AVTOMOBILNING UMUMIY TUZILISHI

Zaradlash vaqtida esa PbSO 4 kristallari eriydi va elektrolit ionlari bilanreaksiya kirishib yana PbO 2 va Pb ga aylanadi. Lekin, akkumulatornima’lum muddatga razradlangan holda qoldirsak, plastinalardagi PbSO 4elektrolitda eriy boshlaydi. Bu jarayon elektrolit PbSO 4 tuzigato‘yinguncha davom etada. Shundan keyin, elektrolitning to‘yinganeritmasidan plastina yuzalariga PbSO 4 tuzining yirik va juda ham erishiqiyin bo‘lgan kristallari o‘tira boshlaydi. Bu, PbSO 4 tuzining qaytakristallanish hodisasi, plastinalarning sulfatlanib qolishi deb yuritiladiva u akkumulatorlarni juda tez ishdan chiqaradigan jiddiy nosozliklardanbiri hisoblanadi.Plastinalar sulfatlanib qolishi natijasida PbSO 4 tuzining yirik,erimaydigan kristallari plastinalarning yuzasidagi mayda g‘ovakteshikchalarni qoplab oladi va elektrolitni faol massaning ichkiqatlamlariga o‘tishiga yo‘l qo‘ymaydi. Natijada, faol massaning birqismi kimyoviy reaksiyada ishtirok qilmaydi va akkumulatorning sig‘imikamayadi. Plastinalari sulfatlanib qolgan akkumulatorni zaradlaganda,uning kuchlanishi va elektrolit temperaturasi notabiiy ravishda tez ortadi,elektrolit "qaynay" boshlaydi. Lekin, elektrolitning zichligi nisbatan kamoshadi. Plastinalari sulfatlanib qolgan akkumulatorlarning sig‘imikamayganligi sababli, juda tez razradlanadi. Bu ayniqsa, akkumulatorkatta tok bilan razrad qilinganda, ya’ni startyor rejimida yakqol ko‘zgatashlanadi. Sulfatlangan plastinalar oqish tusga kiradi va o‘ziga xos okdog‘lar bilan qoplanadi.Sulfatlanishning yana bir sababi, akkumulatordagi elektrolit sathibelgilangan me’yordan pasayib ketishi va plastinalarning yuqori qismiochilib qolishidir. Ochilib qolgan manfiy plastinalardagi g‘ovakqo‘rg‘oshin havo bilan reaksiyaga kirishib, unda qo‘rg‘oshin gidrooksidiPb(OH) 2 hosil bo‘ladi:Akkumulatorlarni me’yoridan tashqari katta tok bilan razrad qilish(masalan, o‘rinsiz ravishda startyorni ko‘p ishlatish), elektrolit zichliginibelgilangan qiymatdan ortiq bo‘lgan holda ishlatish ham plastinalarnisulfatlanishiga olib keladi.Akkumulatorlarning sulfatlanib qolgan plastinalarini ish qobiliyatinitiklash uchun, qiymati-sig‘imining 0,05 qismidan katta bo‘lmagan tokbilan, elektrolit zichligi 1,11 kg/m3 dan yuqori bo‘lmagan holda, kamida3-4 marta razrad-zarad amalini bajarish tavsiya qilinadi. Kuchlisulfatlangan plastinalar qayta tiklanmaydi.131