<br />
mugak gainditzen ditu, <strong>eta</strong> mugaren alde<br />
bakoitzeko erabiltzaileak interdependentzia hidrologikoko<br />
sistema batean sartzen ditu.<br />
Herrialdeen barruan <strong>ur</strong>aren lehia indartuz<br />
doan heinean, presioak herrialdeen mug<strong>eta</strong>tik<br />
kanpo sakabanatuko dira. Beld<strong>ur</strong>ra ere bada,<br />
mugaz gaindiko lehiak gatazkak <strong>eta</strong> ondorengo<br />
<strong>ur</strong>-gerrak eragingo ote dituen. Beld<strong>ur</strong> hori, ordea,<br />
gehiegizkoa da: lankidetza gatazka baino bizierrealitate<br />
hedatuagoa da oraindik. Alabaina,<br />
mugaz gaindiko tentsioak <strong>eta</strong> gataz ka egoteko<br />
aukera hor dago. Herrialde gehienek <strong>ur</strong>a banatzeko<br />
<strong>eta</strong> herrialdeen arteko gatazkak konpontzeko<br />
mekanismo instituzionalak dituzten<br />
arren, mugaz gaindiko mekanismo instituzionalak<br />
askoz ere ahulagoak dira. Ur-gabeziarekin<br />
batera erakunde ahulak egoteak gatazkarako ben<strong>eta</strong>ko<br />
arriskuak dakartza berekin.<br />
Interdependentzia hidrologikoa<br />
Interdependentzia hidrologikoa ez da kontzeptu<br />
abstraktua. Munduan, bost lagunetik bi bizi dira<br />
herrialde batek baino gehiagok partekatutako<br />
ibai-arro<strong>eta</strong>n (1. taula). Nazioarteko ibaiak herrialdeak<br />
lotzen dituzten hariak dira. Esaterako,<br />
Amazonas 9 herrialderen artean dago, <strong>eta</strong> Nilo<br />
11ren artean. Ibaiek jendearen lana ere lotzen dute.<br />
Mekong-ek, <strong>munduko</strong> ibai-sistema handien<strong>eta</strong>ko<br />
batek, energia sortzen du goialdean, Txinan, <strong>eta</strong>,<br />
arroaren behealdean, berriz, arroz-ekoizpena <strong>eta</strong><br />
arrain-haztegiak iraunarazten ditu (60 milioi lagunek<br />
baino gehiagok dihardu lan horr<strong>eta</strong>n).<br />
Interdependentzia hidrologikoak interdependentzia<br />
sakonagoa dakar berekin. Baliabide produktiboen<br />
artean, <strong>ur</strong>a berezia da, inoiz ezin delako<br />
gauza baterako bakarrik erabili: sektore <strong>eta</strong> erabiltzaileen<br />
artean dabil. Eta herrialdeen barruan<br />
nahiz artean gertatzen da hori. Ibaiaren goialdeko<br />
herrialde<strong>eta</strong>n ibaia erabiltzeko moduak ezinbestean<br />
eragiten du behealdeko erabiltzaileek duten<br />
34 LABURPENA GIZA GARAPENARI BURUZKO TXOSTENA 2006
Change language