R U M A H T A N G G A U S A H A P E RTANIAN, RUMAH T A N G G A P E T A N I G U R E M ,J U M LAH PETANI , R A T A - R A T A L U A S L A H A N Y A N G D I K U A S A I , P O P U L A S I S A P ID A N K E R B A U ( A N G K A T E T A P H A S I L S T 2 0 1 3 )107Grafik 17.2Jumlah Petani Utama Menurut Kelompok Umur ST2013Kelompok Umur 55-6420,01%Kelompok Umur 65 +12,75%Kelompok Umur < 150,01%Kelompok Umur 45-5428,03%Kelompok Umur 15-240,88%Kelompok Umur 35-4426,34%Kelompok Umur 25-3411,98%13. Rata-rata luas lahan yang dikuasai rumah tanggausaha pertanian pada tahun 2013 mengalamipeningkatan. Pada tahun 2003, rata-rata lahanyang dikuasai setiap rumah tangga pertanianseluas 0,41 hektar, pada tahun 2013 rata-ratalahan yang dikuasai meningkat menjadi 0,89hektar. Peningkatan rata-rata lahan yang dikuasaiterutama berasal dari peningkatan penguasaanlahan pertanian, dari 0,35 hektar pada tahun 2003menjadi 0,86 hektar pada tahun 2013. Sebaliknya,rata-rata pada penguasaan lahan bukan pertanianyang dikuasai rumah tangga terjadi penurunan dari0,06 hektar pada tahun 2003 menjadi hanya 0,03hektar pada tahun 2013.Rata-rata luas lahanyang dikuasai rumahtangga usahapertanian tahun 2013sebesar 0,89 hektar,meningkat sebesar118,80 persendibanding tahun 2003(0,41 hektar)JUNI <strong>2014</strong> D A T A S O S I A L E K O N O M I EDISI 49
108 R U M A H T A N G G A U S A H A PE R T A N I A N , R U M A H T A N G G A P E T A N I G U R EM ,J U M LAH P E T A N I , R A T A - R A T A L U A S L A H A N Y A N G D I K U A S A I , P O P U L A S I S A P ID A N K E R B A U ( A N G K A T E T A P H A S I L S T 2 0 1 3 )Tabel 17.4Rata-Rata Luas Lahan yang Dikuasai Rumah Tangga Usaha PertanianMenurut Provinsi dan Jenis Lahan ST2013(Hektar)NoProvinsiLahan BukanPertanianLahan SawahLahan PertanianLahan BukanSawahLahan yangDikuasaiST2003 ST2013 ST2003 ST2013 ST2003 ST2013 ST2003 ST2013 ST2003 ST2013(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12)1 Aceh 0,08 0,04 0,40 0,21 0,85 0,78 1,25 0,99 1,33 1,032 Sumatera Utara 0,05 0,03 0,10 0,15 0,31 0,90 0,41 1,05 0,46 1,083 Sumatera Barat 0,07 0,02 0,15 0,24 0,28 0,70 0,43 0,94 0,50 0,964 Riau 0,16 0,06 0,05 0,07 0,93 2,51 0,98 2,58 1,15 2,645 Kepulauan Riau 0,07 0,09 0,01 0,01 0,17 0,83 0,18 0,84 0,25 0,936 Jambi 0,18 0,05 0,10 0,10 1,01 2,32 1,11 2,42 1,29 2,477 Sumatera Selatan 0,12 0,06 0,21 0,32 0,70 1,57 0,91 1,89 1,03 1,958 Kepulauan Bangka Belitung 0,10 0,08 0,01 0,03 0,46 1,69 0,47 1,72 0,57 1,809 Bengkulu 0,16 0,04 0,16 0,15 0,83 1,58 1,00 1,72 1,16 1,7610 Lampung 0,10 0,05 0,14 0,20 0,51 0,85 0,65 1,05 0,75 1,1011 DKI Jakarta 0,01 0,01 0,00 0,05 0,00 0,10 0,00 0,15 0,01 0,1712 Jawa Barat 0,02 0,02 0,07 0,24 0,06 0,18 0,13 0,42 0,15 0,4413 Banten 0,02 0,02 0,08 0,26 0,10 0,26 0,18 0,52 0,20 0,5414 Jawa Tengah 0,03 0,02 0,09 0,18 0,09 0,17 0,19 0,35 0,22 0,3715 DI Yogyakarta 0,03 0,02 0,04 0,07 0,10 0,17 0,14 0,24 0,17 0,2716 Jawa Timur 0,03 0,03 0,09 0,19 0,10 0,18 0,19 0,37 0,22 0,3917 Bali 0,03 0,03 0,06 0,13 0,19 0,34 0,25 0,47 0,28 0,5018 Nusa Tenggara Barat 0,04 0,03 0,16 0,30 0,17 0,34 0,33 0,64 0,37 0,6619 Nusa Tenggara Timur 0,17 0,04 0,10 0,12 0,62 0,76 0,72 0,88 0,90 0,9220 Kalimantan Barat 0,25 0,05 0,21 0,27 1,07 2,33 1,29 2,60 1,54 2,6521 Kalimantan Tengah 0,26 0,08 0,21 0,25 0,84 2,77 1,05 3,02 1,31 3,1022 Kalimantan Selatan 0,11 0,04 0,22 0,43 0,23 0,82 0,45 1,24 0,55 1,2823 Kalimantan Timur 0,21 0,07 0,07 0,19 0,36 2,26 0,44 2,45 0,64 2,5224 Kalimantan Utara 0,27 0,06 0,12 0,22 0,74 2,56 0,86 2,79 1,13 2,8525 Sulawesi Utara 0,05 0,03 0,06 0,12 0,45 1,19 0,51 1,31 0,56 1,3426 Gorontalo 0,09 0,05 0,08 0,15 0,37 0,91 0,45 1,06 0,54 1,1027 Sulawesi Tengah 0,20 0,07 0,14 0,19 0,79 1,45 0,92 1,64 1,12 1,7228 Sulawesi Selatan 0,05 0,03 0,22 0,42 0,41 0,67 0,62 1,09 0,68 1,1229 Sulawesi Barat 0,13 0,04 0,11 0,14 0,81 1,25 0,92 1,39 1,05 1,4330 Sulawesi Tenggara 0,15 0,07 0,10 0,16 0,76 1,40 0,85 1,56 1,00 1,6331 Maluku 0,10 0,03 0,02 0,04 0,67 0,82 0,69 0,86 0,79 0,8932 Maluku Utara 0,11 0,04 0,02 0,03 1,12 1,68 1,14 1,71 1,24 1,7533 Papua 0,15 0,06 0,03 0,04 0,25 0,39 0,28 0,43 0,43 0,4934 Papua Barat 0,15 0,06 0,03 0,04 0,30 0,64 0,33 0,68 0,48 0,73Indonesia 0,06 0,03 0,10 0,20 0,25 0,66 0,35 0,86 0,41 0,89JumlahJUNI <strong>2014</strong> D A T A S O S I A L E K O N O M I EDISI 49